Tác phẩm của Kawandeep Virdee tại Boston. Ảnh: Simone Schiess, FB AIR.
Đầu năm nay, nghệ sĩ người New York – Lala Abaddon bắt tay lắp đặt căn phòng đa phương tiện. Cô ấy trát tường bằng kỹ thuật vinyls, làm lại sàn từ những mảnh gưỡng vỡ, gắn một tác phẩm điêu khắc nhẹ và lấp đầy không gian bằng một mảnh âm thanh. Dự án không phải là một bảo tàng hoặc thư viện tại địa điểm không dễ thấy: nó là một vị trí thang máy trong văn phòng tại New York của Facebook.
Đây không phải là điều gây ngạc nhiên. Người quen thuộc cách thức của những người “khổng lồ” làm trong ngành truyền thông xã hội với các nghệ sĩ đương đại đều biết dự án bắt đầu từ năm 2005, khi Mark Zuckerberg và Sean Parker mua các bức tranh tường của họa sỹ David Choe.
Bức tranh vẽ người không gương mặt của Choe đã tạo nên tiếng vang cho văn phòng đầu tiên của công ty trên phố Emerson ở Palo Alto, California. Trong những năm sau đó, các nghệ sỹ đã hình thành tương tự như bức tường thị giác, hành lang, phòng khách, phòng hội nghị, trong khuôn viên Menlo Park của đế chế truyền thông xã hội và các vị trí hàng đầu trên toàn thế giới.
Tác phẩm của Lala Abaddon, As Above So Below tại New York, 2017. Ảnh: Luis Ruiz, Facebook.
Tuy nhiên, vào năm 2012 công ty đã thực hiện cam kết chính thức đối với quảng cáo thiết lập chương trình lưu trú cho nghệ sĩ của FB AIR. Thông qua sáng kiến này, các nghệ sĩ được mời sáng tạo nên các tác phẩm nghệ thuật cụ thể tại các văn phòng của Facebook trên khắp thế giới từ Menlo Park đến New York, São Paulo, Dublin, Johannesburg đến Singapore. Sáu người quản lý làm việc trên khắp thế giới nghiên cứu các nghệ sĩ địa phương và mời họ tham gia FB AIR. 5 năm sau tính đến nay, nơi trú ngụ này đã hỗ trợ hơn 225 dự án trên toàn cầu.
Các nghệ sĩ graffiti và vẽ tường địa phương được mời tham gia tạo ra những bức tranh tường đánh lừa thị giác ở văn phòng ban đầu của Facebook, trong đó có John Maddas, Jet Martinez, và Ian Ross là những tia lửa làm sáng ý tưởng cơ bản. Cụ thể khái niệm đó được các nghệ sỹ làm việc tại chỗ đánh dấu tích cực trên văn hoá doanh nghiệp của Facebook bằng cách thể hiện và thực hiện đối thoại sáng tạo, giá trị cốt lõi của công ty. Từ những ngày đầu tiên Zuckerberg, Parker và Chris Cox chứng kiến hình ảnh nghệ thuật như một đường dẫn giữa cõi ảo và vật lý.
Tại trụ sở chính của FB AIR ở San Francisco, nghệ sĩ Drew Bennett đã bắt đầu sự nghiệp mạnh mẽ từ 2007. Cox một người bạn thân của Bennett từ khi trường trung học, đã đưa Zuckerberg đến thăm studio của nghệ sĩ. Một năm sau, Bennett bị buộc tội vẽ tranh tường khắp trụ sở thứ hai của công ty, tòa nhà bốn tầng ở Palo Alto.
Những trải nghiệm đã đến trong một khoảnh khắc quan trọng trong sự nghiệp của mình khi Bennett chuyển sang làm việc giữa tác phẩm mang tính tượng trưng và trừu tượng, 4 tháng làm việc tại Facebook chấp nhận rủi ro mà chưa bao giờ có cơ hội để làm điều gì khác. Sơn dầu, sơn acrylic, sơn latex lấp lanh và bảng bút lông theo yêu cầu của công ty, nhưng ông cảm thấy được truyền cảm hứng. Cảm thấy may mắn khi Facebook đã cho mình không gian để làm việc và cơ hội để mở rộng và thực hành. Được trao quyền để khám phá đậm nét và thực sự tin tưởng để nhận ra tầm nhìn của chính mình. Kinh nghiệm là một thành công. Do đó vào 2012, Bennett đã được mời làm việc với sự lãnh đạo của Facebook để phát triển chương trình lưu trú cho nghệ sĩ chính thức của công ty.
Tác phẩm của Swoon tại Menlo Park. Ảnh: Robert Divers Herrick.
