Thuận theo dòng chảy không ngừng của cuộc sống, kiến trúc và thiết kế nội thất liên tục thay đổi để đáp ứng nhu cầu của con người, của xã hội. KTS Bjarke Ingels từng nói “Kiến trúc chính là nỗ lực từng bước đưa cuộc sống biến thành giấc mơ của chúng ta”. Chúng ta xây dựng, thiết kế với độ táo bạo cao hơn, các khả năng được chinh phục và khai phá mạnh mẽ; một vài ý tưởng xưa kia xa vời nay đã được hiện thực hóa đầy ngoạn mục.
Kiến trúc và thiết kế nội thất 2013
2013 là năm khuynh đảo của các thiết kế thanh lịch và ấn tượng, đặc biệt với sự trở lại của gạch lục giác và thiết kế mang đường nét thanh mảnh, tối giản.
Thiết kế gạch Dandelion từ Marrakech Design và chiếc ghế Gentle của nhóm Front.
Gạch lục giác đánh dấu sự trở lại ấn tượng tiêu biểu với thiết kế Dandelion từ Marrakech Design. Các viên gạch được làm thủ
công ở Morocco mang họa tiết hình học Ả Rập truyền thống đã thúc đẩy cho trào lưu lát gạch xi măng hoa văn trong nội thất.
Trong mảng thiết kế sản phẩm ta không thể bỏ qua sự lên ngôi của phong cách Scandinavia, tiêu biểu là ghế Gentle. Gentle được thiết kế bởi nhóm thiết kế Front của công ty Porro đại diện cho sự hòa hợp của kỹ nghệ chế tạo và gu thẩm mỹ thanh nhã của Bắc Âu – một trong những trào lưu thiết kế nổi bật nhất trong khoảng thời gian này. Thiết kế của Gentle tinh giản và mềm mại với những đường uốn cong ở lưng tựa và tay dựa. Tuy trông mảnh mai là thế nhưng Gentle được tăng cường kết cấu nhờ phần khung thép luồn sâu trong lõi lưng tựa, một thiết kế có sự cân bằng cương – nhu hoàn hảo.
Công trình Apple Park tại California của Foster + Partner
2013 cũng là năm Foster + Partners lôi kéo sự chú ý của cả thế giới với thiết kế của Apple Park tại Cupertino, California với tổng chi phí lên đến gần 5 tỷ USD. Tòa nhà độc đáo mang thiết kế vòng tròn với chu vi khoảng 1,6km được bao bọc bởi hàng loạt mảng xanh từ trong ra ngoài. Apple Park vận hành bằng năng lượng tái tạo với hệ thống làm mát bằng gió tự nhiên. Phần
mặt tiền lắp đặt kính trong suốt để nhân viên có thể tận hưởng trọn vẹn khung cảnh xung quanh đồng thời tạo nên vẻ đẹp đậm chất tương lai cho công ty công nghệ này.
2014
Năm 2014 đánh dấu chuyển động xanh trong thiết kế kiến trúc khi các công trình kết hợp với cây cối liên tục được xướng tên trong các bảng xếp hạng uy tín. Đây đồng thời cũng là bước chuyển mình nghiêm túc của ngành kiến trúc trong nhận thức về môi trường, thiên nhiên và chất lượng sống đô thị.
Công trình House For Trees của KTS Võ Trọng Nghĩa gây tiếng vang lớn khi đạt được giải thưởng AR House Awards (Anh Quốc) và World Architecture Festival (Singapore) cho hạng mục thiết kế nhà ở dân dụng. Căn nhà có những tấm mái phủ xanh, có thể trồng cây lớn trên mái và là công trình đầu tiên ở Việt Nam được xây dựng bằng bê tông cốp pha tre. Dựa trên ý tưởng từ những chậu cây, công trình có mảng xanh, bóng cây ở khắp mọi nơi giúp gia chủ tận hưởng không khí thiên nhiên theo cách vô cùng độc đáo, kết nối mạnh mẽ không gian bên trong và bên ngoài. Tại Milan, tòa tháp Bosco Verticale (Khu rừng thẳng đứng) cũng trở thành biểu tượng của kiến trúc xanh tương lai khi hai tòa tháp được bao phủ bởi hàng ngàn cây xanh, xen kẽ từng tầng và tạo nên vẻ đẹp bừng sinh khí nhờ cây cối thay đổi theo từng mùa đem lại chuyển động sống không ngừng cho người dân cư trú trong tháp. Đây được xem là một trong những dự án xanh được thực hiện triệt để và táo bạo nhất.
