Đối lập với sự ồn ào, xô bồ của các đô thị châu Á, những bức tượng Phật khổng lồ vươn lên như những biểu tượng của sự an nhiên và vĩnh hằng. Mỗi pho tượng vừa là biểu tượng tôn giáo, vừa là những kiệt tác kiến trúc, nơi hội tụ vẻ đẹp uy nghi, huyền bí và sự tinh xảo đến từng chi tiết. Mỗi công trình là một minh chứng sống động cho sự phát triển rực rỡ của nghệ thuật Phật giáo.
Cùng ELLE Decoration điểm qua 10 pho tượng Phật khổng lồ nổi bật tại châu Á, để khám phá những câu chuyện và vẻ đẹp đặc sắc ẩn chứa sau mỗi công trình.
1. Tượng Phật ở Monywa, Myanmar
Monywa, thành phố sầm uất ở miền Trung Myanmar bên dòng sông Chindwin, nổi tiếng với quần thể tượng Phật khổng lồ trên đồi Maha Bodhi Ta Htaung, phía Đông Nam thành phố. Từ xa, hai pho tượng đồ sộ – một đứng, một nằm – đã trở thành cột mốc thị giác đặc trưng, gắn liền với đường chân trời vùng Sagaing. Dưới chân đồi là khuôn viên rộng lớn, nơi hàng ngàn tượng Phật ngồi dưới gốc cây Bồ Đề được sắp đặt ngay ngắn, tạo thành một cảnh quan tôn giáo quy mô hiếm có.
Ảnh: kiwisoul
Tượng Phật có dáng nằm, dài 90m và cao tới 20m, được xây dựng năm 1991. Khoác áo choàng vàng rực rỡ, pho tượng mô tả khoảnh khắc Đức Phật nhập Niết bàn. Bên trong tượng là khối rỗng để du khách có thể di chuyển qua nhiều hành lang để khám phá 9,000 bức phù điêu kim loại ghi lại các sự kiện trọng đại trong cuộc đời Đức Phật cùng chư đệ tử. Ngoài việc là tượng Phật nằm lớn bậc nhất thế giới, công trình còn độc đáo ở cách kể chuyện: toàn bộ hành trạng và cuộc đời của Ngài được tái hiện sống động ngay trong lòng tượng.
Ảnh: Mochileros Rastreros
Đối diện là tượng Phật đứng Laykyun Setkyar cao 126m được hoàn thành năm 2008 sau 12 năm thi công. Đây là tượng Phật đứng cao thứ hai thế giới. Kết cấu rỗng bên trong gồm 31 tầng, tượng trưng cho các cõi giới trong giáo lý Phật giáo, kết hợp hệ thống cầu thang và các không gian thờ tự nhỏ. Các tầng dưới đặc biệt gây ấn tượng với những bức tượng và tranh tường mô tả cảnh giới địa ngục, khiến hành trình đi lên vừa mang tính trải nghiệm kiến trúc, vừa là hành trình chiêm nghiệm tâm linh.
2. Tượng Phật Dordenma, Bhutan
Ẩn mình giữa thung lũng Thimphu thanh bình, tượng Phật Dordenma là công trình tâm linh hiện đại nhưng vẫn mang đậm tinh thần Phật giáo Kim Cương thừa. Hoàn thành năm 2015, pho tượng cao 54 mét, đúc bằng đồng và dát vàng lấp lánh, nằm trên ngọn đồi Kuenselphodrang, như một vị hộ pháp khổng lồ che chở thủ đô Bhutan.
Ảnh: Thrillophilia Reviews
Tượng Phật Dordenma trở thành một trong những điểm đến thiêng liêng nhất của Bhutan. Ảnh: Dipesh Motivaras
Điều đặc biệt của Dordenma là bên trong tượng có chứa hơn 125,000 tượng Phật nhỏ bằng đồng và mỗi tượng đều được dát vàng. Sự kết hợp giữa quy mô hoành tráng bên ngoài và tính tinh xảo bên trong đã biến Dordenma thành một bảo tháp sống động.
