Triển lãm thường niên Forever Is Now được tổ chức ngay tại Di sản Thế giới UNESCO 4500 năm tuổi, đặt những tác phẩm nghệ thuật sắp đặt đương đại quy mô lớn vào một cuộc đối thoại trực tiếp với khung cảnh cổ kính. Năm nay, sự kiện đi sâu khám phá ý nghĩa văn hóa sâu rộng của kim tự tháp, cũng như sức hút huyền bí của Ai Cập cổ đại và ảnh hưởng của nó đến nghệ thuật, văn hóa và triết học. Cốt lõi của cuộc khám phá này chính là khát vọng trường tồn bất tử của con người – một chủ đề được chính những kim tự tháp hiện thân.
1. Null – Recycle Group
Studio Recycle Group là một nhóm nghệ sĩ sử dụng vật liệu tái chế làm chất liệu sáng tác. Tham gia triển lãm lần này, cặp đôi Andrey Blokhin và Georgy Kuznetsov mang đến tác phẩm Null (tạm dịch: Số 0) được tạo hình từ lưới nhựa, mô phỏng hình ảnh con số 0 được kết nên bởi vô số hình bóng con người.
Ảnh: Art D’Egypte
Lấy cảm hứng từ các biểu tượng tôn giáo, nếu như thập tự giá đại diện cho nền tảng của một kỷ nguyên gắn liền với đức tin, thì với họ, số 0 chính là biểu tượng khởi nguyên cho một thời đại mới. Những hình người với tư thế như bị đóng băng trong lưới nhựa gợi lên hình ảnh nhân loại đang mắc kẹt trong mạng lưới vô hình của kỷ nguyên số. Tác phẩm như một lời cảnh tỉnh về một thế giới nơi ranh giới giữa thực và ảo ngày càng trở nên mờ nhòe, khi con người chìm đắm trong thế giới ảo đến mức nhận thức về hiện thực bị bào mòn và xáo trộn.
2. Doors of Cairo – Vhils
Nghệ sĩ người Bồ Đào Nha Vhils (tên thật là Alexandre Farto) đã tạo nên một tác phẩm đầy tính cá nhân từ những cánh cửa – những vật thể chứa đựng đầy ký ức mà anh thu nhặt được trên các con phố Cairo. Mỗi cánh cửa tựa như một nhân chứng đường phố, lặng lẽ chứng kiến bao cuộc hội ngộ và ly biệt, những khoảnh khắc thân mật và cả những bí mật thầm kín mà chúng có nhiệm vụ phải bảo vệ.
Ảnh: Art D’Egypte
Từ những mảnh ghép đời thường ấy, Vhils đã dựng nên một tượng đài. Giữa không gian sa mạc mênh mông và dòng thời gian hữu hạn của triển lãm, những cánh cửa vượt thoát khỏi chức năng vật lý thông thường để trở thành một ranh giới mang tính biểu tượng, ngăn cách và kết nối giữa quá khứ với hiện tại. Trên bề mặt mỗi cánh cửa, nghệ sĩ còn khắc họa những đường nét và khuôn mặt riêng biệt bằng kỹ thuật chạm khắc đặc trưng của mình, biến mỗi lớp vân gỗ thành một dấu ấn cá nhân không thể trộn lẫn.
3. Echoes of the Infinite – Alex Proba và SolidNature
Echoes of the Infinite (tạm dịch: “Âm Vang Vĩnh Cửu”) là tác phẩm điêu khắc sắp đặt của nghệ sĩ người Đức Alex Proba, kết hợp cùng thương hiệu đá tự nhiên SolidNature. Bộ ba tác phẩm tạo thành một không gian tĩnh lặng, nơi ký ức như được lưu giữ vĩnh viễn trong những phiến đá. Hình khối của tác phẩm biến đổi linh hoạt khi người xem di chuyển, gợi lên sự hài hòa và tính liên kết thị giác đặc trưng của quần thể kim tự tháp.
Ảnh: Art D’Egypte
Các khối điêu khắc được tạo tác từ đá cẩm thạch, đá mã não và đá sa thạch, với bề mặt kết hợp giữa vẻ thô mộc tự nhiên và những mặt phẳng được đánh bóng mịn màng. Trên đó, các họa tiết biểu tượng như bọ hung, hoa sen xanh và dải ngân hà không chỉ làm nổi bật vẻ đẹp của chất liệu mà còn gợi mở những chủ đề sâu sắc: sự tái sinh, dòng chảy vũ trụ và những chu kỳ vĩnh hằng. Qua ngôn ngữ của đá, tác phẩm phản chiếu tinh thần của Ma’at – triết lý Ai Cập cổ đại tôn vinh sự cân bằng, trật tự và nhịp điệu thiêng liêng của vũ trụ.
