Tại National Portrait Gallery – nơi diễn ra Fondazione Prada Milan 2023, 70 bức bình phong được trưng bày khắp tầng trệt và tầng 1 cho triển lãm mang tên Paraventi, với không gian được thiết kế bởi công ty kiến trúc SANAA. Các nhà giám tuyển định hướng sự kiện như một hành trình trải nghiệm về mê cung nghệ thuật thông qua các bức bình phong lịch sử có tuổi đời từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 19.
Không gian triển lãm Paraventi kết hợp vách trong suốt | Ảnh: Designboom
Ở tầng trệt của Fondazione Prada Milan, các bức bình phong chủ yếu đến từ Trung Quốc và Nhật Bản thường có ý nghĩa gắn với các trận hải chiến. Thay vì sử dụng rào chắn tạo lối đi, tầng một sử dụng tấm nhựa trong suốt được uốn tạo kiểu, nhằm phân cách không gian, giữ tầm nhìn thông thoáng và không làm xáo trộn nhịp luân chuyển giữa các khu vực. Các bức bình phong gấp có kích thước lớn của Pablo Picasso, Alvar Aalto, Charles & Ray Eames, và Le Corbusier và nhiều nghệ sĩ đến từ châu Âu. Tại đây, giám đốc bảo tàng Nicholas Cullinan cũng chia sẻ thêm về lịch sử, bối cảnh và đặc biệt là kỹ thuật chế tạo đã được truyền qua nhiều thế hệ về các bức bình phong.
Ảnh: Designboom
Không gian triển lãm ứng dụng công nghệ | Màn hình Autobiography Xiaomi MIX Fold 3 và Lenovo ThinkPad X1 Fold | Ảnh: Designboom
Không gian triển lãm trình chiếu hình ảnh | Ảnh: Designboom
Không gian triển lãm Paraventi kết hợp vách trong suốt | Ảnh: Designboom
Không gian triển lãm Paraventi kết hợp vách trong suốt | Ảnh: Designboom
Anh cảm thấy thế nào khi được đảm nhận vai trò tổ chức chính cho triển lãm?
Tôi thấy đó là một vinh dự. Và hơn hết là nhìn thấy nỗ lực tập thể cho sự kiện vì không ai có thể tự hoàn thành một sự kiện đòi hỏi nhiều nghiên cứu mang tính lịch sử thế này. Hành trình của các bức bình phong bắt đầu từ châu Á đến châu Âu, từ thế kỷ 19 đến 21. Chúng tôi đã nghiên cứu nhiều tài liệu lịch sử, liên hệ với nhiều học giả với nhiều phân tích, quan điểm khác nhau. Những đánh giá đã được tổng hợp và đó là một nguồn tài liệu quý giá. Không kém phần quan trọng là sự khác biệt giữa các quan điểm từ rất nhiều người với chung một mục đích lưu trữ giá trị của những bức bình phong này.
Nicholas Cullinan-Giám đốc bảo tàng National Portrait Gallery, đảm nhiệm phụ trách triển lãm.
Nhóm giám tuyển đã liên hệ 17 nghệ sĩ để thiết kế những bức bình phong mang dấu ấn cá nhân. Với tư cách là người phụ trách, anh có gặp phải vấn đề nào khi phải cùng làm việc với nhiều nghệ sĩ không? Có những yêu cầu nào mà họ cần phải tuân theo hay không?
Các nghệ sĩ được sáng tạo bức bình phong của họ dành riêng trong triển lãm, một phần vì yếu tố độc đáo và sau là tính tiếp diễn cho triển lãm trong tương lai. Những nghệ sĩ chúng tôi tiếp cận cũng có sự quan tâm và hứng thú với các ý tưởng từ triển lãm. Thật tuyệt khi ai cũng mong muốn có được một chiếc bình phong mang màu sắc của mình. Chúng tôi đã xem xét và tuyển chọn các nghệ sĩ một cách kỹ lưỡng, vài người trong đó đã có sự hợp tác lâu dài với Fondazione Prada. Sự hợp tác một cách cởi mở được thực hiện có chủ ý, bắt đầu đơn giản từ một thiết kế cá nhân về bức bình phong cho sự kiện này.
Ảnh: Designboom
Tại triển lãm có trưng bày một dụng cụ bào phô mai khổng lồ, anh có thể chia sẻ về lý do về sự có mặt của thiết kế này?
Đó là sản phẩm Grater Divide của Mona Hatoum và thực sự là một tác phẩm đang được trưng bày. Ý tưởng đến từ một vở kịch có nội dung nhắc về dụng cụ bào phô mai, cùng với sự hài hước vốn có của cô ấy – thường thể hiện qua những sáng tạo của mình. Tôi nghĩ nét siêu thực và kích thước của nó là một điểm đáng chú ý tại triển lãm.
Bức bình phong Grater Divide 2002 Mild Steel, thực hiện bởi nghệ sĩ Mona Hatoum | Ảnh: Mona Hatoum
Anh có nhận thấy một số chủ đề liên tục được thể hiện lại trong lịch sử khi nhắc đến kỹ thuật tại triển lãm Paraventi không?
