Triển lãm kiến trúc “Trú ẩn & Thích nghi” quy tụ 12 văn phòng kiến trúc uy tín tại TP HCM, trưng bày 24 mô hình xoay quanh chủ đề không gian sống hiện đại. Đây là sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động của Giải thưởng Thiết kế Bền vững EU-Vietnam (EVSDA), phản chiếu sự chuyển động không ngừng của đời sống đô thị hiện đại – nơi những thói quen sinh hoạt mới đang định hình lại cách chúng ta tương tác với không gian.
12 văn phòng kiến trúc tham gia triểm lãm bao gồm: 23o5Studio, AD+Studio, atelier tho.A, H.a, G+ Architects, K59 atelier, KIENTRUC O, NAQI & Partners, TAA DESIGN, Tad.atelier, Toan Nguyen Architects và Tropical Space. Mỗi văn phòng mang đến góc nhìn riêng biệt về không gian sống đương đại, tạo nên một bức tranh đa dạng và phong phú về kiến trúc Việt Nam hiện tại.
Xem thêm:
Trú ẩn và thích nghi trong không gian sống (Kỳ I)
Trú ẩn và thích nghi trong không gian sống (Kỳ II)
TAA Design
TAA Design được thành lập bởi KTS Nguyễn Văn Thiên vào năm 2017, cung cấp dịch vụ thiết kế kiến trúc – nội thất – cảnh quan trọn gói trên toàn cầu từ các khái niệm ban đầu cho đến quản lý xây dựng.
KTS Nguyễn Văn Thiên.
TAA bao gồm khoảng 20 nhân sự tại Văn phòng Thành phố Hồ Chí Minh (Việt Nam). Ngoài vai trò truyền thống của kiến trúc về tính hữu dụng, bền vững, nghệ thuật và hiệu quả đầu tư, studio còn phát triển Kiến trúc theo hướng bền vững về môi trường, bền vững về văn hóa, phù hợp lối sống của con người. Kiến trúc thích nghi với sự chuyển biến của đô thị, con người và công nghệ của thời đại mới.
Tính thích nghi với bối cảnh có phải là yếu tố mà anh quan tâm trong thực hành?
Tôi nghĩ cần thích nghi với bối cảnh, nơi chốn, con người sử dụng… Với dự án “Nhà Mái đỏ”, đó là thích nghi với sự thay đổi của đô thị, nhưng vẫn giữ được lối sống của người sử dụng ngôi nhà với diện tích đất nhỏ và nhu cầu cần sự tích hợp các công năng phức tạp. Thay vì có một khoảng sân lớn như những ngôi nhà vườn trong làng, chúng tôi tạo ra những khoảng sân rất đa dạng ở các cao độ khác nhau, phù hợp với cấu trúc nhà phát triển theo chiều cao.
Công trình nhà Bạc Liêu, ngôi nhà mang dáng vẻ hiện đại, nhưng vẫn lưu giữ cảm xúc thôn quê là nơi các thành viên trong gia đình nhiều thế hệ trở về, như một kỳ nghỉ yên bình giữa ký ức tuổi thơ. Một không gian mới, nhưng thấm đẫm tinh thần cũ – tiện nghi, gần gũi và phù hợp với nếp sống của người Việt. Ảnh: TAA Design
Dự án “Nhà Bạc Liêu” là sự thích nghi với hiện trạng, khung cảnh làng quê cũng như vai trò là nơi nghỉ dưỡng cuối tuần và trải nghiệm thiên nhiên. Lấy cảm hứng từ cảnh quan làng quê Việt Nam, công trình được tổ chức thành những khối nhà nhỏ đan xen dưới tán cây lâu năm, tạo nên không gian sống gần gũi và chan hòa thiên nhiên. Khoảng trống giữa các khối trở thành sân trong, hiên nhà, vườn nhỏ – nơi ánh sáng, gió trời và con người gặp gỡ nhau một cách tự nhiên.
