Angela Rui là một nhà nghiên cứu và giám tuyển thiết kế đa ngành, chuyên môn của côt trải rộng từ thực hành thiết kế đến phê bình và giảng dạy, với hơn 15 năm kinh nghiệm giám tuyển các triển lãm thiết kế đương đại quan trọng và xuất bản các ấn phẩm tái định nghĩa bối cảnh phê bình của thiết kế đương đại, bao gồm “ITALY: A New Collective Landscape” (Bảo tàng Thiết kế ADI, Milan 2023; HKDI Gallery, Hong Kong 2024; Gian hàng Ý tại Expo 2010, Thượng Hải 2024), một dự án khám phá các lộ trình mới của thiết kế Ý trong mối quan hệ với các chiều hướng tập thể và lãnh thổ. Công trình nghiên cứu về giám tuyển của cô có thể kể đến như “AQUARIA. Or the Illusion of a Boxed Sea” (Maat, Lisbon 2021) và cuốn sách “The Aquarium is a Listening Glass” (Humboldt Books, 2024), các công trình nghiên cứu mối quan hệ giữa văn hóa và thiết kế trong bối cảnh sinh thái và sự thể hiện các hệ sinh thái biển.
Công việc giảng dạy của Angela Rui phản ánh cam kết đào tạo thế hệ nhà thiết kế mới với nhận thức rõ về các thách thức đương đại. Cô đã giảng dạy tại các chương trình Thạc sĩ Thiết kế Xã hội và GEO-Design tại Viện Thiết kế Eindhoven (Hà Lan), chia sẻ tầm nhìn của mình về thiết kế như một công cụ cải tổ xã hội. Cô còn tham gia đào tạo tại Đại học Thiết kế San Marino, Học viện Mỹ thuật Mới Milan (NABA) và Khoa Thiết kế tại Politecnico del Design, nơi Cô đã đào tạo các thế hệ nhà thiết kế với phương pháp tiếp cận mang tư duy phản biện và hệ thống. Hiện Angela đang là Trưởng chương trình Thạc sĩ tại IED Milan.
Ngoài ra, Angela Rui còn là một cây bút phê bình có ảnh hưởng trong các ấn phẩm ngành như Abitare, Domus, Icon Design, Pinup, Riposte, Vogue, TLmag, Terraforma Journal, Flashart Italia, và Lotus, đóng góp quan trọng vào cuộc tranh luận lý thuyết về thiết kế đương đại và những tác động của nó đến xã hội – sinh thái.
Giám tuyển thiết kế Angela Rui. Ảnh: An Bảo
Chị có thể chia sẻ thêm về triết lý thiết kế mà chị theo đuổi và cách nó ảnh hưởng đến quá trình sáng tạo và giám tuyển của chị?
Dù là giảng dạy hay sáng tạo nội dung, tôi luôn cố gắng xem xét cách thế giới được thiết kế và làm nổi bật những gì không còn hiệu quả trong thiết kế hiện đại. Các giá trị luôn khác nhau và chúng liên tục được mở rộng, vì vậy không thể giải quyết vấn đề thiết kế mà không xem xét tác động xã hội, đạo đức, khai thác hoặc tái tạo trong mỗi giai đoạn mà thiết kế hiện diện.
Chị tin rằng thiết kế có thể đóng vai trò gì trong việc thúc đẩy sự đổi mới xã hội?
Khi nhận ra chúng ta là một phần của mạng lưới sự sống, trong đó các tác nhân con người và phi con người như địa chất, sinh học và công nghệ kết nối với nhau, chúng ta cần tin rằng thiết kế chính là công cụ để tồn tại, để mở rộng ra toàn bộ các đối tượng, thể chế, mối quan hệ và hành vi.
Tác phẩm của “KTS cơ thể” Lucy McRae trưng bày tại Triennale Milano.
Giám tuyển Angela Rui và NTK Massimo Barbierato trong dự án nghệ thuật Lacuna.
Dự án Aquaria – triển lãm kết hợp giữa kiến trúc, nghệ thuật và thiết kế, khám phá cách đại dương nội hóa vào đô thị.
Chị hãy chia sẻ thêm về phương pháp giảng dạy nhằm khuyến khích sinh viên phát triển tư duy phản biện trong thiết kế.
Sinh viên Thạc sĩ Nghệ thuật tại Học viện Thiết kế ở Eindhoven là các NTK trẻ đến từ khắp nơi trên thế giới. Cách duy nhất để làm cho các khóa học có ý nghĩa là cho phép mỗi người làm việc trong bối cảnh địa chính trị của riêng mình, điều mà họ đã trải nghiệm và hiểu rõ. Tôi quan niệm không có sự tách biệt giữa nghiên cứu và thiết kế, đúng hơn là hai điều kiện luôn đan xen vào nhau. Tôi thường yêu cầu sinh viên “thiết kế” phương pháp nghiên cứu của riêng họ và có rất nhiều điều cần suy nghĩ về vấn đề này. Thiết kế không chỉ tạo ra các đối tượng, mà còn tạo ra các ý tưởng và mối quan hệ, cũng như cách nhìn nhận và diễn giải thực tế.
