Triển lãm kiến trúc “Trú ẩn & Thích nghi” quy tụ 12 văn phòng kiến trúc uy tín tại TP HCM, trưng bày 24 mô hình xoay quanh chủ đề không gian sống hiện đại. Đây là sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động của Giải thưởng Thiết kế Bền vững EU-Vietnam (EVSDA), phản chiếu sự chuyển động không ngừng của đời sống đô thị hiện đại – nơi những thói quen sinh hoạt mới đang định hình lại cách chúng ta tương tác với không gian.
12 văn phòng kiến trúc tham gia triểm lãm bao gồm: 23o5Studio, AD+Studio, atelier tho.A, H.a, G+ Architects, K59 atelier, KIENTRUC O, NAQI & Partners, TAA DESIGN, Tad.atelier, Toan Nguyen Architects và Tropical Space. Mỗi văn phòng mang đến góc nhìn riêng biệt về không gian sống đương đại, tạo nên một bức tranh đa dạng và phong phú về kiến trúc Việt Nam hiện tại.
G+ Architects
G+ Architects là văn phòng kiến trúc với định hướng thực hành kiến trúc bền vững, được thành lập từ năm 2014 bởi KTS Đoàn Bằng Giang. Văn phòng tập trung tạo nên các công trình gắn kết với bối cảnh và trải nghiệm không gian sống của người dùng dựa trên ba yếu tố cốt lõi: Bầu không khí – Ánh sáng – Vật liệu.
KTS Đoàn Bằng Giang
Tính thích nghi với bối cảnh của công trình nhà ở quan trọng như thế nào?
Chúng tôi luôn xem bối cảnh là một trong những yếu tố nền tảng để thiết kế. Một ngôi nhà nên thích nghi tốt với khí hậu, cảnh quan và văn hóa nơi nó tồn tại. Chúng tôi mang đến triển lãm Trú Ẩn & Thích Nghi lần này hai ngôi nhà vườn ở hai bối cảnh khác nhau. Nhà vườn điều ở một ngôi làng trồng trái cây ven bìa rừng Nam Cát Tiên. Khi tiếp cận khu đất với 21 cây điều hiện hữu, chúng tôi xác định ngôi nhà, mặt nước, các vật thể kiến trúc khác phải là một phần của khu vườn, các vật thể kiến trúc lúc này là một phần của cảnh quan khu vườn.
Ngoài ra các yếu tố tận dụng nguồn lực địa phương như vật liệu, nhân công cũng được chúng tôi đề xuất vào ngôi nhà. Nhà Xuân Tây lại được xây dựng trên một khu đất kết nối với trục giao thông chính của xã Xuân Tây… nên khá bụi. Ngôi nhà chủ động lùi sâu về phía cuối khu đất vừa được bao phủ bởi khu vườn phía trước vừa mở tầm nhìn ra núi Chứa Chan phía sau và bên hông nhà. Để phù hợp với vùng khí hậu của khu vực này, phần mái cũng được thiết kế đẩy cao để có lớp đệm không khí, cũng như mở các khoảng bẫy và hút gió. Vật liệu địa phương như gạch và ngói là vật liệu chính của ngôi nhà.
Một mảng tường dài dọc theo khu đất được hình thành và phân chia không gian ở và sinh hoạt. Phần mái gấp nếp theo phương dọc, tạo ra những khoảng mái hiên trải dài. Những nếp gấp mái ngói dốc tạo ra các cao độ khác nhau trong không gian và mở ra những khoảng sáng theo trục Đông Tây. Với hình thức tạo một trục dài theo khu đất giúp không gian ở tiếp cận trực tiếp với khu vườn quanh nhà hay hàng hiên trải dài.
Anh cân bằng và thích nghi trong cuộc trò chuyện với chủ đầu tư như thế nào?
Chúng tôi may mắn có những chủ đầu tư tôn trọng KTS và hiểu họ muốn gì cho ngôi nhà. Các cuộc nói chuyện, với bản vẽ hay mô hình đến khi thi công luôn được diễn ra, có những lúc trôi chảy có những lúc xảy ra xung đột và chúng tôi luôn xem điều đó là một phần của quá trình thực hành kiến trúc. Khi đó cả KTS và chủ đầu tư đều cần có những thỏa hiệp riêng để ngôi nhà được “sống” cùng chủ nhà.
K59 Atelier
Văn phòng kiến trúc K59 thành lập vào năm 2018 với hai KTS Phan Lâm Nhật Nam và Trần Cẩm Linh. Tư duy thiết kế Kiến trúc thích ứng đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiếp cận và thiết kế của K59 Atelier. Tất cả các dự án đều bắt đầu bằng việc khảo sát hiện trạng, đánh giá ưu nhược điểm của khu đất và tìm ra những đặc điểm riêng biệt của từng khu vực.