Trong ba năm đầu tiên của FB AIR, các nghệ sỹ được mời sẽ đến khuôn viên của Facebook khám phá, tưởng tượng và phát triển dự án của họ dưới sự hướng dẫn của Bennett. Trong thời gian đó, chương trình đã thu hút khoảng 8-16 nghệ sĩ mỗi năm. Sau đó FB AIR đã chuyển sang mô hình dựa trên hoa hồng. Nghĩa là trên khắp các địa điểm quốc tế của Facebook công ty có thể chứa khoảng 100 nghệ sĩ trong một năm.
FB AIR đang trong quá trình thêm một số vị trí xác định để tìm thấy nghệ sĩ và mời họ vào không gian khám phá để đưa quyết định xem có hiệu quả để ở lại làm hay không. Với mô hình này, xây dựng hợp đồng cụ thể xung quanh các nghệ sĩ cá nhân và tác phẩm họ tạo ra. Do đó khi khu định cư bắt đầu, nghệ sĩ đã ngừng hoạt động. (Facebook bao gồm chi phí nguyên vật liệu và trả cho nghệ sĩ một khoản phí đến 10.000 đô la cho dự án của họ.)
Tác phẩm của Michael Conrads tại Hamburg. Ảnh: Michael Pfisterer, FB AIR.
Các nhà quản lý của Facebook mời các nghệ sỹ tạo ra những tác phẩm phản ánh hoặc thách thức những giá trị của công ty. Trong những năm đầu tiên, chủ yếu tìm kiếm các nghệ sĩ sản xuất, xây dựng, những người sẽ tái hình ảnh vật liệu nhiều hơn các chuyên gia trong sơn dầu. Như việc lắp đặt thang máy của Abaddon ở New York là một ví dụ mạnh mẽ về một nghệ sĩ nắm bắt được giá trị của công ty. Thật tuyệt vời khi nhìn thấy những phần thiền định tinh tế hơn nhưng khi một nghệ sĩ thực sự lấp đầy không gian, nó cho thấy một sự dẻo dai và dũng cảm và là một phần lớn trong văn hoá Facebook.
5 năm trở lại đây, chương trình đã tạo ra một số lượng lớn các bức tranh tường. Mặc dù có một số nghệ sỹ đã phát hành các tác phẩm xã hội trong các văn phòng trong vài năm gần đây. Họ có rất nhiều sơn trên tường, nhưng vẫn có rất nhiều tài liệu, thực hành, và ngôn ngữ thị giác được thể hiện qua các bức tường.
Tác phẩm của Yulia Pinkusevich tại Menlo Park, 2014. Ảnh: Matt Harnack, FB AIR.
Họa sĩ Yulia Pinkusevich ở Oakland đã chọn vẽ một bức tranh tường 360 độ ở khu vực sảnh khách của khuôn viên trường Menlo Park vào năm 2014, lấy cảm hứng từ những cánh đồng muối nằm gần đó. Facebook là một loại kiến trúc đặc biệt, nó không có nhiều cửa sổ nhìn ra ngoài, và hoạt động như một không gian rộng mở. Yulia muốn xoá một số bức tường này và cho phép mọi người trong các tòa nhà làm việc nhiều giờ đồng hồ nhìn thấy bên ngoài theo cách nào đó. Mất ba tháng để hoàn thành cho thấy Pinkusevich đẩy bản thân mình không chỉ về quy mô mà cả bảng màu. Cô ấy không cho phép mình sử dụng màu đen. Kết quả là một hình ảnh linh thiêng, hình tròn được làm say đắm bởi sự rửa mặt của màu tím sâu.
Còn đối với Val Britton, người sáng tạo ra các tác phẩm điêu khắc từ giấy cắt, tương tự đã khắc một không gian để khám phá và thử nghiệm tại Facebook. Cô đã tạo ra một mạng lưới gồm hơn 500 tờ giấy được nối bằng chuỗi, chiếm một không gian hai tầng bên dưới một cửa sổ trần, nhìn thấy từ nhiều tầng khác nhau và các điểm du lịch. Vào thời điểm đó vào 2013, đó là một trong những công trình lớn nhất cô từng thực hiện. Nó mang lại cho Val sự tự tin để xử lý các loại không gian khác nhau và thực sự nhiều thách thức. Britton lưu ý môi trường công nghệ gợi hứng cho cô thử công nghệ mới, trong khi ở Facebook, cô bắt đầu làm việc với máy cắt và thiết bị laser trong cửa hàng gỗ.
Tác phẩm của Val Britton tại Menlo Park, 2013. Ảnh: Robert Divers Herrick, FB AIR.
