Một thập kỷ đã trôi qua kể từ khi Interstellar của đạo diễn Christopher Nolan ra mắt khán giả toàn cầu lần đầu tiên vào năm 2014, nhưng những dư âm và sức hút của bộ phim vẫn còn nguyên vẹn. Bộ phim là một kiệt tác điện ảnh khoa học viễn tưởng kết hợp tài tình giữa bối cảnh hoành tráng, âm nhạc đầy cảm xúc và những góc quay mang tính biểu tượng. Nhân dịp kỷ niệm 10 năm, chúng ta hãy cùng nhìn lại cách bộ phim đã tạo nên một trải nghiệm điện ảnh đặc biệt, đưa người xem vượt qua mọi giới hạn của không gian và thời gian.
Tái xuất sau 10 năm kỷ niệm, Interstellar là nơi âm nhạc và hình ảnh đan xen, hòa quyện như một thể thống nhất.
Câu chuyện theo chân Joseph Cooper (Matthew McConaughey), một cựu phi công NASA trở thành phi hành gia bất đắc dĩ, dẫn đầu sứ mệnh tìm kiếm hành tinh có thể cứu nhân loại khỏi bối cảnh Trái Đất đang lụi tàn bởi những cơn bão bụi. Cùng với nhà khoa học Brand (Anne Hathaway) và phi hành đoàn, anh lao vào một cuộc hành trình vượt qua những lỗ sâu, đối mặt với những thế giới xa lạ, nơi thời gian trôi qua khác biệt, và đứng trước những nghịch lý vật lý thách thức mọi giới hạn của nhận thức con người.
Giai điệu trầm mạnh mẽ kết hợp với bối cảnh được dàn dựng công phu tạo nên trải nghiệm điện ảnh sống động và choáng ngợp.
Trải nghiệm điện ảnh vượt giới hạn
Xem Interstellar, những người yêu điện ảnh, đặc biệt là dòng phim sci-fi, sẽ dễ dàng nhận thất sức ảnh hưởng của các siêu phẩm trước đó. Bộ phim gợi nhớ đến 2001: A Space Odyssey (1968) của Stanley Kubrick với cách tiếp cận triết lý về vũ trụ, những cảnh du hành không gian và việc sử dụng trí tuệ nhân tạo HAL 9000. Ngoài ra, tinh thần phiêu lưu và khám phá của bộ phim cũng chịu ảnh hưởng từ Contact (1997), đặc biệt là sự tham gia của nhà vật lý Kip Thorne, người cũng từng cố vấn cho bộ phim này. Yếu tố thời gian và những nghịch lý của nó gợi nhớ đến Planet of the Apes (1968) hay The Time Machine (1960), trong khi những cảnh quay thực tế thay vì lạm dụng CGI phản ánh phong cách của Apollo 13 (1995).
Trong 2001: A Space Odyssey, nhân vật Dave Bowman đi qua “Star Gate” – một chiều không gian kỳ lạ dẫn đến sự tiến hóa của con người. Tương tự, Interstellar có cảnh Joseph Cooper bay vào lỗ đen Gargantua, nơi anh tiến vào một không gian 5 chiều được gọi là Tesseract.
Interstellar (2014) và Contact (1997) đều khai thác chủ đề khoa học vũ trụ kết hợp với tình cảm gia đình, đặc biệt là mối quan hệ cha – con. Nếu Contact theo chân Ellie Arroway trên hành trình tìm kiếm sự sống ngoài Trái Đất với động lực từ người cha quá cố, thì Interstellar tập trung vào Joseph Cooper, một phi công rời xa con gái để thực hiện sứ mệnh cứu nhân loại.
Christopher Nolan từng chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn với Forbes: “Chúng tôi đã mạnh dạn đẩy âm thanh xuống những tần số thấp để người xem thực sự cảm nhận rung động từ chiếc ghế, như thể họ đang ngồi trên một con tàu vũ trụ vậy. Chúng tôi mong muốn khán giả bước ra khỏi rạp với cảm giác kiệt sức – nhưng là một sự kiệt sức đầy thỏa mãn”. Bên cạnh đó, đạo diễn luôn kiên định với việc sử dụng phim nhựa thay vì chuyển sang công nghệ quay phim kỹ thuật số. Bộ phim được quay bằng định dạng IMAX – một công nghệ ghi hình trên phim nhựa, nổi tiếng với độ phân giải cao và khả năng tạo trải nghiệm chân thực. Trong một cuộc phỏng vấn với British Film Institute, ông khẳng định: “Phim nhựa luôn có một độ sâu màu sắc và độ phân giải vượt trội. Bất kỳ ai từng xem một bản phim âm bản gốc quay bằng IMAX sẽ thấy đó là chất lượng hình ảnh tốt nhất mà điện ảnh hiện tại có thể đạt được.”
