Kiến trúc sư Trung Mai luôn hứng thú bởi sự hỗn loạn và tầm thường trong đô thị, điều được coi như chất xúc tác không thể thiếu tác động trực tiếp đến những thay đổi đô thị. anh tập trung chủ yếu vào những chiến lược quy hoạch cải tạo đô thị hậu công nghiệp cũng như tìm cách định nghĩa kiến trúc và mẫu hình đô thị bản địa.
Trung Mai cùng cộng sự sáng lập Hanoi Ad hoc, một dự án nghiên cứu sáng tạo vào cuối năm 2020 với sự đồng hành của Tổ chức Canada nghiên cứu về đô thị hóa bền vững phía Nam bán cầu (Canada research chair in sustainable urbanization in the global south), Đại học RMIT Vietnam, Viện Goeth (Goethe Institut), Viện Pháp tại Việt Nam (Institut Français) và UNESCO. Từ đó đến nay, nhóm đã liên tục thực hiện những dự án nghiên cứu vừa chừng mực, vừa thấu đáo với đề tài đô thị Hà Nội và rộng hơn là quá trình đô thị hóa của nhiều vùng đất dưới góc nhìn của giới chuyên môn trong kiến trúc, quy hoạch.
KTS Trung Mai – Sáng lập Hanoi Ad hoc & Ad hoc Practice
Triển lãm của Hanoi Ad hoc trong không gian của nhà máy xe lửa Gia Lâm, Hà Nội.
Diễn họa tổng thể khu vực nhà máy xe lửa Gia Lâm nhìn từ trên cao, thực hiện bởi Hanoi Ad hoc.
Diễn họa tổng thể khu vực nhà máy xe lửa Gia Lâm nhìn từ trên cao, thực hiện bởi Hanoi Ad hoc.
Kiến trúc sư Trung Mai cho biết: “Thuật ngữ ‘Adhocism’ được đề cập đến đầu tiên bởi KTS, nhà lý thuyết Charles Jenks, là một lý thuyết đề cập đến việc sử dụng những yếu tố sẵn có để giải quyết một tình huống cụ thể, trong một thời điểm nhất định với cách thức hiệu quả nhất.“Tính Ad hoc ở đây là sự ngẫu hứng, xu hướng giải quyết vấn đề một cách tức thì, đôi khi hoán đổi công năng, chương trình của những lựa chọn sẵn có để giải quyết những tình huống mang tính tức thời. Theo thời gian thể trạng hoạt động tạm thời đó sẽ dần biến thành một trạng thái cố định ở mọi tỷ lệ, từ kiến trúc đến đô thị. Lấy ví dụ về hệ thống nhà tập thể sẽ thấy rõ việc mở rộng không gian sống trong những khu tập thể cũ thể hiện hành vi mang tính thích ứng. Quy hoạch của Hà Nội cũng vận hành một cách chắp vá, sinh học và nhiều ngẫu hứng.
Hanoi Ad hoc là nghiên cứu đa ngành giữa các góc nhìn khác nhau như nhân học, địa lý học, kiến trúc, nghệ thuật… với 7 chủ đề nghiên cứu tương ứng với 7 thành tố đô thị: không gian sản xuất; không gian ở; nước và hệ sinh thái; làng đô thị; cấu trúc tâm linh; không gian công cộng; cơ sở hạ tầng. Định hướng chính của dự án tập trung vào việc tìm tòi những logic kiến tạo đô thị đặc ứng như đo ni đóng giày (ad hoc) thông qua kiến trúc cũng như các thành tố cấu thành đô thị trong quá khứ và bối cảnh đương đại của Hà Nội.
Hanoi Ad hoc 2.0 là một khảo nghiệm đa hình nhà cửa ở Hà Nội, và cách sinh sống đã biến đổi thành phố qua những can thiệp không gian và vật chất ở các tỷ lệ khác nhau.
Từ những thành tố cơi nới bổ sung cho nhà tập thể, hay những dạng hình của căn tính làng xã và cách thức chung sống tập thể được tái hình dung, nhóm nghiên cứu mong muốn hiểu thấu những phương thức sáng tạo bất ngờ mà thị dân sử dụng để duy trì và tùy biến các thành tố trong đời sống thường nhật.