Trong số những nghệ sĩ đã chọn tham gia trực tiếp vào văn hóa công ty thông qua David Wilson, một trong những nhân viên tham gia FB AIR đầu tiên vào năm 2012. Anh đã lên kế hoạch dành thời gian cho ruộng muối để trong suốt thời gian lưu trú và anh muốn khuyến khích nhóm Facebook thăm khu vực ngoài trời. David quyết định in miễn phí các bản vẽ của mình cho bất cứ nhân viên nào yêu cầu. Anh đã sử dụng phòng thí nghiệm nghiên cứu Analog của Facebook để in các thẻ thông báo, sau đó đã dành hai tuần để giao cho mỗi nhân viên khoảng 3.000 người, từ những người ở bàn làm việc và dịch vụ giặt là cho đội ngũ luật sư, kỹ sư và cả Zuckerberg. Anh đã dung hoà với công ty toàn diện, mỗi người một lần. Đây là lần đầu tiên tham gia vào một khuôn viên công nghệ vì vậy anh rất muốn thấy nó hoạt động như thế nào và sự gián đoạn nhỏ một sự hiện diện thay đổi gây nhầm lẫn. Điệu bộ đó tạo ra một số mối quan hệ.
Một số nhân viên phấn khởi vì có thể được cung cấp bản in, trong khi những người khác thì không. ít nhất một người đã hiểu đầy đủ những gì Wilson đã làm: “bạn như là một phương tiện xã hội truyền thông”. Mặc dù các nghệ sỹ của FB AIR thường không tham gia vào nhóm Facebook theo cách mà Wilson đã làm, họ chủ yếu gắn với nhân viên làm việc bên cạnh họ, đi ngang qua các hội trường, ăn cùng nhau tại các cửa hàng ăn uống của công ty. Cộng đồng ở đây ban đầu cũng ngạc nhiên khi có một công trình nghệ thuật được tạo nên. Nhưng khi thấy họ thực sự nghiêm ngưỡng tác phẩm, nó mang lại một sự kết nối mạnh mẽ.
Một số nghệ sĩ hình thành những mối quan hệ mạnh mẽ và chân thành với các nhân viên Facebook. Sự say mê, yêu thích mọi người dành cho nghệ sĩ đôi khi làm họ khó khăn trong công việc. Nên vài người đã chọn làm việc ban đêm hay cuối tuần. Rõ ràng đây không phải kịch bản cư trú điển hình cho nghệ sĩ, khi bạn phải làm việc trong studio cá nhân mà đó là văn phòng thương mại mọi người đang làm việc. “Bạn đang được trưng bày trong khi bạn đang thực hiện công việc mình.”
Tác phẩm của Zéh Palito tại São Paulo. Ảnh: Flavio Samelo, FB AIR.
Pinkusevich lấy kinh nghiệm từ những hiểu biết mới về cách chỉ công ty có thể hổ trợ nghệ sĩ, tham gia vào Bay Area. Đây là cơ hội tốt cho các nghệ sĩ và nó là một cách tốt để nghệ thuật và cố gắng hiểu nhau thêm một chút. Nghệ thuật cần kiểu hổ trợ đó từ công ty lớn trong khu vực này.
Về phần mình, Bennett nhiệt tình ủng hộ cho tương lai của FB AIR. Ông hiện đang lên kế hoạch cho nghệ thuật sẽ lấp đầy các tòa nhà sắp tới của công ty tại Menlo Park, nơi thể hiện một cơ hội tuyệt vời để giao lưu với các nghệ sĩ. FB AIR luôn tập trung vào các nghệ sỹ địa phương, nhưng trong không gian đặc biệt này, sự mở rộng phạm vi tiếp cận của mình để mời các nghệ sỹ đến từ châu Mỹ Latin, Châu Phi, Trung Đông và Đông Nam Á.
Bằng cách nào đó sự đa dạng phản ánh nhân viên Facebook từ khắp nơi trên thế giới. Đó là một cơ hội thực sự thú vị cho nghệ thuật không chỉ là một cái gì đó truyền cảm hứng và khuyến khích mọi người suy nghĩ sáng tạo hơn. Nhưng cũng có những tác phẩm nghệ thuật đó là những biểu hiện cụ thể của một điểm thuận lợi độc nhất của thế giới mà tôi nghĩ chúng ta cần.
Tác phẩm của Marc Andre Robinson tại NYC. Ảnh: Luis Ruiz, FB AIR.
Thực hiện : Hà Ly – Theo Artsy – Ảnh : Sưu tầm
Xem thêm :
Quá khứ sôi nổi ít ai ngờ tới của gam màu hồng thời thượng
Sân khấu Oscar 2018 đẹp choáng ngợp với 45 triệu viên đá pha lê Swarovski