Anh hình dung sao về căn nhà của người Việt trong 10 năm tới? Đầu tiên tôi nghĩ công trình cần phù hợp với lối sống của người Việt. Tiếp tới là tính linh hoạt, có thể thích ứng với sự thay đổi trong quá trình sử dụng của chủ nhà. Một điểm quan trọng nữa chính là tính Bền vững của tổng thể công trình.
Tad.atelier
Tad.atelier là văn phòng thiết kế kiến trúc, thành lập năm 2016 bởi KTS Vũ Tiến An tại TP.HCM. Studio xác định thực hành thiết kế như một tiến trình nghiên cứu và tìm kiếm giải pháp dựa trên bối cảnh và nhu cầu đặc thù của từng dự án. Với Tad.atelier, kiến trúc không chỉ là một sản phẩm vật chất mà còn là một hệ sinh thái, nơi con người và môi trường cùng tồn tại trong mối quan hệ cộng sinh, có khả năng thích ứng và biến đổi theo thời gian.
KTS Vũ Tiến An
Nhìn lại chặng đường 8 năm thành lập văn phòng để hiện thực hóa những suy tư cá nhân, KTS Vũ Tiến An nhận thấy vẫn còn nhiều điểm tương đồng giữa công việc hiện tại với những suy nghĩ ban đầu. Những giá trị cốt lõi mà văn phòng theo đuổi từ buổi đầu đến nay vẫn được duy trì. Bên cạnh đó, quá trình “thiết kế – làm – sửa sai – cập nhật – tiếp tục làm và lặp lại” đã bổ sung thêm nhiều giá trị mới, củng cố và phát triển lý thuyết ban đầu. Các định hướng cốt lõi không thay đổi: đó là cách thực hành tạo điều kiện cho việc thể nghiệm liên tục mối quan hệ hữu cơ giữa tính chính thống và phi chính thống trong kiến trúc đô thị.
Nếu xem ngôi nhà là nơi trú ẩn của cơ thể và tâm trí chủ nhà, KTS hiện thực hoá được mong muốn đó bằng cách nào?
Theo tôi, ngôi nhà gần như là một cấu trúc hỗ trợ cho đời sống của gia chủ – “structure that supports life”. Ở đây, “đời sống” không chỉ là việc tránh khỏi các yếu tố vật lý như nắng, mưa, gió, độ ẩm… mà còn bao gồm cả giá trị tinh thần: liệu gia chủ có cảm thấy ngôi nhà là nơi họ thuộc về, nơi họ được an toàn và khỏe mạnh? Những thói quen cũ có thể tiếp tục được duy trì, hay họ buộc phải thay đổi để thích nghi với một không gian mới được định hình theo cảm quan chủ quan của KTS? Tôi cho rằng KTS phải giải quyết song song hai khía cạnh: nhu cầu vật lý và nhu cầu tinh thần thì mới có thể tạo nên một không gian trú ẩn lý tưởng cho cả cơ thể lẫn tâm trí của chủ nhà.
Nhà Sen là một công trình nhà ở quy mô nhỏ, nằm trong khu dân cư gần khu công nghiệp tại Bình Dương. Ngôi nhà được thiết kế nhằm đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và làm việc từ xa của gia chủ, theo định hướng kiến trúc đơn giản, mộc mạc, hài hòa với thiên nhiên.
Anh cân bằng và thích nghi trong cuộc trò chuyện với chủ đầu tư như thế nào?
Với câu hỏi này, chúng tôi vừa đồng tình, vừa băn khoăn. Điểm đồng tình là: nhà ở là thể loại công trình phổ biến nhưng cũng khó nhất, bởi mỗi ngôi nhà chứa đựng nhiều ước mơ và kỳ vọng riêng của gia chủ, gần như không có mẫu số chung. Điểm băn khoăn là: theo quan điểm của chúng tôi, thiết kế công trình không phải là “thỏa hiệp”. Thỏa hiệp thường áp dụng khi hai bên có mong muốn riêng và tìm giải pháp dung hòa. Nhưng trong kiến trúc nhà ở, chúng tôi xem đó là một “bài toán”. Bất kỳ yêu cầu hay thông tin nào xác đáng từ gia chủ, chúng tôi đều nỗ lực tích hợp vào công trình. Quan điểm của chúng tôi là dùng thiết kế để tìm lời giải cho những vấn đề mà chủ đầu tư không thể tự giải quyết. Do đó, thay vì “thỏa hiệp”, chúng tôi chọn cách đồng hành cùng gia chủ, tập trung vào việc giải quyết vấn đề, hướng đến những gì thiết yếu cho họ và ngôi nhà của họ.