KTS Phan Lâm Nhật Nam và Trần Cẩm Linh
K59 Atelier thành lập văn phòng vào năm 2018, mỗi năm họ hoàn thành được một đến hai dự án. Với 9 công trình nhà ở đã thực hiện, mỗi căn nhà mang theo câu chuyện khác nhau, từ địa điểm, khu đất và đối tượng sử dụng cũng khác nhau nhưng quan điểm thiết kế của K59 vẫn không thay đổi. Đó là kiến trúc phải mang tính thích ứng, phù hợp với từng đối tượng sử dụng và phản ánh được đặc trưng của khu đất, tự nhiên.
Nếu xem ngôi nhà là nơi trú ẩn của cơ thể và tâm trí chủ nhà, KTS hiện thực hóa được mong muốn đó bằng cách nào?
Để hiểu được người chủ nhà KTS cần có sự kiên trì và nhạy cảm nhất định. Sự kiên trì ở đây không chỉ về mặt trao đổi giao tiếp mà còn trong việc thay đổi các giải pháp khác nhau để người sử dụng nắm bắt sự giãi bày các suy tư của mình về ngôi nhà. Chúng tôi cho rằng hiểu được tâm ý người sử dụng là khó nhất, khó hơn cả việc làm ra một ngôi nhà đẹp.
Điều đặc biệt nhất trong dự án nhà Bình Dương là 11 cây xanh hiện hữu trong khu đất – trong đó có 3 cây khế, 3 cây si và 5 cây sanh được cô chú chủ quán đem về trồng từ 20 năm trước.
Dự án Ramp Around House tại khu vực ven biển Bãi Dâu, Vũng Tàu, được thiết kế như một gian sống dành cho người cao tuổi. Khu vực này có địa hình dốc, lưng tựa vào núi, mặt tiền hướng ra biển.
Tính thích nghi với bối cảnh có phải là yếu tố mà anh quan tâm trong thực hành?
Ở triển lãm lần này chúng tôi mang đến hai dự án. Nhà Bình Dương là một dự án thể hiện sự quan tâm đến hiện trạng 11 cây xanh lâu năm hiện hữu. Chúng tôi giữ lại tất cả và thiết kế các chức năng đan xen vào cảnh quan, cây xanh sẵn có. Ở dự án thứ 2 là sự thích nghi với cách thức người sử dụng, nhà có người lớn tuổi và có người dùng xe lăn. Chúng tôi sử dụng hệ ramp dốc xoay vòng quanh nhà, như một hành trình dạo bộ thoải mái không căng thẳng, đưa người sử dụng từ tầng trệt lên cả trên mái nhà, hòa cùng với không khí biển của địa điểm xây dựng. Ngôi nhà với mong muốn nhấn mạnh vào yếu tố sử dụng sẽ là ý tưởng chính cho thiết kế của mình.
Thông thường, chúng tôi làm rất nhiều mô hình và phương án cho một dự án, mỗi lần chủ đầu tư có suy tư mới, chúng tôi lại thay đổi, có khi là làm một dự án mới. Cứ như vậy, họ thấy rằng những suy nghĩ của họ được tôn trọng, từ đó họ sẽ cởi mở hơn và xem chúng tôi là bạn, thay vì khách hàng và chủ đầu tư, hay người mua và bán.
KIENTRUC O
Văn phòng KIENTRUC O hoạt động chuyên nghiệp trong lĩnh vực thiết kế Tổng thể, Kiến trúc, Nội thất với đầy đủ sự đa dạng về thể loại công trình tương thích với nhiều qui mô lớn nhỏ khác nhau. Văn phòng đựơc thành lập và điều hành bởi Đàm Vũ và Lê An Ni.
KTS Đàm Vũ
CÔNG TRÌNH D HOUSE: Ngôi nhà là một khối bê tông chữ nhật 12x9x9 mét, đứng lặng lẽ tĩnh tại. Không trang trí, không phô trương, hình dáng bên ngoài là sự khước từ mọi thứ không cần thiết – một sự thuần khiết hình học, như thể khối lượng ấy đã luôn tồn tại ở đó, chờ được khám phá. Bên trong, không gian được khoét âm như thể ánh sáng và bóng tối cùng nhau tạo hình. Một hình trụ đường kính 8,4m chuyển tiếp mượt mà vào bán vòm cùng kích thước, tạo nên một tổ hợp hình học nguyên bản, nơi ánh sáng trở thành chất liệu thứ hai. Từ mái, một lỗ sáng trời mở ra – không chỉ để chiếu rọi, mà để kết nối. Ánh sáng xuyên qua ba tầng không gian: từ trệt, qua tầng lửng, đến mái, như một sợi chỉ vô hình nối con người với bầu trời. Vật liệu bê tông trần không giấu giếm điều gì. Nó thô mộc, đồng chất và chân thật. Người bước vào không gian ấy không chỉ nhìn thấy, mà cảm nhận được sự hiện diện của kiến trúc – không phải như một công trình, mà như một trải nghiệm. Mỗi bước chân là một cuộc đối thoại với ánh sáng, với khối lượng, với sự im lặng.
Công trình nhà D House và Công trình nhà Thu House. Đây là 2 công trình xuất hiện trong triển lãm Adaptive Shelter vừa qua.