3. Tượng Lạc Sơn Đại Phật, Trung Quốc
Tượng Lạc Sơn Đại Phật mang dấu ấn cổ kính của một triều đại rực rỡ trong lịch sử Trung Hoa. Được khởi công từ năm 713 dưới thời Đường, pho tượng cao 71m, tạc thẳng vào vách núi bên ngã ba sông Đại Độ, Thanh Y và Mân Giang. Sau hơn 90 năm xây dựng, Đại Phật mới hoàn thành, trở thành tượng Phật bằng đá lớn nhất thế giới và được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới.
Ảnh: kikujungboy
Ảnh: VCG
Khuôn mặt Phật Lạc Sơn hiền từ, ánh mắt nhìn xuống hợp lưu ba dòng sông, như dõi theo và che chở cho thuyền bè qua lại nơi giang thủy hiểm trở. Hệ thống thoát nước bí ẩn, được thiết kế khéo léo từ hàng ngàn năm trước, giúp pho tượng chống chọi mưa gió, bảo tồn được vẻ uy nghi qua nhiều thế kỷ. Đến nay, khi đứng trước Đại Phật, du khách vẫn luôn choáng ngợp bởi kích thước vĩ đại và cảm nhận được sự trường tồn của niềm tin và trí tuệ con người qua dòng chảy thời gian.
4. Tu viện Phật Quang Sơn và tượng Phật ở Cao Hùng, Đài Loan
Phật Quang Sơn ở Cao Hùng là một quần thể Phật giáo hiện đại, do đại sư Tinh Vân sáng lập năm 1967. Ban đầu, nơi đây phát triển như một đạo tràng lớn, sau này mở rộng thành trung tâm văn hóa – tôn giáo quốc tế.
Ảnh: Tư liệu
Nổi bật nhất trong quần thể là Bảo tàng Phật Quang Sơn, được khởi công năm 2003 và khánh thành năm 2011. Trục chính của bảo tàng dẫn đến pho Đại Phật tượng trưng cho Thích Ca Mâu Ni, với tổng chiều cao (gồm cả bệ) đạt 108m – một trong những tượng Phật bằng đồng lớn nhất thế giới.
Ảnh: Tư liệu
Phía trước là Đại lộ Thành Phật với tám bảo tháp bố trí đối xứng hai bên, tạo nên một trục không gian vừa trang nghiêm vừa hiện đại. Bố cục này gợi nhớ đến các đại tu viện truyền thống, nhưng được thể hiện bằng ngôn ngữ kiến trúc đương đại với vật liệu chủ đạo là bê tông, đá và đồng.
Ngoài giá trị tôn giáo, Phật Quang Sơn còn vận hành như một trung tâm văn hóa: có bảo tàng trưng bày xá lợi răng Phật, thư viện, không gian triển lãm và các hoạt động cộng đồng. Toàn bộ tổ hợp vừa là điểm nhấn kiến trúc vật chất, vừa là không gian văn hóa, nơi tinh thần Phật giáo được chuyển tải bằng ngôn ngữ thị giác và không gian của thời hiện đại.
5. Tượng Phật Lingshan tại Ma Sơn, Trung Quốc
Tượng Phật Lingshan cao 88m, được hoàn thành năm 1996 tại Ma Sơn, tỉnh Giang Tô, là một trong những công trình Phật giáo quy mô lớn nhất của Trung Quốc hiện đại. Đặt trên đài sen khổng lồ, tượng được chế tác từ hợp kim đồng, vươn cao trên đồi và trở thành tâm điểm thị giác của toàn bộ khu vực.
Ảnh: Tư liệu
Ảnh: Tư liệu
Về kỹ thuật, khung thép chịu lực được bọc bằng đồng, vừa đảm bảo an toàn kết cấu, vừa tái hiện hình ảnh truyền thống quen thuộc. Không gian xung quanh được quy hoạch với quảng trường, điện thờ và hồ nhân tạo, tạo thành một tổ hợp khép kín xoay quanh tượng chính. Tượng Lingshan giúp tái khẳng định bản sắc trong kiến trúc Phật giáo Trung Quốc cuối thế kỷ 20, nơi quá khứ và hiện đại giao thoa qua quy mô, vật liệu và biểu tượng văn hóa.
