Các triết gia Hy Lạp cổ đại như Plato và Aristotle từng nghiên cứu mối liên hệ giữa tinh thần minh mẫn và thể chất cường tráng. Dựa trên dữ kiện đó,nghệ sĩ Augustas Serapinas đã thực hiện dự án Physical Culture, thể hiện một cách trực quan sự song hành giữa không gian trưng bày nghệ thuật và phòng tập gym, nơi hai lĩnh vực có sự bổ trợ qua lại: một bên bồi dưỡng tư duy phản biện và trí tuệ cảm xúc, bên kia rèn luyện sức mạnh và sự dẻo dai.
Ảnh: Dovaldė Butėnaitė
Trong triển lãm cá nhân tại Trung tâm Nghệ thuật Đương đại CAC ở Vilnius, Lithuania, Augustas đã biến không gian Great Hall thành phòng tập gym với thiết kế táo bạo: tạ đơn được đúc thạch cao mô phỏng các đầu tượng từ thời cổ đại đến Phục Hưng. Người xem vừa có thể tập luyện, vừa thực hành vẽ tại các giá vẽ bố trí xen kẽ. Sự kết hợp mới lạ giữa nghệ thuật và thể chất tạo nên một không gian rèn luyện đồng thời thị giác và cơ bắp, đặt ra câu hỏi về những chuẩn mực định hình cả hai.
Ảnh: Dovaldė Butėnaitė
Ý tưởng được hình thành từ năm 2012, khi Augustas Serapinas còn là sinh viên tại Học viện Nghệ thuật Vilnius. Nghệ sĩ chia sẻ, sau một lần đến tham quan triển lãm tại phòng trưng bày của học viện, vốn nằm trong tòa nhà khoa điêu khắc ở Tallin, anh đã liên tưởng đến những bài tập lặp đi lặp lại trong đào tạo nghệ thuật truyền thống với các động tác luyện tập thể hình.
Kể từ đó đến nay, phòng gym nghệ thuật Physical Culture đã chu du đến nhiều không gian nghệ thuật lớn như Frieze London 2016 và Unlimited ở Art Basel 2023. Ở mỗi điểm đến, tác phẩm lại biến đổi để thích ứng với bối cảnh mới, kết nối với người địa phương. Augustas giải thích: “Tùy thuộc vào quy mô không gian và ngữ cảnh, đôi khi dự án vận hành như một buổi trình diễn, có lúc lại như một tác phẩm sắp đặt. Mỗi lần thực hiện, chúng tôi đều hợp tác với một phòng tập và trường nghệ thuật địa phương khác nhau, tạo ra những trải nghiệm khác thường, đặc biệt với các huấn luyện viên chuyên nghiệp vốn quen với thiết bị tập tiêu chuẩn.”
Tác phẩm thậm chí từng được triển lãm trên một xà lan neo đậu tại đầm phá cách đất liền Lithuania suốt một tháng mùa hè vừa qua. Ảnh: Danas Macijauskas
Quy mô của dự án được mở rộng hơn tại triển lãm ở CAC. Được giám tuyển bởi Neringa Bumblienė, tác phẩm sắp đặt rộng 1.000m² trưng bày một bộ máy điêu khắc mới, mô phỏng theo những bức tượng cổ điển và các tác phẩm thời sinh viên của chính Augustas Serapinas. Nghệ sĩ chia sẻ: “Triển lãm này cho tôi cơ hội tạo ra một không gian rộng lớn, nơi mọi người có thể vừa tập luyện vừa vẽ tranh, điều mà trước đây tôi chưa từng thực hiện.”
Sự song hành giữa nghệ thuật và thể hình xuyên suốt mọi khía cạnh của phòng gym Physical Culture. Bằng cách đặt những chuyển động lặp lại của việc vẽ cạnh các động tác nâng tạ cũng đều đặn tương tự, nghệ sĩ muốn truyền tải thông điệp về giao điểm của hai lĩnh vực, vốn đều dựa trên kỷ luật, sự lặp lại để hoàn thiện bản thân. Sự so sánh này vừa hài hước vừa giàu tính gợi mở. Suy cho cùng, cả hội họa hàn lâm và thể hình đều đánh giá quá trình tiến bộ thông qua rèn luyện trí nhớ cơ bắp, dù là của bàn tay hay toàn bộ cơ thể.
Ảnh: Dovaldė Butėnaitė
Ẩn sau sự hóm hỉnh ấy là một tầng suy tư nghiêm túc về cách các chuẩn mực về cái đẹp phương Tây được định hình và duy trì. Những bản sao thạch cao của các bức tượng kinh điển như David, Apollo Belvedere vừa đóng vai trò quả tạ theo nghĩa đen, vừa là gánh nặng mang tính biểu tượng. Chúng nhắc nhở chúng ta về di sản trường tồn của tín điều sùng bái cơ thể trong văn hóa Hy Lạp – Roman vẫn đang neo giữ các quan niệm hiện đại về vẻ đẹp nam tính và sức hút thể chất. Augustas Serapinas nhận định: “Tác phẩm dần chuyển từ góc độ cá nhân sang phản ánh xã hội phương Tây. Ngày nay, phòng gym đóng vai trò như những đền thờ cơ thể, biến việc rèn luyện thành một nghi thức văn hóa”.
Cốt lõi của Physical Culture là cả phòng gym lẫn bảo tàng đều trở thành không gian tôn thờ: cùng tán dương kỷ luật, sự chuyển hóa và hình mẫu lý tưởng. Điểm khác biệt nằm ở chỗ một bên tôn vinh hình ảnh cơ thể hoàn mỹ, còn bên kia biến vẻ đẹp thể chất trở nên trường tồn qua thạch cao, đá cẩm thạch hay đồng. Ảnh: Dovaldė Butėnaitė
Ảnh: Dovaldė Butėnaitė
Sự xóa nhòa ranh giới giữa nghệ thuật và thể hình thể hiện phong cách sáng tác của Augustas Serapinas, khi anh thường khám phá các cấu trúc xã hội và lịch sử địa phương bằng cách tiếp cận vừa tinh tế vừa mang tính vui đùa. Từ việc tái cấu trúc không gian ẩn trong tòa nhà công cộng đến tái dựng kiến trúc bản địa, các tác phẩm của anh luôn thăm dò những hệ thống – giáo dục, thể chế hay văn hóa – định hình cách ta sinh sống trong không gian. Physical Culture nằm trong số những tác phẩm cô đọng nhất của anh, khi bao hàm các yếu tố: lịch sử cá nhân, phê bình văn hóa và trải nghiệm tập thể trong một môi trường tương tác đơn nhất.
Thực hiện: Hoàng Lê | Theo: Yatzer
Xem thêm
Triển lãm Ghosts: Visualizing the Supernatural – Định hình cõi siêu nhiên
Corona Gloriae: Nỗi đau và hy vọng dưới vòm Điện Pantheon
Triển lãm hoa của Mona Sugata: Lắng nghe thiên nhiên thầm thì