Tòa tháp Bosco. Verticale tại Milan và House For Trees của Võ Trọng Nghĩa.
Trong khi đó, ở mảng thiết kế nội thất các sản phẩm ứng dụng đường cong hữu cơ lại ghi dấu đặc sắc. Tiêu biểu là chiếc ghế RO của Jamie Hayon với những nét cúp và đường uốn lượn mềm mại thể hiện tinh thần nồng nhiệt phóng khoáng và rất phong cách. Trong năm này, thiết kế mang tính điêu khắc uốn lượn cũng có sự xuất hiện đặc sắc, đơn cử như ghế dài Folly của Ron Arad thiết kế cho Magis. Liền lạc về hình khối, trọn vẹn về công năng, Folly tựa như một tác phẩm điêu khắc mượt mà có thể làm hài lòng cả giới mộ điệu lẫn khách hàng trọng tính thực tiễn.
2015
2015 là năm của tầm nhìn tương lai, của những công trình kiến trúc táo bạo và bùng nổ khi các giới hạn kiến trúc liên tục được thách thức và nâng tầm.
Ví dụ phải kể đến là khu chung cư Interlace do KTS Ole Scheeren thiết kế, công trình gồm 31 khối nhà 6 tầng xếp chồng ngang dọc đầy kịch tính. Các khoảng không giữa những khối nhà được tận dụng làm giếng trời, công viên và bể bơi. Công trình này
không chỉ táo bạo trong ý tưởng mà còn hiện thực hóa mạnh mẽ ý niệm liên kết trong kiến trúc, tạo ra sự đột phá mới trên quy mô lớn trong cảnh đất chật người đông ở các đô thị hiện nay. Kết cấu đặc biệt của Interlace cũng giúp diện tích phủ xanh lên tới 112%, hiệu quả hơn rất nhiều trong việc tạo môi trường sống lành mạnh.
Khu chung cư Interlace do KTS Ole Scheeren thiết kế.
Ở mảng thiết kế có sự ảnh hưởng rõ nét của xu hướng sử dụng đường thẳng thanh mảnh, mô-típ hình học nhằm tạo nên những sản phẩm mang ý niệm trừu tượng, đậm tính trang trí và tinh tế. Tiêu biểu nhất phải kể đến những tấm thảm Rabari bắt mắt của Doshi Levien, chiếc đèn nhẹ tựa thinh không Wireflow của Arik Levy hay ghế Skeleton của David Adjaye cho một hình dung đậm hướng tương lai, hiệu ứng in 3D đặc sắc.
Đèn Wireflow của NTK Arik Levy.
Ở mảng thiết kế có sự ảnh hưởng rõ nét của xu hướng sử dụng đường thẳng thanh mảnh, mô-típ hình học nhằm tạo nên những sản phẩm mang ý niệm trừu tượng, đậm tính trang trí và tinh tế. Tiêu biểu nhất phải kể đến những tấm thảm Rabari bắt mắt của Doshi Levien, chiếc đèn nhẹ tựa thinh không Wireflow của Arik Levy hay ghế Skeleton của David Adjaye cho một hình dung đậm hướng tương lai, hiệu ứng in 3D đặc sắc.
Kiến trúc và thiết kế nội thất 2016
2016 là một năm đáng nhớ khi thế giới đón nhận thông tin về sự ra đi của Zaha Hadid – một trong những KTS có ảnh hưởng nhất thế kỷ 21.
Năm 2016 là một năm đặc biệt dành cho sự vinh danh văn hoá khi những công trình bảo tàng và nhà hát đều thu hút được sự quan tâm đặc biệt của cả thế giới. Trong đó đặc biệt phải kể đến Bảo tàng Quốc gia Szczecin – Trung tâm đối thoại Przełomy được thiết kế bởi Robert Konieczny và KWK Promes. Công trình bảo tàng ngầm này được xây dựng trong một địa điểm trải qua 3 thời kỳ lịch sử trước, trong và sau chiến tranh Thế giới thứ II. Khi tham quan dưới lòng đất, du khách sẽ được trải nghiệm
miền kí ức và hệ di chỉ khảo cổ của thành phố. Trong khi đó, nhịp sống hiện đại sôi động vẫn tiếp nối quá khứ đầy sáng tạo và tích cực.
