Nấu đồng thủ công bằng than củi ở làng nghề Phường Đúc.
Trong số các làng nghề truyền thống đất cố đô, Phường Đúc – tọa lạc ở hữu ngạn sông Hương, hiện hoạt động sôi nổi và nhộn nhịp nhất với các mẻ đúc các thể loại chuông, tượng thờ kích cỡ lớn, có trọng lượng từ vài tạ đến hàng tấn, phục vụ đơn hàng từ khắp miền Nam – Bắc. Riêng với các dòng đồ mỹ nghệ nhỏ xinh, khuôn đúc tinh tế, đường nét khoáng đạt, chi tiết sắc mảnh ở các thể loại tượng trang trí, lư xông trầm, chân đèn, đồ dùng trang trí nội thất… tiêu biểu của Phường Đúc có nghệ nhân Lê Văn Sơn thực hiện.
Các công đoạn thực hiện thành phẩm một chiếc lư xông trầm cần ít nhất 2,5 ngày lao động, với rất nhiều các kỹ thuật mài, đánh bóng, đục chạm kỳ công mới hoàn thiện.
Đào tạo một người thợ đúc đồng có khả năng nhào đất, làm khuôn, rót đồng, làm nguội, đục chạm các chi tiết đơn giản thành một sản phẩm hoàn chỉnh, cần ít là 3 năm. Những dòng đồ nhỏ từng một thời là thương hiệu của Phường Đúc ngày càng kén người làm lẫn người mua, theo nghệ nhân Lê Văn Sơn thì: “Chế tác đồ nhỏ cực công vì phải cứng nghề, anh em thợ trẻ không giữ được đam mê là chuyển sang làm đồ lớn vì dễ hơn và có thu nhập tốt”.
Chế tác tượng thờ, đại hồng chung đang thịnh hành ở các xưởng thủ công tại Phường Đúc.
Trong khuôn viên sân nhà của nghệ nhân Lê Văn Sơn, lớp thợ trẻ được ông đào tạo bài bản như Mạnh Hùng, Nguyên Hải vẫn miệt mài tạo các mẫu khuôn cho các dòng sản phẩm lư xông trầm, kích cỡ chỉ bằng nắm tay nhưng đầy nét đục chạm cầu kỳ, chi tiết theo kiểu Huế xưa. Các đề tài trang trí phổ biến có Cúc – Kê, Mai – Điểu, thoạt nhìn tưởng đơn giản nhưng hóa ra cần 2,5 ngày công mới hoàn thiện sau khi trải qua nhiều công đoạn từ làm khuôn trong, khuôn ngoài cho các chi tiết nhỏ như thân, đế, nắp… rồi rót khuôn, phá khuôn, làm nguội, chạm nét, gắn hình, nhuộm màu… mỗi công đoạn đều thể hiện sự tỉ mỉ, tính nhẫn nại và kiên trì của người thợ đúc.
Các quy trình chế tác đồ đồng thủ công gồm: Khuôn đúc cho sản phẩm được nung đốt riêng để định hình, nguyên liệu phôi đồng sau khi nung chảy sẽ được rót khuôn để hoàn thiện phần đúc thô.
Gắn bó cùng nghề, lò đúc đồng của nghệ nhân Lê Văn Sơn ở Phường Đúc thường được du khách ghé thăm, nghe chủ nhân trò chuyện về nghề đúc đồng, về cách thức chế tác các hiện vật được ông cùng lớp thợ kế thừa thực hiện bằng cả tình yêu và niềm đam mê.
Chế tác đồ đồng mỹ nghệ, nhỏ đi một phân khó hơn một bậc, đòi hỏi nhiều công đoạn tạo khuôn, chạm trổ mang tính tỉ mỉ của thợ có tay nghề cao.
Thực hiện: NGUYỄN ĐÌNH