4. Code of the Eternal – J.Park
Code of the Eternal (Tạm dịch: Mật mã vĩnh cửu) của nghệ sĩ người Hàn Quốc Jongkyu Park mang hình dạng một cấu trúc hình học được tạo nên từ nhiều khối tam giác bên khung lưới vuông vức. Tác phẩm lấy cảm hứng từ những bí mật được chôn giấu bên trong các kim tự tháp cổ đại, từ đó gợi nhắn đến những thông điệp bị ẩn giấu trong cuộc sống. Bao quanh công trình là khoảng 1000 mảnh gương lấp lánh dưới ánh mặt trời, tái hiện hình ảnh của những chấm pixel trên màn hình kỹ thuật số. Tổ hợp này tạo nên một thông điệp được mã hóa, tựa như một hệ thống ký hiệu Morse kỳ ảo, biến tác phẩm trở thành một nhịp cầu nối liền ba chiều thời gian: quá khứ bí ẩn, hiện tại số hóa và tương lai bất định.
Ảnh: Art D’Egypte
5. Maat – Salha Elmasry
Tác phẩm sắp đặt của nghệ sĩ Ai Cập Salha Elmasry lấy cảm hứng từ khái niệm Ma’at – triết lý cổ xưa thể hiện các nguyên tắc vận hành của vũ trụ: sự cân bằng giữa hỗn loạn và trật tự, đồng thời đóng vai trò như một la bàn đạo đức. Nghệ sĩ đã chuyển hóa chiếc nhẫn – ấn tín của một vị vua Ai Cập cổ đại – thành một công trình kiến trúc mang hơi thở đương đại. Tác phẩm thực hiện một sự dịch chuyển ý nghĩa: từ sở hữu cá nhân sang không gian cộng đồng, từ biểu tượng của quyền lực áp đặt thành một lăng kính mở ra chân trời suy ngẫm rộng lớn hơn. Vòng tròn khổng lồ của chiếc nhẫn, với khoảng trống ở tâm bao lấy đỉnh kim tự tháp phía xa, đã trở thành một khung cửa sổ, qua đó quá khứ được nhìn thấy rõ ràng qua lăng kính của hiện tại.
Ảnh: Art D’Egypte
6. White Totem of Light – King Houndekpinkou
Nghệ nhân gốm King Houndekpinkou mang đến triển lãm một tác phẩm điêu khắc gốm hoành tráng cao 4 mét, được ghép nên từ hai phần riêng biệt. Giữa không gian sa mạc mênh mông, White Totem of Light (Tạm dịch: Bảo Tháp Ánh Sáng) hiện lên như một sự đối thoại trực tiếp với vẻ đẹp vượt thời gian của quần thể Kim tự tháp Giza.
Ảnh: Art D’Egypte
Họa tiết trên tác phẩm lấy cảm hứng từ cơ chế phòng vệ trong tự nhiên – cách thực vật dùng gai nhọn và độc tố để tự bảo vệ, phản ánh khả năng thích nghi kỳ diệu để sinh tồn. Bên cạnh đó, đường nét tinh xảo còn gợi liên tưởng đến những bàn thờ Vodun trong văn hóa Benin – những không gian linh thiêng dần biến đổi hình dạng theo thời gian dưới tác động của các nghi lễ và lễ vật. Quá trình các hợp chất được đổ trực tiếp lên bàn thờ trong nghi thức đã tạo nên những lớp kết cấu dày đặc trên bề mặt, vừa khơi gợi cảm quan xúc giác, vừa mang đến một nguồn cảm hứng tâm linh sâu sắc.
7. The Shen – Mert Ege Köse
Tác phẩm làm từ nhôm của nghệ sĩ Thổ Nhĩ Kỳ Mert Ege Köse được lấy cảm hứng từ biểu tượng Shen của Ai Cập cổ đại – một hình tượng mang ý nghĩa của sự vĩnh hằng, trọn vẹn và sự bảo hộ thiêng liêng. Chu kỳ kết nối bất tận của Shen được Köse tái hiện qua các vòng tròn liên tiếp, trở thành ẩn dụ cho tính vượt thời gian và sự thống nhất: khi những mảnh rời rạc kết hợp lại để tạo nên một tổng thể hài hòa.