Nhóm xác định quy trình thực hành nghiên cứu bao gồm ba bước: Thu thập và hệ thống hóa dữ liệu; Lý thuyết hóa và cuối cùng là Gợi mở, mà ở trong đó, bước cuối cùng chắc chắn có kết quả “tùy biến” nhất bởi nó phụ thuộc vào công chúng và mức độ tiếp nhận, tham gia của cộng đồng đối với đề tài nghiên cứu.
“Trào lưu hiện đại từ khi xuất hiện đã gò ép mọi nền văn minh hay cá thể vào một mô hình sống được cho là tối ưu và lý tưởng theo hệ quy chiếu của xã hội phương Tây. Ad Hoc có thể nói là một dòng chảy đi ngược lại sự đồng hóa đơn điệu và mai một danh tính”.
“KIẾN TRÚC, NHÀ MÁY VÀ VẼ (LẠI) GIẤC MƠ HIỆN ĐẠI” Dự án do kiến trúc sư Trung Mai và Hanoi Ad hoc thiết kế kiến trúc, với nội dung trưng bày chia làm 5 khu vực do Hanoi Ad hoc, Đại học Kiến trúc Hà Nội, Đại học Xây dựng Hà Nội và Nhà máy Xe lửa Gia Lâm đồng thực hiện. Triển lãm đan xen giữa khai phá tài liệu lịch sử về những di sản công nghiệp hoạt động trên mảnh đất Hà Nội và khai phá tinh thần sáng tạo để thiết kế không gian đổi mới, kiến tạo giá trị văn hóa.
Lý thuyết hàn lâm đòi hỏi nghiên cứu nhọc nhằn và cần sự kiên nhẫn là thế, việc chọn nghiên cứu những đề tài chưa có hệ thống nền tảng tư liệu và dữ liệu bài bản lại càng là một thử thách lớn với những người tham gia chương trình. Bù lại, chính sự ngẫu hứng, tùy biến và không chính thống của những đô thị có cấu trúc xã hội phức tạp như Hà Nội lại trở thành điểm thu hút và hấp dẫn đối với giới chuyên môn về quy hoạch và kiến trúc quốc tế. Có lẽ chính vì thế mà những dự án của Hanoi Ad hoc có khả năng tập hợp những đối tác lớn quan trọng và uy tín trong mảng phát triển văn hóa và xã hội, đồng thời cũng kêu gọi được sự tham gia của nhiều KTS và nhà nghiên cứu trẻ tuổi dấn thân trong những giai đoạn và mảng chuyên đề của nghiên cứu.
Kiến trúc sư Trung Mai – Sáng lập Hanoi Ad hoc & Ad hoc Practice
Kiến trúc sư Trung Mai là người khởi xướng Hanoi Ad hoc và Ad hoc Practice. Tốt nghiệp loại ưu từ ENSA Paris Malaquais, Pháp và Leibniz Universitat Hannover, CHLB Đức. Sau khi làm việc tại các văn phòng kiến trúc như Atelier Jean Nouvel, Dominique Perrault Architecture, Trung đã thành lập văn phòng thực hành kiến trúc của riêng mình – Ad hoc Practice có trụ sở tại Paris và Hà Nội, song song với việc sáng lập Hanoi Ad hoc như một tổ chức nghiên cứu định hướng thiết kế.
Trung đã chiến thắng và được đề cử cho nhiều giải thưởng trong nước và quốc tế như 3 lần chiến thắng Europan (Pháp,Ý, Tây Ban Nha), giải thưởng dành cho KTS dưới 40 tuổi tại châu Âu; IBA’27 (Đức); World Architectural Festival 2018, Association of Siamese Architects International Competition 2015; Density/dense city (Thái Lan). Trung là thành viên của Hội KTS Pháp, diễn giả của TEDxHanoi 2018, từng tham gia các triển lãm như “Out there, landscape architecture in the global terrain” tại Architekturmuseum der TU München; “Echos der Bruderlander “ tại HKW (Haus der Kulturen der Welt), Berlin.
Bài: Thùy Dương | Ảnh: NVCC
Xem thêm
Nhà giáo dục – Nghệ sĩ Hương Mi Lê: Tồn tại ở thể toàn vẹn