Toan Nguyen Architects
Văn phòng kiến trúc Toan Nguyen được thành lập năm 2015, bởi KTS Nguyễn Đức Bảo Toàn và cộng sự. Toan Nguyen Architects quan niệm kiến trúc là thực thể mở rộng của con người, có tính liên tục, sống động và gắn liền với môi trường. Do đó, Toan Nguyen Architects hướng đến việc thực hành kiến trúc theo cách giản dị, chân thành, với mong muốn đem lại sự bình yên cho người sử dụng.
KTS Nguyễn Đức Bảo Toàn
KTS Nguyễn Phước Bảo Toàn quan niệm rằng để thiết kế tốt cần thấu hiểu sâu sắc chủ nhà, địa điểm và văn hóa địa phương. Công trình sẽ tự quyết định tất cả những gì cần thiết, KTS chỉ còn là người trung gian để ngôi nhà hiện hữu. Việc quan trọng nhất mà KTS cần làm là đặt câu hỏi và lắng nghe câu trả lời từ chính công trình.
Tính thích nghi với bối cảnh của công trình quan trọng như thế nào?
Mỗi công trình đều là kết tinh từ người chủ nhà và địa điểm xây dựng. Vì vậy, bối cảnh luôn là một phần quan trọng trong thiết kế của văn phòng. Hai căn nhà TNA tham gia triển lãm lần này là nhà Cao và nhà Trang Hoàng. Nhà Cao nằm ở bối cảnh đô thị, mật độ xây dựng cao, chủ nhà cần sự riêng tư nhất định, đồng thời cũng cần những khoảng mở, để lấy sáng và gần hơn với thiên nhiên. Lớp lam gỗ mặt dựng căn nhà vừa là lớp giúp giảm bức xạ nắng hướng Tây và Đông vừa tạo nên một lớp xuyên nhẹ giữa không gian trong và ngoài nhà, riêng tư nhưng không ngăn cách hoàn toàn.
Nhà Trang Hoàng nằm ở bối cảnh vùng ngoại ô, khu đất rộng rãi. Sân trong của căn nhà đóng vai trò trung tâm, giúp điều hòa vi khí hậu, cung cấp ánh sáng và mang lại cảm giác gần gũi với thiên nhiên, duy trì sự riêng tư có kiểm soát. Cấu trúc hai lớp mái tạo nên lớp đệm giữa khối nhà và không gian bên ngoài, giúp tăng cường đối lưu không khí, làm mát toàn bộ ngôi nhà.
Nhà Trang Hoàng được thiết kế theo nguyên tắc của cấu trúc Tam Hợp Viện, một mô hình kiến trúc Á Đông, đặc trưng với các không gian phân lớp rõ ràng và quy ước chặt chẽ về bố cục.
Anh cân bằng và thích nghi trong cuộc trò chuyện với chủ đầu tư như thế nào?
Tất cả mọi phương diện của cuộc sống đều cần có một mức độ thỏa hiệp và thích nghi nhất định giữa người với người, giữa người với môi trường, với bối cảnh. Kiến trúc, đặc biệt là kiến trúc nhà ở cũng không có ngoại lệ.
Anh hình dung sao về căn nhà của người Việt trong 10 năm tới?