6. Tượng đại Phật Di Đà Daibutsu ở Kamakura, Nhật Bản
Ảnh: Enokama
Kotoku-in là ngôi chùa Phật nổi tiếng của tông phái Jōdo-shū (Tịnh Độ Tông) ở thành phố Kamakura, Nhật Bản. Trong đó có bức tượng phật Daibutsu ngồi, cao khoảng 13m, nặng 93 tấn bằng đồng rỗng được đúc bằng đồng từ thế kỷ 13. Ban đầu tượng được đặt trong một gian điện gỗ nhưng sau nhiều trận thiên tai, ngôi điện biến mất và để lại pho tượng trần trụi giữa không gian ngoài trời. Chính sự thay đổi này đã vô tình tạo nên một hình ảnh đặc trưng về một vị Phật trầm tĩnh, hòa quyện trực tiếp với thiên nhiên.
Ảnh: FUNI JAPAN
Ảnh: SeanPavonePhoto
Về kiến trúc, kết cấu rỗng bên trong cho phép khách tham quan bước vào, cảm nhận cách người xưa xử lý khối kim loại khổng lồ bằng kỹ thuật đúc ghép từng mảnh. Lớp đồng ngoài giữ màu xanh cổ kính, vừa là kết quả của thời gian, vừa là yếu tố làm nên vẻ đẹp riêng. Đại tượng Daibutsu là minh chứng cho sự bền bỉ của niềm tin, tồn tại qua hàng thế kỷ như một phần ký ức chung của Nhật Bản.
7. Phật Gal Viharaya, Polonnaruwa, Sri Lanka
Tượng Phật Gal Viharaya thuộc quần thể di tích Polonnaruwa, được tạc trực tiếp trên vách đá granite vào thế kỷ 12. Cụm tượng gồm bốn pho tượng Phật với hình thái khác nhau từ ngồi, đứng và nằm, với bức tượng nằm dài gần 14m, thể hiện sự đa dạng trong biểu đạt hình thể. Bề mặt đá mài nhẵn, những đường nét điêu khắc dứt khoát và cân đối, cho thấy kỹ thuật chạm khắc tinh vi của Sri Lanka thời kỳ Trung đại.
Trong động Vijjadhara có pho tượng cao 1.4m, khắc họa Đức Phật ngồi nhập định trên tòa sen, phía dưới là ngai được trang trí với hoa sen và hình sư tử. Ảnh: Tư liệu
Tại động Nissina Patima Lena có một pho tượng Phật ngồi lớn gấp bốn lần, mô tả Đức Phật tọa thiền trên đỉnh Linh Thứu ngồi trên đài sen trạm hình tia sét và sư tử. Ảnh: TimeOut
Không xa tượng Phật ngồi là pho tượng đứng cao 6.9m được đặt trên đài sen, tựa lưng vào vách đá với hai tay khoanh trước ngực. Đây là bức tượng cổ nhất trong quần thể Gal Viharaya. Ảnh: Tư liệu
Cuối cùng là pho tượng dài 14.1m, tái hiện cảnh Đức Phật nhập Niết Bàn. Tượng nằm nghiêng về phía bên phải, tay phải chống đầu còn tay trái đặt song song mạn sườn. Ảnh: Tư liệu
Công trình này không tách biệt mà hoà nhập trọn vẹn vào cảnh quan thiên nhiên, biến cả vách đá thành một bức phù điêu khổng lồ. Về mặt văn hoá, Gal Viharaya được xem là đỉnh cao nghệ thuật điêu khắc Phật giáo Sri Lanka, nơi triết lý bất biến trong tự nhiên được thể hiện qua vật liệu thô sơ nhưng vĩnh cửu. Đây là minh chứng cho mối quan hệ mật thiết giữa nghệ thuật tôn giáo và môi trường địa lý bản địa.
