NTK Sabine Marcelis. Ảnh: An Bảo
Cảm xúc của chị khi được mời làm giám khảo của giải thưởng EVSDA 2025 tại Việt Nam?
Tôi cảm thấy vinh dự khi được mời làm giám khảo EVSDA, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu đang đặt ra những câu hỏi cấp thiết về tính bền vững, nhưng đồng thời cũng mở ra rất nhiều tiềm năng cho ngành thiết kế. Đây là lần đầu tiên tôi đến Việt Nam, chuyến đi mang lại cho tôi nhiều cảm hứng. Tôi cảm nhận được nền văn hóa vật liệu riêng giàu bản sắc, và sự nhanh nhạy trong thủ công truyền thống ở đây, điều này thực sự gần với cách tư duy thiết kế tôi luôn theo đuổi. Tham gia vào hội đồng giám khảo cũng là cơ hội để tôi đồng hành cùng thế hệ NTK mới, không chỉ quan tâm đến thẩm mỹ, mà còn đặt câu hỏi về tiềm năng tác động đến đạo đức và tương lai. Theo tôi, đó chính là điều thiết kế cần hướng tới.
Chị kỳ vọng gì ở các NTK Việt Nam tham dự giải EVSDA?
Tôi đặc biệt hứng thú với cách các NTK Việt Nam diễn giải khái niệm bền vững qua lăng kính văn hóa riêng, một cách tiếp cận đậm tính bản địa, gắn với chất liệu, thực hành và tư duy địa phương. Tôi không tìm kiếm sự hoàn hảo hay những kết quả chỉn chu, mà quan trọng hơn là sự rõ ràng trong mục đích và tư tưởng thiết kế. Những dự án khiến tôi ấn tượng là những dự án đặt ra những câu hỏi có ý nghĩa, khám phá chất liệu theo cách không ngờ tới, hoặc vượt qua ranh giới giữa truyền thống và đổi mới. Việt Nam có di sản thủ công vô cùng phong phú, tôi hy vọng các NTK sẽ khai thác nguồn lực đó như một bệ phóng cho ý tưởng mới, từ việc tái định hình vật dụng quen thuộc đến đề xuất những hệ thống hoàn toàn khác biệt. Tôi mong muốn thấy được tinh thần trách nhiệm, nhưng đi kèm là sự tò mò và niềm vui trong quá trình thiết kế, bởi đó là nơi những ý tưởng hay nhất thường xuất hiện.
Các dải vân độc đáo của đá Onyx và nhựa resin tạo nên sự tương phản thú vị trong thiết kế của Sabine Marcelis.
“Totem Lights” – một thiết kế của Sabine Marcelis làm sống lại chất liệu “tĩnh” qua những khoảnh khắc ánh sáng, để bộ đèn trở thành tác phẩm “động”.
Điều gì gợi nên cảm hứng để chị tạo ra các thiết kế, đặc biệt là cách sử dụng màu sắc và ánh sáng trong tác phẩm?
Ánh sáng là cốt lõi trong toàn bộ thực hành thiết kế của tôi. Nó không chỉ là thứ soi sáng vật thể, mà là phần không thể tách rời của vật thể và trải nghiệm đó. Tôi luôn tò mò cách ánh sáng tương tác với vật liệu – xuyên qua, phản chiếu hoặc bị hấp thụ như thế nào. Tôi không xem màu như một lớp phủ bề mặt, mà là điều xuất hiện từ cộng hưởng giữa vật liệu và ánh sáng. Đó là công cụ tạo nên hiệu ứng cảm xúc nhất định. Phần lớn cảm hứng của tôi đến từ những khoảnh khắc, như khi ánh nắng chiếu vào bề mặt theo cách đặc biệt; sự thay đổi của vật liệu theo thời điểm trong ngày. Những chuyển động thầm lặng đó là điều tôi truyền tải trong thiết kế của mình. Tôi chọn những chất liệu có khả năng chuyển hóa không gian thông qua mối quan hệ với ánh sáng, và tạo ra phản ứng cảm xúc nhẹ nhàng. Thiết kế không cần phải lên tiếng quá nhiều.