Điểm đặc biệt trong cách làm phim của Nolan là ông hạn chế tối đa việc sử dụng hiệu ứng kỹ xảo đặc biệt. Phần lớn các bối cảnh trong Interstellar đều có thật, không dùng phông xanh. Theo The Worldwide Guide To Movie Locations, các cảnh quay trên Trái Đất được thực hiện tại Alberta, Canada, mặc dù trong phim, chúng có vẻ giống như Colorado, Mỹ. Tuy nhiên, điều đó không quan trọng vì bối cảnh trong phim là một tương lai loạn lạc, nơi dịch bệnh và nạn đói đe dọa sự sống còn của loài người và địa hình thế giới dường như đã thay đổi.
Các diễn viên và đoàn làm phim cũng tham gia các cảnh quay theo trình tự tuyến tính, bắt đầu với trên Trái Đất trước khi chuyển sang không gian vũ trụ. Họ dành hơn một tháng ở Alberta trước khi di chuyển đến các địa điểm khác để quay những cảnh ngoài vũ trụ, cảnh nội thất và một số cảnh bổ sung trên Trái Đất.
Cảnh phim kinh điển ở đồng ngô nhà Cooper.
Khi đoàn phim đến Canada, Christopher Nolan đã có một quyết định táo bạo. Ông đã yêu cầu đội ngũ sản xuất trồng một cách đồng bắp rộng hơn 200ha để tương thích với nhân vật của Matthew McConaughey – một người nông dân. Bối cảnh này sau đó đã bị phá hủy trong cảnh bão bụi, hoàn toàn được thực hiện bằng hiệu ứng thực tế thay vì CGI. Các cảnh ngoại trên Trái Đất chủ yếu được quay khắp Alberta, nhưng đội ngũ sản xuất đã lựa chọn nhiều địa điểm khác nhau ở Longview – một ngôi làng nhỏ ở miền nam bang này. Với dân số chỉ vỏn vẹn khoảng 300 người, Longview mang đến cảm giác hoang vắng, phù hợp với hình ảnh ngôi nhà đơn độc của Joseph Cooper. Thêm vào đó, khung cảnh nông thôn và đồng bắp giúp địa điểm này dễ dàng biến hoá thành một thị trấn đang suy tàn trong tương lai loạn lạc.
Ngôi nhà của Cooper được quay tại một trang trại ở Longview.
Cảnh trận đấu bóng bầu dục bị gián đoạn bởi trận bão bụi được quay tại sân vận động Seaman Stadium, nằm ở Okotoks, phía bắc Longview.
Vốn ưa chuộng hiệu ứng thực tế, điều làm nên dấu ấn cá nhân của mình, đạo diễn Christopher Nolan đã cử đội ngũ sản xuất đến Iceland để tìm kiếm những địa điểm có thể trở thành các hành tinh xa lạ. Đây không phải lần đầu tiên ông quay phim tại Iceland. Ông từng sử dụng phong cảnh hùng vĩ của quốc gia này cho bộ phim Batman Begins vào năm 2005. Trong Interstellar, đoàn làm phim đã ghi hình tại hai địa điểm chính ở miền nam Iceland. Hành tinh băng (Mann’s Planet) được quay tại Svínafellsjökull. Trong phim, Tiến sĩ Mann (Matt Damon) tuyên bố bề mặt hành tinh này có thể sinh sống, nhưng thực chất, ông đã nói dối để được giải cứu. Hành tinh nước (Miller’s Planet) được quay tại Orrustuhóll, một khu vực bao phủ bởi dung nham nhưng cũng có nhiều hồ nước. Đây là nơi diễn ra phân cảnh căng thẳng khi phi hành đoàn bị mắc kẹt trong dòng nước dâng cao, khiến họ mất 23 năm do giãn nở thời gian.