Bộ ghế Targa được thiết kế bởi Stine Gam và Enrico Fratesi.
Lĩnh vực thiết kế trong khoảng thời gian này có xu hướng nhắm đến sự bền vững, thể hiện qua sự trở lại mạnh mẽ của các chất liệu như mây tre đan, sợi dệt hay gỗ mộc. Chiếc ghế Targa được thiết kế bởi Stine Gam và Enrico Fratesi đã chiếm trọn ánh hào quang của năm 2016 với vẻ đẹp vừa mới lạ vừa sâu sắc khi hòa hợp được hai yếu tố dáng hình hiện đại và kỹ nghệ truyền thống. Hãng Gebrüder Thonet Vienna thực sự đã khuynh đảo thị trường nội thất với mẫu ghế băng dài có lưng mây đan ốp cong tuyệt đẹp này. Thêm vào đó các sản phẩm có khung dáng vững chãi, đường nét gãy gọn cũng được cực kỳ ưa chuộng như bộ sản phẩm Palissade do Ronan & Erwan Bouroullec thiết kế cho HAY. Lấy cảm hứng dựa trên ghế Jardins du Luxembourg, Palissade vừa mạnh mẽ mà cũng thật nhẹ nhõm, các thanh thép đan dọc gãy gọn tạo nên sự vững chãi, trong khi đó dáng hình ngả nhẹ ra sau lại gợi đầy sự thảnh thơi thư giãn.
2017
Đó là năm của sự thể nghiệm, thời điểm ra đời của những kỹ thuật xử lý mới lạ và vật liệu độc đáo. Trào lưu của năm này cũng hướng đến các thiết kế có thể co kéo nhằm tăng tính hiệu quả, tối đa công năng và thân thiện hơn với môi trường ví dụ như bàn Friction (Thomas Heatherwick’s studio) hay bộ quần áo biết lớn Petit Pli (Ryan Mario Yasin).
Trong năm đó, thương hiệu Muji ra mắt nhà tiền chế Muju Hut và thu hút được sự chú ý của công chúng. Bước đi này cũng kích hoạt cho phong trào xây dựng nhà tiền chế tiện nghi, tối giản và thân thiện môi trường sau này. Một điểm sáng khác chính là sự kiện bảo tàng giữa biển Louvre Abu Dhabi đi vào hoạt động sau 10 năm xây dựng. Công trình này được ví như một kiệt tác ánh sáng của Jean Nouvel khi ông thiết kế phần mái vòm xuyên sáng đẹp ngỡ ngàng, lấy cảm hừng từ rèm mở mashrabiya (một kiểu trang trí cửa sổ truyền thống ở Trung Đông). Bảo tàng Louvre Abu Dhabi trưng bày hơn 600 tác phẩm nghệ thuật và là điểm đến văn hóa cực kỳ thu hút cho du khách khi đến vịnh Ả Rập.
Bảo tàng giữa biển Louvre Abu Dhabi của KTS Jean Nouvel.
Ghế Gender của NTK Patricia Urquiola thực hiện cho Cassina.
Năm 2017, tên tuổi của NTK Patricia Urquiola rực sáng với những sản phẩm sáng tạo mang đầy tính nữ cùng những ý niệm về sự khác biệt, tính độc bản. Ghế Gender mà bà thực hiện cho Cassina đã trở thành một hiện tượng nội thất năm đó nhờ dáng hình mới mẻ, xoá nhoà ranh giới định kiến giữa nam tính và nữ tính khi nó vừa thể hiện sự mềm mại lẫn táo bạo, mạnh mẽ lẫn tinh tế, ấn tượng nhưng không hề khoa trương.
Kiến trúc và thiết kế nội thất 2018
Với ngành nội thất, năm 2018 mang trở lại sự bùng nổ của họa tiết hình học, tiêu biểu là kiểu nét đan gấp khúc đầy quyến rũ
như chiếc ghế Manila của Paola Navone đan từ dây da mang vẻ đẹp hoang dại.
Ghế Manila của NTK Paola Navone và tòa tháp King Power MahaNahkon tại Bangkok.