Ảnh: Art D’Egypte
Tác phẩm được tạo tác tỉ mỉ, cân bằng tinh tế giữa khuôn khổ cấu trúc và sự tự do của dòng chảy, phản ánh một thế giới tự nhiên vừa hỗn mang vừa tuân theo những trật tự nhất định. Khi đứng trước tác phẩm đồ sộ này, con người cảm thấy bản thân trở nên nhỏ bé, từ đó bị cuốn vào một trải nghiệm thị giác đầy tính trừu tượng và suy tưởng.
8. The Desert Flowers – Nadim Karam
The Desert Flowers (tạm dịch: Đóa Hoa Sa Mạc) của nghệ sĩ/kiến trúc sư người Lebanon Nadim Karam là một bộ ba tác phẩm điêu khắc gợi hình ảnh những đóa sen vươn mình nở rộ giữa lòng sa mạc. Ẩn sau lớp vỏ ngoài là những mảnh ghép từ vật liệu tái chế, lấy chính từ các tác phẩm cũ của Nadim, khiến mỗi bông hoa mang trong mình một câu chuyện chưa từng được kể.
Ảnh: Art D’Egypte
Bộ tác phẩm phản chiếu cách lịch sử, không gian và thời gian quyết định số phận của những câu chuyện: câu chuyện nào sẽ được lưu truyền, câu chuyện nào sẽ bị lãng quên. Ba tác phẩm cũng kể lại một cách trực quan hành trình nở rộ của một đóa sen: khởi đầu là Rebirth (Tái sinh) – khi đóa hoa còn thô ráp, e ấp trong lớp vỏ kim loại; tiếp đến là Sun (Mặt trời) – lúc những cánh hoa bắt đầu hé mở; và cuối cùng là Creation (Sáng tạo) – khoảnh khắc đóa sen bung tỏa trọn vẹn.
9. The Third Paradise – Michelangelo Pistoletto
The Third Paradise (tạm dịch: Thiên Đường Thứ Ba) là tác phẩm được trông đợi của Michelangelo Pistoletto – nghệ sĩ người Ý, nhân vật tiên phong của trào lưu Arte Povera và là ứng cử viên cho giải Nobel Hòa bình 2025. Tác phẩm đại diện cho sự hòa quyện lý tưởng giữa thế giới tự nhiên và nhân tạo.
Ảnh: Art D’Egypte
Được tạo tác từ những mảnh đá cẩm thạch vụn thu thập từ các mỏ đá và xưởng chế tác khắp nơi trên thế giới, công trình này trở thành một cây cầu nối liền quá khứ, hiện tại và tương lai, hiện thân cho chu kỳ vĩnh cửu của sáng tạo, ký ức và sự biến đổi. Pistoletto tái cấu trúc biểu tượng vô cực bằng cách thêm vào một vòng tròn trung tâm thứ ba, tượng trưng cho sự cân bằng giữa thiên nhiên và công nghệ. Dưới bóng những kim tự tháp – chứng nhân của các nền văn minh cổ đại – Thiên Đường Thứ Ba hiện lên như một biểu tượng đương đại về sự đổi mới và khát vọng hòa hợp cho tương lai.
10. Wind – Ana Ferrari
Tác phẩm sắp đặt của nghệ sĩ người Brazil Ana Ferrari là một cuộc chiêm nghiệm về những năng lượng vô hình đang định hình thế giới chúng ta. Được cấu thành từ 21 ống sáo nhôm lớn được đánh bóng và sắp xếp theo hình xoắn ốc, tác phẩm trở thành một nhạc cụ đón gió, biến những cơn gió sa mạc thành một bản giao hưởng với những giai điệu độc đáo.
Ảnh:
Lấy cảm hứng từ sự tôn sùng âm thanh và tần số của người Ai Cập cổ đại – vốn được gợi mở qua những bí ẩn âm học bên trong các kim tự tháp – Ferrari đã tính toán kỹ lưỡng để mỗi ống sáo phát ra một nốt nhạc cụ thể. Với chiều dài từ 2,5 – 5 mét, cấu trúc xoắn ốc của tác phẩm không chỉ thu hút người xem bước vào một trải nghiệm âm thanh đa giác quan, mà còn phản chiếu hình bóng họ trên bề mặt nhôm bóng loáng, hòa cùng hình ảnh kim tự tháp phía xa và nền cát sa mạc mênh mông.
Thực hiện: Bình Nhi | Theo: Ad Middle East
Xem thêm
Khách sạn Kymaia: Kim tự tháp bên bờ biển Oaxaca
La Grande Motte: Ốc đảo của những kim tự tháp hiện đại
Bảo tàng Grand Egyptian: Di sản kiến trúc hiện đại và cổ xưa của Ai Cập