Svínafellsjökull là một trong những địa điểm có cảnh quan băng giá ấn tượng nhất thế giới, với những vách băng sắc nhọn và bề mặt gồ ghề, tạo nên vẻ ngoài lạnh lẽo và khắc nghiệt hoàn hảo cho bối cảnh của hành tinh này.
Trong quá trình quay tại phân đoạn hành tinh nước, Anne Hathaway suýt bị hạ thân nhiệt vì bộ đồ bảo hộ bị hỏng.
Đoàn làm phim cũng đến California để thực hiện những cảnh không thể quay ngoài thực tế. Cảnh tại trụ sở NASA được quay tại khách sạn Westin Bonaventure ở trung tâm Los Angeles. Theo The Worldwide Guide to Movie Locations, cả đoàn đã mất ba tuần để dựng bối cảnh này nhưng chỉ quay trong ba ngày. Tuy nhiên, không phải tất cả các cảnh trong Interstellar đều có thể quay tại địa điểm có thật. Do đó, đoàn làm phim đã sử dụng phim trường ở Culver City tại tiểu bang này để quay một số phân đoạn không thể thực hiện trong thực tế tại Canada và Iceland.
Địa điểm quay cuối cùng của Interstellar là khu phức hợp Cheyenne Mountain ở Colorado Springs, bang Colorado.
Khi âm nhạc là một phần của cốt truyện
Bên cạnh những hình ảnh ngoạn mục và cốt truyện đầy triết lý, sức hút của Interstellar còn đến từ phần âm nhạc xuất sắc của Hans Zimmer. Nếu hình ảnh của Christopher Nolan là cửa sổ mở ra vũ trụ rộng lớn, thì âm nhạc của Hans Zimmer là linh hồn thổi cảm xúc vào từng thước phim, biến bộ phim thành một trải nghiệm trọn vẹn. Nhà soạn nhạc tài ba đã không sáng tác nhạc nền theo cách thông thường. Khi bắt đầu dự án, đạo diễn chỉ đưa cho ông một tờ giấy với một câu chuyện ngắn về tình cha con, không hề nhắc đến du hành vũ trụ hay thảm họa Trái Đất. Chính từ những cảm xúc chân thành đó, ông đã tạo nên bản nhạc chủ đề đầu tiên, làm nền tảng cho cả bộ phim.
Điểm đặc biệt của nhạc phim nằm ở việc sử dụng đàn organ nhà thờ – một lựa chọn không phổ biến trong các bộ phim khoa học viễn tưởng. Thứ âm thanh vừa hùng tráng, vừa huyền bí, tạo cảm giác thiêng liêng, cùng với bối cảnh hùng vĩ để đem đến những cảm xúc bồi hồi cho khán giả. Khi kết hợp với những phân đoạn kịch tính căng thẳng, Hans Zimmer đã khéo léo tạo ra một dải âm thanh bao trùm, khiến người xem không chỉ nghe mà còn cảm nhận được sự vô tận của không gian. Một ví dụ điển hình là bản nhạc “Mountains”, xuất hiện trong phân cảnh trên hành tinh nước. Nhịp điệu của nó tuân theo quy luật giãn nở thời gian: mỗi tiếng “tích” trong bản nhạc tương ứng với một ngày trôi qua trên Trái Đất, tạo ra sự căng thẳng tột độ khi các nhân vật chiến đấu với thời gian.
Christopher từng nói: “Tôi muốn khán giả không chỉ xem một bộ phim mà phải trải qua một hành trình cùng nhân vật. Và âm nhạc của Hans đã giúp tôi làm điều đó.”
Ngoài ra, khi phân đoạn căng thẳng khi Joseph Cooper thực hiện cú “docking” với trạm vũ trụ Endurance đang xoay không kiểm soát, bài nhạc “No Time for Caution” vang lên với tiết tấu cao trào liên tục tăng dần, kết hợp giữa organ, dàn dây và bộ gõ, tạo nên một cảm giác nghẹt thở đầy phấn khích.
