Phong cách Azulejo của Antoni Gaudí

10:18, 02/03/2018

Azulejo khi qua bàn tay của kiến trúc sư Antoni Gaudí được biến thể, bóp méo, giập vỡ, hàn gắn, phối cảnh… tạo nên một diện mạo mới với sự kết hợp giữa các kỹ thuật mảnh ghép mosaic, ốp gạch Azulejo, đưa tiết diện hình học phẳng của Azulejo thành hình học không gian với nông – sâu, xa – gần. Công viên Parc Güell và tòa nhà Casa Batlló ở Barcelona là những ví dụ điển hình của phong cách trang trí ấy.

Là “ngôi sao” hàng đầu của trường phái kiến trúc nghệ thuật ứng dụng Art Nouveau (Tân nghệ thuật) ở cuối thế kỷ 19, Antoni Gaudí tạo nên khoảng 20 công trình xây dựng mà trong đó có đến 7 được công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới gồm: Nhà thờ thánh gia Sagrada Familia Basilica (1882), Palau Güell (1886 – 1890), Casa Vincens (1883 – 1885), hầm mộ Colònia Güell (1898 – 1915), công viên Parc Güell (1900 – 1914), Casa Batlló (1904 – 1906), Casa Milà (1906 – 1910)… Điểm chung ở các công trình tiêu biểu này là đều sử dụng vật liệu Azulejo trong trang trí kiến trúc.

Không chỉ là kiến trúc sư tài ba, Antoni Gaudí còn là một thợ thủ công siêu phàm khi vận dụng các chất liệu vào kiến trúc như sắt mỹ nghệ – một nghề có ảnh hưởng từ truyền thống gia đình, bởi cha của Antoni Gaudí là một thợ làm đồ đồng danh tiếng. Chất liệu thứ hai thường được Gaudí sử dụng là gốm kiến trúc. Cũng là phong cách trang trí như Azulejo, nhưng tùy từng công trình, Gaudí vận dụng thủ pháp khác nhau để tôn lên đường nét trong các chi tiết thiết kế. Phong cách này gọi theo tiếng vùng Catalan là Trencadis (sử dụng gốm vỡ phối màu để dát thành các chi tiết trang trí), tương tự như nghệ thuật mảnh ghép mosaic.

Sảnh chính của Parc Güell với các mảng Azulejo theo phong cách Antoni Gaudí.

Các đường cong hình học, đường cong parabol tạo sự sống động.

Từng viên gạch ốp trang trí các mô típ, hoa văn riêng, được đập giập, giữ nguyên vị trí mảnh vỡ và ghép vào mặt tường trang trí.

Thủ pháp Trencadis của Antoni Gaudí có thể thấy rõ trong phong cách trang trí tổng thể tại công viên Parc Güell. Từ ngay cửa vào, dãy cầu thang dẫn lối lên phần sảnh chính – một không gian kiến trúc sử dụng rất nhiều đường cong – được nhấn hoàn toàn bằng mảnh gạch ốp. Điểm khác biệt thú vị ở không gian này là có thể quan sát được lối vận dụng tài tình giữa kỹ thuật gạch ốp Azulejo, mảnh ghép Mosaic và Trencadis của riêng Antoni Gaudí. Từng viên gạch ốp trang trí các mô típ, hoa văn riêng, được đập giập, giữ nguyên vị trí mảnh vỡ và ghép vào mặt tường trang trí. Việc giập bể gạch thành miểng giúp mảng trang trí dễ dàng tạo nét uốn lượn theo ý thích. Những lồi lõm của bề mặt phần gạch ốp khi hoàn thiện làm tăng thêm hiệu ứng thị giác, kết hợp hài hòa cùng các chi tiết kiến trúc của tổng thể công trình. Những mảng miếng mang các gam màu, họa tiết trang trí khác nhau rải trên phần màu nền chủ đạo là gạch phủ men trắng, hiệu ứng hình ảnh ở tổng thể kiến trúc và chi tiết trang trí tinh xảo, tạo nên một vùng cảnh quan kỳ lạ, ảo diệu đến mê hoặc người xem ở đủ mọi độ tuổi.

Nghệ thuật mảnh ghép phối màu ở công viên Parc Güell. Azulejo được biến thể, làm giập vỡ tạo đường nét cho chi tiết trang trí.

Antoni Gaudí rất mạnh về kiến trúc đường cong, biến những hình khối kiến trúc thành các kiệt tác mềm mại, uyển chuyển, nhẹ nhàng quyến rũ.

Nghệ thuật mảnh ghép phối màu ở công viên Parc Güell. Azulejo được biến thể, làm giập vỡ tạo đường nét cho chi tiết trang trí.

Một công trình tiêu biểu khác của Antoni Gaudí sử dụng chất liệu gạch ốp tường Azulejo nhưng có lối thể hiện giản đơn hơn Parc Güell là tòa nhà Casa Batlló. Gạch ốp ở công trình này có lối chọn tông màu giản đơn điểm xuyết bởi các hoa văn hoa thị, hình học, kết nối với các đường cong hoặc đường vòng hình chuỗi, đường xoắn ốc nơi vòm trần, cầu thang, hoặc các mảng miếng đơn sắc nơi giếng trời. Những chi tiết đường xoắn, đường cong tạo cảm giác chuyển động, kết hợp cùng nguồn sáng tự nhiên, mang lại vẻ đẹp lung linh, huyền ảo khiến mỗi ngày có hàng ngàn người tìm đến Casa Batlló để tận mắt chiêm ngưỡng kỳ quan ấy.