Tương truyền khi các lò gốm vùng Cây Mai – Sài Gòn giải thể, thợ gốm lần tìm về Lái Thiêu lập nghiệp. Trong số này có rất nhiều thợ xuất thân từ vùng Phật Sơn, Quảng Đông, được gọi là Công Tử Sư, biệt tài làm hình tượng kích thước nhỏ, dùng trang trí trên đền miếu, hội quán. Khi về đến Lái Thiêu, hình thái đình chùa quanh vùng, kể cả các tỉnh lân cận hầu như đã được xây dựng và hoạt động ổn định, việc trang trí miếu vũ không còn nhiều.
Giới thợ thuyền Quảng Đông bắt nhịp chế tác những sản phẩm phục vụ nhu cầu nhật dụng của cư dân bản địa và khắp vùng Nam bộ. Đồ trang trí sân vườn với bình, chóe, đôn, chậu được thể hiện với kỹ thuật dán, in khuôn, thể hiện trên đó các đề tài mang tính truyền thống như bát bửu, cổ đồ. Sau khi ép khuôn hình trang trí lên cốt gốm, công đoạn chấm men với các gam giản đơn như vàng (màu nền) đến xanh ve chai, trắng ngà, xanh đậm… đủ tạo nên những mảng miếng trang trí thú vị trên sản phẩm gốm Quảng.
Nét tạo hình trong gốm Quảng
thừa hưởng từ kỹ thuật làm gốm Cây Mai – Sài Gòn.Cũng với lối in khuôn, cắt dán, phủ men,
nhưng đề tài được thể hiện giản đơn, gần gũi hơn.
Kỹ thuật cắt dán cũng là một biệt tài khác của thợ gốm Lái Thiêu – Quảng Đông. Lấy ví dụ cái ống bút, ống đũa có gắn hình ảnh con cò, cùng là một đề tài, nhưng mỗi người thợ lại có lối thể hiện khác biệt. Cò khi xoay trái, xoay phải, khi đứng một chân, khi đứng hai chân, đầu lúc hướng về trước, lúc ngoẹo ra sau. Mỗi dáng thế, mỗi chi tiết thay đổi đều thấy ở đó sự sống động, dáng hình uyển chuyển của cò.
Việc vận dụng từ kỹ pháp làm gốm trang trí chuyển qua gốm gia dụng đã tạo nên một kiểu thức, hình thái gốm hết sức độc đáo. Nhìn trong đó có sự trau chuốt, tỉ mỉ bởi tạo hình, nhưng cũng có nét gì đó hồn nhiên, đơn giản nhờ gam màu và những đề tài bình dị. Dù là đôn, chậu, lu, hũ, chóe, đến ống cắm hoa, ống bút, ống đũa… từng sản phẩm gốm Lái Thiêu phong cách Quảng Đông đều dễ được người tiêu dùng tiếp nhận, sử dụng, sưu tầm, nâng niu như một tác phẩm nghệ thuật đặc sắc.
Thực hiện: Nguyễn Đình – Ảnh: Nguyễn Đình.
Xem thêm: