Gỗ hương là một trong số những loại vật liệu tự nhiên quý hiếm và cao cấp. Chúng được khai thác từ những cây thuộc chi giáng hương (Pterocarpus) có nguồn gốc từ vùng Trung Phi, Tây Phi, Ấn Độn Đông Nam Á, Nam Thái Bình Dương, và thậm chí là miền nam Florida. Giá trị của gỗ hương được khẳng định và trở nên phổ biến từ khi được xuất khẩu sang các nước châu Âu từ thế kỉ 17, nơi phẩm chất và vẻ đẹp của nó được bộc lộ qua những món đồ nội thất xa xỉ của giới quý tộc và hoàng gia.
Tủ bán nguyệt khảm trang trí kiểu George III làm từ gỗ hương, được làm trong khoảng năm 1775. Ảnh: BADA
Lược sử: Từ nhạc cụ giản đơn đến đồ nội thất đẳng cấp quý tộc
Khi các hoạt động giao thương với Ấn Độ và các nước Viễn Đông ngày càng trở nên phổ biến trong suốt thế kỷ 17, các loại gỗ cứng ngoại lai trên khắp thế giới dần đổ về Vương quốc Anh. Giả cả phải chăng cùng quy trình gia công dễ dàng đã đưa gỗ hương nhanh chóng trở thành nguồn vật liệu lý tưởng để chế tác nhạc cụ cao cấp, chẳng hạn như guitar, mộc cầm, đàn violin,… Tiếp nối xu hướng ngoại thương mạnh mẽ, các mặt hàng đồ gỗ đắt tiền được gia công bởi các thợ thủ công Trung Quốc cũng được nhập khẩu và trở nên phổ biến trong giới quý tộc Anh. Điều đó đã thúc đẩy các xưởng sản xuất tủ tại London tìm kiếm những nguồn hàng gỗ hương chất lượng để bắt đầu sản xuất và trang trí cho những ngôi nhà phố và trang viên lộng lẫy.
Vua Solomon là một vị vua huyền thoại của Israel khoảng năm 970 đến 931 TCN. Ông đã chọn gỗ hương làm các trụ cột cho đền thờ của mình để đạt được sự bền vững và chắc chắn trong triều đại hỗn loạn bấy giờ. Bên phải: chân dung vua Solomon. Bên trái: hình minh hoạ đền Solomon. Ảnh: Tư liệu
Bên cạnh giới quý tộc, các sĩ quan thuộc các công ty Đông Ấn hoặc quân đội Anh cũng ưa chuộng các món nội thất cổ sử dụng gỗ hương. Những dòng sản phẩm này thường pha trộn phong cách thiết kế Ấn Độ và Anh Quốc (Anglo-Indian) hoặc đặc thù kiểu cách thuộc địa (Colonial). Cũng trong khoảng thời gian này, đồ nội thất gỗ hương bắt đầu được sản xuất tại địa phương với độ bền cao và trọng lượng nhẹ. Nhờ đó, công tác vận chuyển trở nên dễ dàng hơn và đôi lúc các sản phẩm có thể được thiết kế rời và lắp rắp lại tại điểm đến.
Ghế xếp mang phong cách thuộc địa với khung chữ X độc đáo, có thể gấp phẳng và tay vịn cũng có thể gập lại. Mặt ghế bọc da xanh lục có nút cài vừa có thể tháo rời vừa có thể điều chỉnh. Ảnh: BADA
Cặp ghế tay vịn pha trộn những đường nét Á Đông trên thiết kế châu Âu, được làm ở Trung Quốc để xuất khẩu sang Anh Quốc vào khoảng năm 1745.
Sự tin dùng cho chế tác đồ nội thất cao cấp
Trong suốt chiều dài lịch sử, gỗ hương dường như đã trở thành một đại diện cho phân khúc đồ dùng cao cấp bởi vẻ ngoài và chất lượng bền vững với thời gian. Do đó, nó được sử dụng để chế tác đồ nội thất lẫn đồ trang trí thủ công tinh xảo với kết cấu và phom dáng phức tạp.
Từ những chế tác công phu, những món nội thất sang trọng được thành hình với những chạm khắc tinh tế, góp phần nâng tầm thẩm mỹ không gian sống. Ảnh: BADA
Cây gỗ hương tiêu chuẩn có thể cao đến 50m với phần thân thẳng dài. Phần gỗ thường có màu nâu đỏ, tuỳ thuộc vào từng loài cây mà màu sắc có thể thay đổi từ đỏ tía đến đỏ cam. Theo thời gian, khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, bề mặt gỗ sẽ chuyển sang sắc đỏ sẫm sau thời gian dài sử dụng. Ngoài ra, gỗ có thể dễ dàng gia công bằng máy móc lẫn thủ công. Nhờ vào khả năng chống mài mòn, gỗ hương còn được sử dụng nhiều trong các thiết kế chạm khắc thủ công với độ chi tiết cao.
Tủ ngăn kéo với các chi tiết chạm khắc tinh xảo từ 1868. Ảnh: BADA
Cận cảnh những mảng chạm phức tạp với những tạo hình các khung cảnh của một truyền thuyết cổ của Trung Quốc về Bát Tiên quá hải. Ảnh: BADA
Đến nay, gỗ hương vẫn là loại gỗ được ưa chuộng trong chế tác đồ nội thất cao cấp. Tuy nhiên, tình trạng khai thác trái phép và quá mức quy định ở châu Á và châu Phi đang trở thành mối đe doạ cho nguồn vật liệu quý này nếu không được quản lý chặt chẽ và bền vững.
Thực hiện: Quychibeo
Xem thêm:
8 Mẫu bàn gỗ thông cho không gian sống đương đại