Đó là một sự thể hiện rõ ràng, vì kéo dài hàng thế kỷ, qua nhiều lục địa và nền văn hóa khác nhau. Một băn khoăn lớn là tại sao lại là bức bình phong? Phân tích từ khía cạnh thực tế thì nó có chức năng phân chia không gian, tạo sự riêng tư và che chắn gió, đặc biệt là trang trí, bất kể trong nền văn hóa hay khu vực nào. Tại châu Á, người ta sử dụng chúng để diễn tả các mùa như những bức tranh lớn trên nền chất liệu không phải giấy. Vì vậy, bản thân các bức bình phong dần trở thành một phương tiện thú vị cho những câu chuyện và quan điểm thẩm mỹ khác nhau.
Ảnh: Designboom
Bức bình phong “Coromandel” có nguồn gốc từ Trung Quốc, thực hiện vào khoảng cuối Thế kỷ 18 | Ảnh: Carlos Azevedo
Để tạo ra không gian này, anh đã làm việc với SANAA. Vậy anh có thể cho mọi người biết thêm về ý tưởng và làm cách nào để người xem khám phá và hiểu đầy đủ về triển lãm không?
Vì đã từng làm việc trong nhóm cố vấn cho Fondazione Prada Milan và địa điểm tổ chức trước đây nên tôi hiểu rõ về nơi này lẫn cách mình muốn khi triển lãm thực sự vận hành. Ở tầng dưới có những bức tường kính, việc giữ những bức tường luôn thông thoáng sẽ rất có ích cho không gian chung. Trong những cuộc họp đầu tiên, tôi luôn nói về việc tầng trệt mở và sau đó tầng một sẽ phải thật khác biệt vì nếu không, sẽ chỉ là một không gian có 70 bức bình phong hiện diện đơn thuần.
Thử thách là tìm ra những điểm khác biệt và kết hợp nên dù làm gì, tôi cũng muốn các yếu tố như ở hai đầu đối lập. Chúng tôi đã làm việc với SANAA để trau dồi và hiện thực hoá với ít can thiệp nhất có thể về mặt ý tưởng từ họ, tạo sự cân bằng về mặt giám tuyển và kiến trúc tại đây.
Có thách thức nào anh gặp phải trong quá trình giám tuyển cho triển lãm không?
Về cách trưng bày triển lãm đó là làm thế nào để có được sự phù hợp nhất định cho những bức bình phong. Chúng tôi phải đánh giá mọi thứ rất tinh tế ở vị trí cần đặt. Một điều quan trọng khác không chỉ là về cách thể hiện của nghệ sĩ qua tác phẩm, sự tương tự nhau và đối lập, tính phiến diện, cũng phản ánh nên cần được sắp xếp hợp lý.
Một điều quan trọng hơn là sử dụng không gian đạt hiệu quả tối đa khi đó là một không gian rộng lớn. Tôi tôi muốn giữ sự rộng mở và tận dụng cấu trúc vốn có của tòa nhà, và giúp bản thân tác phẩm cũng như câu chuyện nghệ sĩ đang kể được tỏa sáng.
Ảnh: Designboom
Anh có lời khuyên nào dành cho những người muốn tổ chức một cuộc triển lãm với các trên nghiên cứu sâu rộng và giá trị không?
Việc nghiên cứu sẽ là nền tảng và cũng là bước đầu tiền cần thiết trong mọi lĩnh vực. Câu hỏi về điều đó thể hiện như thế nào còn tùy thuộc vào chủ đề hoặc bối cảnh. Ví dụ, bạn có thể có sự trợ giúp từ các học giả, hay nhà văn và đi kèm những điều đó là sự chính xác một cách khắt khe và tổng hợp các quan điểm đa dạng đó.
Sau cùng là suy nghĩ về thời gian và không gian để thực hiện. Câu chuyện đó sẽ vận hành như thế nào? Nếu không thể kết hợp hai yếu tố đó thì các tài liệu nghiên cứu sẽ giống như một cuốn sách được tổng hợp và cất đi. Việc nghĩ về trải nghiệm giữa các yếu tố tổng hợp cũng cần sự thú vị, dễ hiểu cho người xem nhất có thể. Đó gần như là hai mặt của cùng một đồng xu, một thử thách nhưng mang nhiều hào hứng và đáng nhớ.
Bức bình phong Screen-Screen, thực hiện bởi nghệ sĩ John Stezaker | Ảnh: John Stezaker studio
Bức bình phong Scenes In and Around Kyoto (Rakuchū rakugai zū), Nhật Bản, thực hiện trong thời kỳ Edo (1615-1868) | Ảnh: Jorge Welsh Works of Art, Lisbon/London
Bức bình phong thực hiện bởi nghệ sĩ William Kentridge, Vẽ bằng mực Ấn Độ trên vải canvas | Ảnh: William Kentridge
Thực hiện: Trà Giang | Theo: Designboom
Xem thêm:
Bên trong tổ kén của Tadashi Kawamata tại Liaigre
Hilma af Klint và ngôi đền lưu trữ thực tế ảo
Kustaa Saksi và những chiếc thảm khám phá thế giới thực – ảo