Dẫn dắt câu chuyện qua lăng kính điện ảnh
Ngoài bối cảnh và âm nhạc, không thể không nhắc đến kĩ thuật quay phim bậc thầy của nhà quay phim Van Hoytema khi nói về sự thành công của Interstellar. Những cảnh quay trên trái đất có sự rung chuyển tinh tế, phản ánh sự bất ổn và những khó khăn mà nhân vật chính và gia đình anh phải đối mặt. Khi bối cảnh chuyển sang ngoài không gian, phong cách quay phim thay đổi hoàn toàn. Máy quay IMAX ghi lại hình ảnh vũ trụ bao la và tĩnh lặng. Một trong những phân cảnh ấn tượng nhất chính là cảnh docking scene. Bằng cách thay đổi luân phiên những cảnh quay động và tĩnh, bộ phim giữ được sự cuốn hút trong khi vẫn phản ánh nhịp điệu cảm xúc của câu chuyện.
Cận cảnh phân đoạn docking kinh điển.
Van Hoytema đặt những khung cảnh vũ trụ rộng lớn cạnh các góc quay gần, tạo nên một đối thoại hình ảnh giữa sự nhỏ bé của con người và chiều sâu cảm xúc của họ. Chính sự song hành này làm cho bố cục của bộ phim trở nên cuốn hút.
Một trong những yếu tố ấn tượng nhất trong bộ phim là không gian âm (negative space). Ví dụ, những cảnh quay tàu vũ trụ trôi nổi trong khoảng không vũ trụ vô tận tượng trưng cho sự cô lập và mong manh. Ngược lại, những góc quay cận cảnh đầy xúc động lại kéo người xem vào thế giới nội tâm của nhân vật. Tương phản trong khoảng cách lại mang đến sự cân bằng trong cảm xúc, làm bật chủ đề cốt lõi của bộ phim: sự nhỏ bé của nhân loại trong vũ trụ đối lập với sức mạnh kết nối vô tận của con người. Máy quay IMAX đặt ra những thách thức, đặc biệt là trong việc ghi lại sự rộng lớn của không gian và các chi tiết tinh xảo bên trong tàu vũ trụ. Các hình ảnh về hiện tượng ngoài không gian như lỗ sâu và hố đen, được phát triển cùng nhà vật lý Kip Thorne, không chỉ mang đến tính chính xác về mặt khoa học mà còn gia tăng đáng kể độ chân thực của bộ phim.
Nhờ sự cố vấn của nhà vật lý lý thuyết Kip Thorne, bộ phim đã đưa nhiều khái niệm khoa học vào màn ảnh một cách chân thực, từ thuyết tương đối của Einstein đến mô phỏng hình ảnh chân thực của hố đen.
Màu đen sâu thẳm và ánh sáng lấp lánh trong tâm của lỗ đen tạo nên một trung tâm huyền bí đầy mê hoặc, vừa siêu thực vừa mang tính khoa học.
Bảng màu của bộ phim thay đổi một cách hài hòa với diễn biến câu chuyện. Trái Đất được thể hiện bằng những tông màu trầm, bão hòa thấp, nhấn mạnh sự suy tàn, tương phản với những gam màu rực rỡ của các cảnh quay ngoài không gian, nơi mỗi môi trường có nét đặc trưng riêng nhưng vẫn thống nhất về mặt hình ảnh. Điều đáng ngưỡng mộ nhất chính là cách màu sắc phát triển theo hành trình cảm xúc của các nhân vật, đỉnh điểm là những tông màu vàng ấm áp trong đoạn kết. Đây là một thủ pháp kể chuyện bằng hình ảnh tinh tế và đầy sức mạnh để nhấn mạnh thông điệp về sự hy vọng và đoàn tụ.
Để mô phỏng cảm giác lạc lõng và choáng ngợp khi Joseph đang ở một không gian vượt quá sự hiểu biết của con người, Van Hoytema đã ứng dụng máy quay quay cầm tay (handheld) kết hợp thêm nhiều chuyển động bất ổn.
Khi Joseph bắt đầu hiểu cách tương tác với thời gian, máy quay trở nên uyển chuyển hơn, với những cú tracking shot mượt mà, nhấn mạnh khoảnh khắc anh kết nối với Murph thông qua trọng lực.
Thực hiện: Vân Thảo | Ảnh: Tư liệu
Xem thêm:
Wicked và bối cảnh thần tiên xứ Oz
Bối cảnh kiến trúc hậu chiến trong The Brutalist
Bối cảnh Dune: Part Two – Xứ cát kỳ vĩ trên kiến trúc (Kỳ I)