Chị áp dụng công nghệ vào thiết kế như thế nào?
Ví dụ như dự án đồng hồ mặt trời sử dụng năng lượng mặt trời cho Audi? Định nghĩa cá nhân của chị về thiết kế bền vững? Công nghệ trong dự án này được kẹp giữa các lớp thủy tinh, hoàn toàn vô hình về thị giác, biến trạm sạc xe điện thành tác phẩm điêu khắc có khả năng tạo ra năng lượng. Thiết bị này không chỉ đơn thuần lấy điện từ lưới điện, mà còn trực tiếp hấp thụ năng lượng mặt trời để sạc pin. Tôi đặc biệt hứng thú với nghiên cứu tích hợp công nghệ mà không ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Tôi tin rằng việc thu năng lượng mặt trời theo cách vô hình sẽ là công nghệ của tương lai, không chỉ áp dụng cho nghệ thuật công cộng mà còn có thể dành cho mọi vật thể hay công trình kiến trúc tiếp xúc với thiên nhiên. Những thiết kế như vậy không chỉ “tồn tại” trong không gian mà còn tương tác, đóng góp, kết nối chức năng sự bền vững và vẻ đẹp thẩm mỹ trong một tổng thể hài hòa.
Bên cạnh việc sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường, có nguồn gốc rõ ràng và có khả năng tái chế, tôi còn tập trung vào các công trình có thể tự vận hành bằng năng lượng, hoặc hệ thống sản xuất mang tính bản địa. Nhưng cốt lõi của thiết kế bền vững, với tôi, nằm ở yếu tố trường tồn và vượt thời gian. Tôi tin rằng nếu một thiết kế vẫn mang ý nghĩa và giá trị sau nhiều năm, vượt qua các xu hướng, nó tự nhiên trở nên bền vững. Khi con người giữ lại, trân quý và thậm chí lưu truyền qua nhiều thế hệ, đồng nghĩa với việc giảm thiểu nhu cầu thay thế và lãng phí. Trong các thiết kế, tôi ưu tiên lựa chọn vật liệu và hình thức có khả năng lão hóa đẹp và không dễ bị gán cho một thời điểm cụ thể.
Tác phẩm “Tầm nhìn vĩnh cửu” (Vista Aeterna) tại quảng trường Piazza di Spagna, một đối thoại cổ – kim thú vị.
Màu sắc, hình khối, chức năng thẩm mỹ trong một thiết kế phòng tắm bên hồ Eemmeer của Sabine Marcelis.
Sử dụng vật liệu phản chiếu kết hợp đường hình học, màu sắc và ánh sáng tạo nên điểm nhấn ở góc trưng bày tại cửa hàng SALLE PRIVÉE, Amsterdam.
Điều gì để lại cho chị ấn tượng sâu sắc về Việt Nam? Tôi rất thích khám phá thành phố, đến thăm trường đại học và gặp gỡ những tài năng thiết kế trẻ. Tôi đánh giá cao cách giải thưởng được xây dựng, với đại diện Việt Nam và đại diện từ EU trong hội đồng giám khảo. Những buổi trao đổi giữa chúng tôi đã giúp tôi hiểu thêm về tư duy và cách tiếp cận thiết kế tại Việt Nam, điều đó thực sự truyền cảm hứng. Chuyến đi quá ngắn khiến tôi muốn khám phá nhiều hơn nữa. Và tôi thật sự rất mong chờ được xem các hồ sơ dự thi năm nay!
Thực hiện Nguyễn Đình – Ảnh An Bảo & NVCC
Xem thêm
Nhà thiết kế Sabine Marcelis: Ánh sáng và vật liệu là then chốt
Giám tuyển thiết kế Angela Rui: Kết nối liên ngành trong bối cảnh tôn trọng tính bản địa