CÔNG TRÌNH THU HOUSE: Là một ngôi nhà mái gỗ hiện đại có khả năng trải rộng và vượt nhịp lớn để phủ che tổ hợp các căn phòng nhỏ ấm áp cùng những gian sinh hoạt yên bình nằm bên dưới. Ngôi nhà đóng vai trò là nơi sinh hoạt gặp gỡ, khuyến khích sự trao đổi và tương tác giữa các cá nhân và các nghệ sĩ đa ngành, đồng thời cũng là một nơi để lưu trú. Cấu trúc hình học này thể hiện sự đối thoại và sự ngưỡng vọng của con người với thiên nhiên trong sự nhấn mạnh các khái niệm “hoảng mở’, “sự tuôn chảy”, “sự chắt lọc” giữa cuộc sống thế tục với phần còn lại. “Một khung cảnh có thể làm thay đổi thế giới quan của một con người, cũng như một bầu không khí có thể giúp thăng hoa cho một ý tưởng”.
NAQI & Partners
NAQI & Partners là một xưởng thiết kế không gian được thành lập vào năm 2020 bởi hai KTS Nguyễn Minh Nhựt, KTS Nội Thất Phan Thị Như Quỳnh và cộng sự. NAQI & Partners thực hành thiết kế Kiến trúc, Nội thất, Cảnh quan hướng đến không gian cân Bằng các thành tố “Thời gian, Thiên nhiên, Khoảng trống, Con người và Giác quan”.
KTS Nguyễn Minh Nhựt và KTS Nội Thất Phan Thị Như Quỳnh
Từ khi thành lập năm 2020 đến nay NAQI & Partners đã thực hiện nhiều thể loại công trình khác nhau trong đó có hơn 20 công trình nhà ở. Mỗi dự án, chủ nhà có tính cách, thói quen, công việc cũng như bối cảnh xung quanh khác nhau.
Không gian nào trong căn nhà sẽ là nguồn cảm hứng lớn nhất của anh?
Bắt đầu thực hành kiến trúc bằng tình yêu với thiên nhiên nên ở mỗi căn nhà mà NAQI & Partners thiết kế gần như một cách tự nhiên nào đó đều dẫn dắt người ở đến nguồn năng lượng chữa lành từ thiên nhiên. Khoảng sân, khu vườn, nắng, gió, mặt nước, sỏi đá… luôn là những không gian và chất liệu tạo nên nguồn cảm hứng sáng tạo của NAQI & Partners.
Nếu xem ngôi nhà là nơi trú ẩn của cơ thể và tâm trí chủ nhà, KTS hiện thực hóa được mong muốn đó bằng cách nào?
KTS cần thật sự hiểu cơ thể và tâm trí đó đang hoạt động như thế nào, cần thay đổi gì để tốt hơn, thêm gì, bớt gì, tập trung vào điều gì. Sẽ cần hiểu ở nhiều khía cạnh để có thể cảm nhận rõ. Nhiều khi nơi Trú Ẩn đó dành cho nhiều hơn một người thì cần phải hiểu được tất cả để có thể dung hòa được trong một không gian trú ẩn chung. Với NAQI & Partners hành trình thấu hiểu người sử dụng trong không gian ở là điều vô cùng quan trọng, vì con người sẽ duy trì sự sống và chăm sóc cho không gian đó, như dòng chảy của máu trong cơ thể.
Nằm trong khu dân cư đông đúc của Quận 10, TP.HCM, TiTi’s House được thiết kế cho một gia đình trẻ gồm năm thành viên – một cặp vợ chồng và ba đứa trẻ. Dù vỏn vẹn trong một diện tích khá nhỏ 50m2, ngôi nhà vẫn mang đến một môi trường sống thoải mái, dung hòa được không gian sống chung và riêng cho từng thành viên.
Anh cân bằng và thích nghi trong cuộc trò chuyện với chủ đầu tư như thế nào?
Ngôi nhà là nơi để sống trong niềm vui, trong sự thân thuộc của người ở, vậy nên việc tôn trọng những nhu cầu và câu chuyện riêng biệt của mỗi chủ nhà là điều mà chúng tôi ưu tiên. NAQI & Partners duy trì một sự kết nối thường xuyên với chủ nhà để lắng nghe và thấu hiểu. Một điều quan trọng nữa thách thức người thiết kế là tư duy thẩm mỹ, là tìm thấy cái đẹp trong mọi sự thay đổi của chủ nhà, đó là cao trào của sự thích nghi. Còn sự thỏa hiệp quan trọng nhất không phải với khách hàng mà là thỏa hiệp với chính bản ngã của người thiết kế. NAQI & Partners luôn duy trì sự cân bằng trong mối quan hệ với khách hàng, luôn cởi mở để đón nhận và tin rằng thỏa hiệp, thích nghi là một phần tạo nên sự cân bằng đó. Quan trọng hơn là sự thỏa hiệp và thích nghi đó không có nghĩa là ngừng sáng tạo, ngừng tư duy, ngừng làm đẹp.
(Còn tiếp)
Bài: ELLE Decoration team | Ảnh: Dương Rkudo
Xem thêm
Trú ẩn và thích nghi trong không gian sống (Kỳ I)