“Nữ hoàng sắc màu” India Mahdavi gây ấn tượng với BST thảm True Velvet mang đầy gam màu tươi sáng khuấy động không
gian, hoạ tiết hình nét gấp hoặc kim cương tiếp tục xuất hiện đầy ăn khớp với trào lưu năm đó. Bên cạnh tinh thần bộ lạc rất
được ưa chuộng, Art Deco cũng tỏa sáng dưới những dáng hình mới mẻ tinh giản nhưng vẫn sang trọng, cuốn hút như BST bình hoa mang họa tiết hình học Wedgwood by Lee Broom với tố chất của những vật phẩm mỹ thuật đáng sưu tầm.
King Power MahaNahkon là công trình thu hút được sự chú ý đặc biệt trong năm 2018 với hình dáng độc đáo – một tòa nhà cao tầng được tạo khối hình pixel sừng sững giữa nền trời Bangkok. Tòa tháp do KTS Büro Ole Scheeren thiết kế cao tới 314m nơi có khu căn hộ sang trọng Ritz Carlton với tầm nhìn toàn cảnh về phía Vịnh Thái Lan. Tòa tháp “phân mảnh” độc đáo dường như đã đẩy giới hạn thi công kiến trúc lên tầm cao mới. Tuy vậy tòa nhà vẫn đảm bảo trọng trường nhờ nền móng dày và hệ cột
bê tông lớn chống đỡ.
2019
Một trong những sự kiện nổi bật nhất năm 2019 chính là vụ cháy Nhà thờ Notre-Dame ở Paris. Theo sau sự nuối tiếc, hàng loạt KTS đã tham gia đề xuất những hình dung thiết kế mới cho tòa nhà lịch sử này.
Năm 2019 Leeza SOHO tòa nhà tuyệt đẹp ở Bắc Kinh đã gây ấn tượng với công chúng và giới chuyên gia bằng hình dáng xoay thông tầng duyên dáng. Hai tòa tháp xoáy vào nhau tựa như đang trình diễn điệu ballet đôi pas de deaux. Hai nửa công trình được nhập lại ở các tầng 13, 24, 35 và 45 với khoảng thông tầng được lắp kính có tầm nhìn bao quát khắp thành phố.
Tòa nhà Leeza SOHO tại Bắc Kinh.
Nendo với chiếc ghế N01.
Cũng vào năm này, sự lên ngôi của sắc chrome và vàng hồng đã khuấy động thị trường thiết kế khi hàng loạt các sản phẩm khoác áo màu kim loại thời thượng này. Nổi bật trong số đó gồm có đèn Eclipse của Lee Broom mang hình dạng những đĩa tròn tráng gương nhập vào nhau, chứa đựng một hình dung tương lai cá tính. Một trong những đơn vị thiết kế nhận được sự công nhận lớn năm đó là Nendo với chiếc ghế N01 mang đậm bản sắc Bắc Âu với vẻ đẹp tinh giản, phong cách tuyệt đối. Sản phẩm này không chỉ tôn vinh quá trình chế tạo đáng ngưỡng ngộ mà còn khiến cho vẻ đẹp thanh lịch trở nên dễ tiếp cận hơn,
một thiết kế tôn vinh hoàn hảo mọi không gian mà nó hiện diện.
2020
2020 thực sự là năm của màu đỏ nung khi các tác phẩm đoạt giải thưởng thiết kế lớn đều ít nhiều mang gam màu này. Đây cũng là năm mà kiểu bố cục mạnh bạo chắc chắn của color block trở lại khi từng mảng màu sáng tối, tương phản cùng nhau tung hứng để tạo nên cuộc chơi sắc màu. Ta cũng không thể quên nhắc đến sự trở lại ấn tượng của bề mặt đá mài hầu như phủ sóng khắp mọi nơi.
Thiết kế Lazybones chair của Studiopepe và đèn Noctambule của Konstantin Grcic.
Một vài ứng viên tiêu biểu cho phong trào này chính là thảm Nuances của Patricia Urquiola cho hãng Gan hay chiếc ghế Lazybones đẹp như tạc của Studiopepe cho hãng Baxter. Những sản phẩm nội thất cũng dần chuyển hướng theo kiểu dày dặn,
“đẫy đà” hơn, khác hẳn với thời cực thịnh của nội thất tối giản thanh mảnh. Các loại đèn chiếu sáng cũng trở về với kiểu hình dung trong suốt bồng bềnh huyền ảo của thủy tinh trong khối hình bầu bĩnh. Ví dụ như đèn Noctambule của Konstantin Grcic cho Flos là một minh họa rõ nét nhất cho sự thay đổi xu thế này. Năm nay cũng là sự lên ngôi của bồn tắm đa nguyên khối hiện diện như một vật phẩm trưng bày đẹp mắt.