Sinh viên hiện nay có nhận thức cao về tình hình môi trường, xã hội và kinh tế mà chúng ta đang đối mặt. Là Chủ nhiệm chương trình Thạc sĩ Nghệ thuật tại Viện Thiết kế Châu Âu (IED) ở Milan, tôi muốn xây dựng sự kết nối liên ngành cho toàn chương trình, gọi là DesignXCommons. Các chuyên ngành như Thiết kế thời trang, Thiết kế liên ngành, Truyền thông trực quan, Thiết kế nội thất hay Thiết kế sản phẩm… đều áp dụng kiến thức kỹ thuật của mình vào việc xác định, bảo vệ và tái tạo, dù là vật chất hay phi vật chất. Chương trình giảng dạy bao gồm cả thiết kế và các khóa học để khám phá các khía cạnh liên quan đến nghiên cứu. Đối với chương trình Thạc sĩ Nghệ thuật Design X Other Species, chúng tôi muốn đưa các môn đạo đức, báo chí và kịch nghệ đa phương tiện vào chương trình giảng dạy, nhằm nâng cao chất lượng diễn ngôn và giao tiếp. Ứng viên đầu tiên của chương trình là một NTK người Việt, và tôi rất vui về điều đó.
Bể cá bằng hộp kính, chứng kiến quá trình biến đổi quan hệ con người và tự nhiên.
Không gian triển lãm Aquaria qua góc máy của nhiếp ảnh gia Bruno Lopes.
Trưng bày tư liệu (thế kỷ 19) viết về thế giới đại dương tại triển lãm Aquaria.
Triển lãm Aquaria đặt câu hỏi sâu sắc về quyền lực con người trong kiểm soát sinh vật biển.
Được mời làm giám khảo cho giải thưởng EVSDA tại Việt Nam, chị nhận định gì về tiềm năng và hướng phát triển của thiết kế tại Việt Nam?
Việt Nam là quốc gia có tiềm năng to lớn, sự phát triển kinh tế thổi luồng sinh khí vào lĩnh vực văn hóa nhờ vào các khoản đầu tư đáng kể. Mặt khác, những thách thức về môi trường mà đất nước đang đối mặt ngay lập tức khuyến khích thế hệ trẻ thiết kế, mang đến nhiều giải pháp tích cực và tái tạo đối với xã hội và môi trường. Tôi thấy rõ nhiều năng lượng tích cực để đóng góp sáng tạo vào việc thiết kế theo cách chúng ta mong muốn. Việt Nam đang có rất nhiều không gian dành cho người sáng tạo trẻ trong lĩnh vực văn hóa. Đây là yếu tố vô cùng cần thiết trong việc mở ra các chiến lược thiết kế và chính sách mới.
Ảnh: NVCC
Khung kim loại thô, thiết bị xây dựng, tạo thành không gian triển lãm mở, phô diễn miền cảnh quan nước Ý.
Một tác phẩm trong triển lãm “Italy: A new collective landscape”, do Angela Rui giám tuyển.
Triển lãm mang bối cảnh tổng thể với Chơi – Đọc – Xem, công cụ xây dựng cộng đồng ở Bảo tàng thiết kế ADI, Milan.
Việc hiểu và tôn trọng bối cảnh văn hóa địa phương quan trọng như thế nào trong thiết kế?
Càng nhiều NTK làm việc trong bối cảnh quen thuộc về văn hóa, thì những hiểu biết của họ sẽ càng chính xác, sâu sắc hơn. Tôi tin rằng toàn cầu hóa đang ở một bước ngoặt cơ bản, cụ thể là hiểu được cách các quy trình toàn cầu thực sự có thể được áp dụng ở quy mô bản địa, khu vực như thế nào. Ta cũng cần xem xét bối cảnh văn hóa bản địa nhằm mục đích cải biến, chấn hưng mạng lưới xã hội bao gồm con người và các mối quan hệ với môi trường của họ.
Chị có lời khuyên nào cho những NTK trẻ đang tìm kiếm tiếng nói riêng và định hướng sự nghiệp trong ngành thiết kế hiện nay?
Hãy tìm kiếm những người phù hợp để chia sẻ các giá trị hiện có của bạn và cố gắng không làm việc một mình. Ngày nay, hơn bao giờ hết, điều quan trọng là thúc đẩy đối thoại và xây dựng các mối quan hệ trong một thế giới ngày càng phức tạp.
Thực hiện Nguyễn Đình – Ảnh An Bảo & NVCC
Xem thêm
Giải thưởng Thiết kế Bền vững EU-Việt Nam (EVSDA) chính thức ra mắt
