Trên trục đường Santa Catarina, một trong những tuyến phố biểu tượng của Porto, toà nhà số 1299 từng là Tòa án Dân sự ở Porto, Bồ Đào Nha. Trong nhiều thập kỷ, công trình cũ hiện diện như một khối kiến trúc uy nghiêm và khép kín, biểu tượng của quyền lực công quyền. Nhưng cùng thời gian, những lớp can thiệp vụn vặt, chắp vá chức năng đã khiến công trình đánh mất mối liên kết nguyên bản, cả về hình thái lẫn ý niệm. Trước tình thế cấp bách của khủng hoảng nhà ở và đô thị đang diễn ra ở đất nước này, MASSLAB chọn công trình này làm phép thử cho việc chuyển đổi công năng. Khối nhà từng mang tính thể chế này nay được cải tạo thành không gian dân dụng, gồm 16 căn hộ lưu trú dài hạn dưới tên gọi Villa Catarina.
Tòa án dân sự cũ hướng ra phố đã được khôi phục và sửa chữa.
Những khung vòm và khối cắt tạo nên sự giao hưởng của hình học và ánh sáng ở mặt sau của Villa Catarina.
Dự án Villa Catarina được MASSLAB định hình như một phần của triết lý phục hồi đương đại: “Di sản kiến trúc không phải là thứ tĩnh tại hay bất biến, mà là một không gian mở cho diễn giải, cơ hội và tái sinh,” studio chia sẻ. Thay vì xóa bỏ quá khứ,các kiến trúc sư chọn vừa khôi phục vừa làm mới: giữ nguyên kết cấu chịu lực, bóc tách những phần thừa, và thêm vào các mảng hình học đan xen.
Không gian tầng trệt được phục hồi với trần vòm nguyên bản, nơi ánh sáng tự nhiên làm sống dậy tinh thần của kiến trúc Porto đầu thế kỷ XX.
MASSLAB tiếp cận dự án bằng sự cân bằng giữa quá khứ và hiện tại, thể hiện rõ trong hai mặt tiền tương phản. Mặt hướng phố được phục hồi gần như nguyên trạng, giữ lại lớp đá và gạch men cổ điển như ký ức đô thị. Trong khi đó, mặt phía sau từng bị lấn chiếm bởi ống kỹ thuật và các mảng cơi nới hỗn tạp, được tái cấu trúc bằng một lớp áo hình học thứ hai, nơi các ban công tròn và chữ nhật đan xen. Cũng trong tinh thần ấy, MASSLAB tích hợp một hồ bơi ngoài trời, nơi cầu thang thoát hiểm được giấu khéo léo dưới một lỗ tròn trên trần lối đi. Khi nhìn từ phía sau, đường cắt tròn ấy nằm gọn trong khung vòm của mặt tiền, như một điểm giao duyên tinh tế giữa hình học, khối tích và khoảng trống.
Hồ bơi ngoài trời nổi bật trên nền trắng của kiến trúc.
Ảnh: Ivo Tavares
Một lỗ tròn được khoét ở lối cầu thang thoát hiểm. Ảnh: Ivo Tavares
Nội thất Villa Catarina lấy cảm hứng từ những ngôi nhà tư sản Porto đầu thế kỷ XX, nơi các phòng nối tiếp nhau theo chuỗi chuyển tiếp tự nhiên, thay thế lối hành lang truyền thống. Không gian mở ra liền mạch, phòng này dẫn vào phòng kia như những lớp ý niệm tiếp nối, mang đến trải nghiệm sống vẹn tròn, không bị cắt đoạn như căn hộ hiện đại thông thường. Mười sáu căn hộ đều là những biến thể riêng biệt, không sao chép lẫn nhau. Mỗi căn được định hình bởi các vòm, cắt xẻ và tỷ lệ khác nhau, chiều cao trần, hình dạng và độ cong thay đổi theo chức năng, tạo nên một ngôn ngữ hình học duy nhất cho từng đơn vị cư trú.
Không gian liền mạch nối liền từ phòng khách đến khu vực bếp.
Nhiều không gian được dẫn lối bới cái vòm uốn cong, chi tiết hiện diện xuyên suốt dự án.
Mỗi không gian được cắt xẻ và biến tấu linh hoạt theo những hình dáng riêng biệt.
Hầu hết nội thất đều đơn sắc, ít chi tiết, gần như không trang trí thừa, chỉ điểm xuyết duy nhất bởi sofa họa tiết thổ cẩm – mãng màu duy nhất trong không gian, và gỗ óc chó sẫm màu làm nền cho các khối tủ, bàn, khung cửa.
Ảnh: Ivo Tavares
Các mặt thành cầu thang như được mô phỏng theo nếp gấp của giấy xoắn lại.
Trần Gothic cùng hệ thống vòm xuất hiện khắp các phòng, nhưng biến đổi linh hoạt về tỉ lệ: mở – khép, cao – thấp, cong – phẳng. Chúng tạo nên một hệ thống phân cấp hình học thầm lặng, định hướng chuyển động và cảm nhận không gian.
Trần gothic góp phần tạo nhịp điệu cho không gian đơn sắc.
Ảnh: Ivo Tavares
Mỗi phòng đều có cửa sổ hoặc ban công riêng, biến ánh sáng thành chất lỏng chảy tràn không gian. Theo từng khoảnh khắc trong ngày, ánh sáng làm lộ biên độ của hình học và thời gian, khiến không gian luôn sống động.
Cửa sổ mái vòm nghiên giúp khuếch đại ánh sáng cho căn phòng.
Ảnh: Ivo Tavares
Thực hiện: Lê Vi | Theo: AN Interior | Ảnh: Ivo Tavares
Xem thêm:
Cải tạo nhà nông thôn mang tinh thần tối giản
Villa nghỉ dưỡng La Salvada: Lời tự tình màu hồng giữa thiên nhiên Alentejo
