“Văn hóa thủ công Châu Phi là chất xúc tác để tái hình dung không gian chúng ta đang sống” – là lời chia sẻ từ Giles Nartey – một kiến trúc sư người Anh gốc Ghana luôn tìm tòi cách tôn vinh bản sắc, truyền thống và văn hóa của người da màu thông qua những tác phẩm của mình. Thông qua sự chuyển đổi giữa nghệ thuật, phim ảnh và kiến trúc, mục đích nghiên cứu của anh là biến các nghi lễ Châu Phi thành những thiết kế táo bạo.
Nhà thiết kế kiêm kiến trúc sư người Anh gốc Ghana – Giles Nartey | Ảnh: Christian Cassiel
Tuy sinh ra ở London, nhưng Giles đã trải qua những ngày tháng thơ ấu của mình ở Accra, Ghana. Nhà thiết kế cho biết: “Lớn lên ở Labadi, tôi được truyền cảm hứng từ kiến trúc đời thường, những hành vi và thói quen tạo nên sức sống cho các công trình kiến trúc”. Các hoạt động thường nhật của con người, như rửa tay trong bát trước bữa ăn hoặc xay ớt trong Asanka (máy xay bằng gỗ), vẫn luôn là một chất xúc tác ảnh hưởng đến cảm hứng của Giles đến tận ngày nay.
Từng học tại Politecnico di Milano và Trường Kiến trúc Bartlett, học thuật luôn đóng một vai trò quan trọng trong cuộc đời Giles. Hiện tại, anh đang giảng dạy tại Đại học College London và đồng điều hành The AA cùng với kiến trúc sư, nhà văn và nhà giáo dục Nana Biamah-Ofosu. Gile chia sẻ thêm: “Mục đích của tôi là luôn giảng dạy, nghiên cứu và thực hành với tư cách là một nhà thiết kế. Sự kết hợp này cung cấp cho tôi những công cụ để vượt khỏi những ranh giới trong công việc của mình.”
“Interplay” (Tương tác), một chiếc ghế dài gắn với trò chơi “Oware” của người Ghana | Ảnh: Neil Godwin
Trong quá trình lấy bằng tiến sĩ tại Trường Kiến trúc Bartlett, anh đã thực hiện dự án nghiên cứu tiến sĩ về các bản thể học Châu Phi có tên “Interplay”. Được trưng bày lần đầu tiên tại triển lãm Powershift của POoR tại Lễ hội Thiết kế Luân Đôn vào năm 2023, chiếc ghế này định nghĩa nội thất như một lớp da chung, với các câu chuyện được khắc và đặt chồng chéo trên bề mặt nó.
Tác phẩm lấy cảm hứng từ chiếc ghế nằm Senufo truyền thống của Tây Phi, được chạm khắc truyền thống từ một mảnh gỗ duy nhất | Ảnh: Andy Stagg
Lấy cảm hứng từ trò chơi “Oware” của Ghana, “Interplay” là một băng ghế chung cho phép tương tác mang tính biểu diễn. Trong lịch sử, các đồ vật của Châu Phi đã bị phân loại sai thành những món đồ tạo tác vô tri, nhưng hầu hết chúng đều là một phần của các nghi lễ và đời sống thường ngày. Việc trưng bày ”Interplay” ở Bảo tàng V&R cho chương trình “Friday Late: Radical Imaginaries” là một trong những khoảnh khắc vĩ đại nhất trong sự nghiệp của Giles Nartey. Nhà thiết kế bộc bạch rằng: “Bảo tàng V&A là nơi mẹ đã đưa tôi và các chị gái đến khi chúng tôi còn nhỏ, vì vậy việc trưng bày một tác phẩm gắn liền với di sản của chúng tôi và chia sẻ những kỷ niệm gia đình ở đó có ý nghĩa rất lớn.”
Ảnh: Giles Nartey
Tiếp tục cùng ý tưởng với “Interplay”, tác phẩm mới nhất của Giles Nartey là một nghiên cứu về vải. Được dàn dựng tại số 22 phố Gordon, công trình này khám phá mối quan hệ giữa các đồ vật được chế tác và các nghi lễ gắn liền mang ý nghĩa cho chúng. “Ayie” đề cập đến thuật ngữ Akan, ám chỉ các nghi thức tang lễ được thực hiện ở Ghana, với quy định chỉ mặc đồ đen, trắng và đỏ. Tác phẩm đề cập đến di sản thuộc địa kế thừa của vải sáp Hà Lan, ghi lại hình ảnh chuyển động về tình trạng nghịch lý của việc ăn mừng trong khi để tang.
Ảnh: Giles Nartey
Mang theo văn hóa truyền thống Tây Phi, công việc của Giles Nartey đang giúp thay đổi quy chuẩn thiết kế toàn cầu. Sử dụng giới học thuật làm bệ phóng, anh ấy đang tạo ra những món đồ nội thất ấp ủ tư duy tiến bộ của mình, để tôn vinh các nghi lễ truyền thống của người Ghana. Với anh, các thiết kế của Châu Phi không phải một di tích hay đồ tạo tác, mà là một ngôn ngữ đương đại thấm đẫm các thực tiễn đã thúc đẩy sự sáng tạo của nó.
Thực hiện: Vân Thảo | Theo: Wallpaper*
Xem thêm:
Hình khối tôn vinh vẻ đẹp khó nắm bắt của nước