8. Tượng Phật cười, chùa Vĩnh Tràng, Việt Nam
Tại Tiền Giang, chùa Vĩnh Tràng nổi bật với tượng Phật Di Lặc cao khoảng 20m, được xây dựng bằng bê tông cốt thép phủ sơn trắng. Khối tượng đồ sộ này thể hiện hình ảnh Phật cười hiền hoà, bụng lớn, gương mặt tràn đầy sự hỷ lạc. Bức tượng này đã trở thành biểu tượng quen thuộc trong đời sống văn hoá miền Tây Nam Bộ.
Ảnh: Tư liệu
Xét về kỹ thuật, việc dựng khối lớn ngoài trời bằng bê tông cốt thép thể hiện xu hướng hiện đại trong xây dựng tượng Phật ở Việt Nam thế kỷ 20. Ý nghĩa biểu tượng lại gắn bó chặt chẽ với văn hoá dân gian: hình ảnh Di Lặc gợi đến sự sung túc, an vui, gần gũi với đời sống thường nhật. Tượng Phật Vĩnh Tràng vì thế có giá trị tôn giáo vô cùng và phản ánh sự thích nghi của kiến trúc Phật giáo trong bối cảnh xã hội Việt Nam đương đại.
9. Tượng Phật nằm, chùa Wat Pho, Bangkok, Thái Lan
Ảnh: Tư liệu
Bức tượng Phật nằm tại chùa Wat Pho dài 46m, cao 15m, được phủ hoàn toàn bằng vàng lá. Được xây dựng vào thế kỷ 19, đây là một trong những tác phẩm tôn giáo tiêu biểu của Thái Lan. Không gian gian điện bao quanh được thiết kế tỷ lệ khớp với khối tượng khổng lồ, khiến người tham quan cảm nhận sự bao trùm ngay khi bước vào.
Ảnh: Tư liệu
Điểm nhấn của pho tượng nằm ở bàn chân, được khảm xà cừ, thể hiện 108 tướng tốt của Đức Phật theo quan niệm Phật giáo. Về mặt kiến trúc, công trình kết hợp khối tượng khổng lồ với nghệ thuật trang trí chi tiết cho thấy sự tinh xảo cùng những hoa văn mang dấu ấn văn hóa Thái Lan. Với người dân Thái, tượng Phật nằm Wat Pho tượng trưng cho khoảnh khắc Niết bàn, đồng thời khẳng định vai trò trung tâm của Phật giáo trong đời sống đô thị Bangkok.
10. Tượng Phật Bongeunsa, Seoul, Hàn Quốc
Tượng Phật Bongeunsa cao 23m, được hoàn thành năm 1996, nằm trong khuôn viên chùa Bongeunsa giữa lòng Seoul hiện đại. Được chế tác từ đá granite, khối tượng vững chãi đứng giữa khu vườn yên tĩnh, tạo nên sự đối lập với những toà nhà cao tầng xung quanh. Đây là một ví dụ điển hình cho cách kiến trúc tôn giáo truyền thống tồn tại song song với đô thị đương đại.
Ảnh: CJNattanai
Ảnh: CJNattanai
Tượng Phật ở Bongeunsa không mang vẻ sừng sững gây choáng ngợp, nhưng lại có sức hút ở sự hài hòa và cân bằng. Về cấu trúc, tượng được tạo tác với tỷ lệ cân đối, đường nét giản lược, thể hiện phong cách điêu khắc Phật giáo Hàn Quốc hiện đại. Ý nghĩa văn hoá của tượng Bongeunsa nằm ở tính kết nối, vừa là nơi hành hương của Phật tử, vừa là điểm dừng cho cư dân thành phố tìm thấy sự cân bằng trong nhịp sống hiện đại. Công trình này chứng minh rằng, ngay giữa trung tâm đô thị dày đặc bê tông kính thép, vẫn có chỗ cho những biểu tượng tâm linh bền vững.
Thực hiện: Vy Dương
Xem thêm:
Đồi hoa oải hương bao quanh tượng Phật ở Sapporo của Tadao Ando
Tam Cốc – Bích Động: Vẻ đẹp sơn thủy và dấu ấn Phật giáo trên đất cố đô
Cụm di tích Yên Tử: Theo dấu chân Phật hoàng lên đỉnh non thiêng