Không gian kiến trúc, đặc biệt là không gian ở, là nơi con người dành nhiều thời gian để thanh tẩy, bồi dưỡng cơ thể và tâm hồn, nên có tính giản dị và chân thành. Hình thức kiến trúc càng giản dị, bố cục, tỷ lệ càng chặt chẽ thì không gian kiến trúc càng sống động và đầy sinh khí. Khi đó, con người được khỏe mạnh, bình yên. Một hình thức giản dị, một nơi chốn tĩnh lặng, chứa đầy sinh khí sẽ trường tồn và phi thời gian, không phân biệt thời đại.
Tropical Space
Tropical Space được thành lập năm 2011 bởi KTS Nguyễn Hải Long (cử nhân 2001, thạc sĩ 2009) và KTS Trần Thị Ngụ Ngôn (cử nhân 2004), đều tốt nghiệp Đại học Kiến Trúc TP.HCM. Studio đặt tại TP.HCM, chuyên về quy hoạch, kiến trúc, cảnh quan và nội thất, với cách tiếp cận gắn liền văn hóa – khí hậu nhiệt đới.
KTS Nguyễn Hải Long và KTS Trần Thị Ngụ Ngôn
Từ khi thành lập, Tropical Space luôn ưu tiên tạo sự cân bằng giữa con người, công trình và thiên nhiên; khai thác vẻ đẹp nguyên bản của gạch địa phương; tôn vinh lao động thủ công; nghiên cứu và thử nghiệm hình khối, cấu trúc và kỹ thuật xây dựng phù hợp khí hậu nóng ẩm. Những người sáng lập, cũng là một cặp đôi trong công việc và cuộc sống, cho biết bước ngoặt của họ đến khi quyết định tập trung vào thách thức của khí hậu nhiệt đới: “Thiết kế nhà ở tại Việt Nam hiện đại khá khép kín với các phòng có tường dày và cửa ra vào để điều hòa không khí. Chúng tôi muốn tạo ra các thiết kế xốp hơn để ngôi nhà có thể thở”.
Nếu xem ngôi nhà là nơi trú ẩn của cơ thể và tâm trí chủ nhà, KTS hiện thực hóa được mong muốn đó bằng cách nào?
KTS cũng như một người thợ may đo, ngôi nhà có thể được xem là một chiếc áo để mặc, cần vừa vặn với tài chính, quy mô, phù hợp với sở thích, thân thiện môi trường và mang tính thời đại.
Tropical Space đặt vào trung tâm căn hộ một khối điêu khắc bằng gỗ kích thước 3x3m cao 2,2m các chức năng bao gồm giường ngủ 2 tầng, nơi làm việc, nơi học tập, tủ kệ… không gian trong chiếc hộp liên thông nhau theo chiều đứng và theo chiều ngang. Ngôi nhà 3 tầng theo địa hình thấp dần về phía thung lũng. Hình khối kiến trúc của ngôi nhà đơn giản bao gồm ba hình hộp vuông rỗng đặt chồng lên nhau.
Tính thích nghi với bối cảnh có phải là yếu tố mà anh chị quan tâm trong thực hành?
Sự hài lòng với bối cảnh là cái chúng tôi mang đến trong triển lãm kiến trúc lần này. Với bối cảnh hoàn hảo hay không đều có giải pháp thiết kế thú vị dành riêng cho nó.
Anh chị cân bằng và thích nghi trong cuộc trò chuyện với chủ đầu tư như thế nào?
Tôi cho rằng những yêu cầu của khách hàng đều sẽ là ý tưởng, chất liệu tạo ra sự phong phú và đa dạng cho thiết kế nhà ở. Sự linh hoạt, tùy biến của không gian chính là giải pháp xử lý các tình huống bất ngờ.
Anh chị hình dung sao về căn nhà của người Việt trong 10 năm tới?
Đó nên là ngôi nhà có thể tự “thở”.
Bài: ELLE Decoration team | Ảnh: Dương Rkudo
Xem thêm
Triển lãm Forever Is Now 2025: Suy tưởng về sự vĩnh hằng
Di sản Nicholas Grimshaw: Kiến trúc High-tech và triết lý thiết kế vượt thời gian