2020 là năm sự kiện Tokyo Olympics diễn ra với sân vậnđộng do Kengo Kuma thiết kế mang đầy tinh thần Nhật Bản với những tấm ốp gỗ lát chồng lên nhau bằng những hàng cây tạo thành một dạng cấu trúc đặc biệt chưa từng thấy. Công trình này mang những đặc điểm nổi bật của lối thiết kế hòa hợp với thiên nhiên môi trường của Kengo Kuma.
Kiến trúc và thiết kế nội thất 2021
Năm 2021 chính thức là năm tỏa sáng của những thiết kế mềm mại và “mũm mĩm”, thấp thoáng tinh thần của thập niên 60 nhưng với sự tiết chế và thanh lịch hơn.
BST Max Easy Chair của Johan Ansander và tác phẩm Medusa của Sou Fujimoto.
Chiếc ghế Max Easy Chair của Johan Ansander thiết kế cho Blå Station góp phần đánh dấu cho trào lưu này. Theo sau đó là chiếc ghế với phần nệm rời ốp phồng như áo phao mang tên Puffy Lounge Chair thiết kế bởi Faye Toogood mang hình dáng
hiện đại tinh nghịch nhưng vô cùng thoải mái. Trong năm này công chúng cũng được chứng kiến những bước đi táo bạo của các buổi sắp đặt nghệ thuật như sự kiện trang trí Khải Hoàn Môn với vải bọc màu bạc theo ý tưởng của cặp đôi nghệ sỹ Christo và Jeanne-Claude. Và không thể kể đến tác phẩm Medusa của Sou Fujimoto khi ông trang hoàng Bảo tàng V&A bằng khối hình động mang màu xanh ngọc tuyệt đẹp, uốn lượn và rung động tựa một thực thể sống sinh động.
2022
Gout thẩm mỹ của năm 2022 thực sự tôn vinh sự mềm mại của những đường cong, của những thiết kế mang đường nét hữu cơ chân thực và đề cao vẻ đẹp nguyên bản. Một ví dụ tiêu biểu chính là chiếc ghế biểu trưng cho sự vô tận – Lemni của nhà thiết kế Marco Lavit. Khung hình của ghế có cảm hứng bắt nguồn từ những đường nét kiến trúc ấn tượng và linh hoạt, uốn cong mềm mại nhưng đủ vững chãi để nâng đỡ cơ thể.
Chiếc ghế biểu trưng cho sự vô tận – Lemni của nhà thiết kế Marco Lavit.
Thiết kế siêu đô thị tuyến tính khổng lồ The Line.
Cũng vào năm nay chính phủ Ả Rập Saudi tiết lộ kế hoạch siêu đô thị tuyến tính quy mô lớn mang tên The Line, trông tựa như
một tấm gương khổng lồ đặt giữa sa mạc. Thay vì dựng các tòa nhà cao tầng, khu dân cư trong The Line được phân bố theo trục nằm ngang hứa hẹn một môi trường sống đáng giá như cây xanh tươi tốt, hang động rộng lớn. Thành phố này gây nhiều
tranh cãi bởi tính thực tiễn và lượng khí thải được tạo ra khi xây dựng.
Xuyên suốt lịch sử, kiến trúc và thiết kế là biểu hiện cho sự phát triển của xã hội và hiện hai chuyên ngành này không chỉ đơn giản gói gọn trong việc đáp ứng nhu cầu của con người. Hiện tại chúng còn là hướng giải quyết cho những vấn đề về năng lượng, chất lượng sống, tổ chức xã hội mới và cao hơn cả là môi trường đang suy kiệt. Bằng tư duy xây dựng chế tạo có cân nhắc, công cuộc kiến tạo cuộc sống của chúng ta có thể tạo ra những tác động tích cực hơn, bồi đắp thay vì phá hủy môi trường sống.
Thực hiện: Phương Nguyễn
Xem thêm
Đọc chậm: Permaculture, một kỹ thuật nông nghiệp hay một lựa chọn lối sống?
Vai trò của nhà thiết kế nội thất và cuộc chiến chống biến đổi khí hậu
