Frank Lloyd Wright: thiên tài hay kẻ mộng mơ

13:28, 09/06/2017

Frank Lloyd Wright thường được ca ngợi như một thiên tài, và là kiến trúc sư vĩ đại nhất của nước Mỹ. Người ta biết đến ông với khả năng tưởng tượng không giới hạn và là một trong những người tiên phong cho chủ nghĩa kiến trúc hữu cơ vô cùng đặc sắc. Hơn 70 năm trong nghề, ông đã dần khẳng định tên tuổi mình khi cho ra đời hơn 1000 đồ án, khoảng 600 trong số đó đã được xây dựng thành những công trình thực thụ. Cuộc đời lắm thăng trầm của ông cũng gây tranh cãi như chính các sáng tạo của ông vậy. Tuy vậy, không ai có thể phủ nhận sức ảnh hưởng của F.L.Wright lên nền kiến trúc hiện đại, những tác phẩm đậm chất lãng mạn của ông có thể được ví như nút thắt cao trào trong một vở kịch vậy.

Thuở thiếu thời và ươm mầm giấc mơ trở thành kẻ vĩ đại của Frank Lloyd Wright

Frank Lloy Wright (1867-1959) sinh trưởng trong một gia đình có dòng máu nghệ thuật tại Richland Center, Wincosin, Mỹ. Cha Wright là một nhà diễn thuyết và truyền giáo đáng kính tại địa phương, mẹ ông là một giáo viên và cũng chính là người gieo vào trong đứa con trai bé nhỏ của mình ước mơ trở thành kiến trúc sư đại tài. Bà nuôi dưỡng trí tưởng tượng của ông bằng những bản vẽ kiến trúc và trò chơi xếp hình Foebel. Những khối hình học đủ loại và ấn tượng kiến trúc ghi tạc sâu sắc trong tiềm thức con trẻ ấy rốt cuộc đã trở thành nền tảng tuyệt vời cho một kiến trúc sư tương lai. Chúng hiện diện trong các thiết kế của ông như một bóng hình quá khứ và phản ánh ấn tượng sâu sắc về một tuổi thơ đặc biệt. Đến tận lúc trưởng thành, khi đắm chìm trong suy nghĩ về một đồ án nào đó, ông dường như vẫn có thể cảm nhận được các khối vuông tròn nhẵn nhụi bằng gỗ thích ấy trên tay của mình. Những khối hình học đó hiện diện và trở thành một trong những ấn tượng nhận biết đặc thù trong phong cách thiết kế của F.L.Wright.

Phong cách thiết kế đặc trưng

Wright là một kẻ dám nghĩ dám làm và luôn ngập tràn quyết tâm, năng lượng. Với niềm đam mê kiến trúc, ông đã bỏ ngang chương trình đào tạo kỹ sư tại đại học Wiscondin-Madison rồi đã tự tìm tòi học hỏi để trở thành kiến trúc sư. Khi vào nghề, ông không theo đuổi trường phái Victorian vốn đang rất thịnh vào thời đó mà dồn hết tâm huyết và tư duy cho chủ nghĩa kiến trúc hữu cơ, một trường phái mới mẻ và cũng rất táo bạo trong thời kỳ của ông.

F.L. Wright đã từng giải thích về phong cách mà ông theo đuổi như sau: “Kiến trúc hiện đại, chúng ta ngày nay gọi nó là kiến trúc hữu cơ – là kiến trúc tự nhiên – VI tự nhiên mà có, kiến trúc phục vụ cho tự nhiên”. Ở đây có thể hiểu ông không xem khối kiến trúc như một vật vô tri vô giác mà như thực thể sống có thể “sinh trưởng” tức là “ngoại hình cần phải liên quan mật thiết với mục đích công năng. Các bộ phận tạo hình cần ăn khớp với nhau, sự hoà hợp ăn khớp với nhau tạo thành một chỉnh thể” Và vì chúng có sự sống nên chúng bắt nguồn và có sự liên hệ mật thiết với thiên nhiên. “Kiến trúc là nét chấm phá của thiên nhiên. Thiên nhiên là phông nền của kiến trúc. Thoát ly khỏi môi trường thiên nhiên bạn không thưởng thức nổi cái đẹp của kiến trúc. Rời xa kiến trúc, môi trường lại khuyết thiếu một điểm đặc sắc, sinh động”. Do vậy ta có thể tìm thấy trong phần lớn các công trình của ông sự mô phỏng lại các đường nét tự do, mềm mại của thiên nhiên, khiến chúng trở nên rất có hồn và vô cùng nổi bật. Cũng chính vì đặc điểm đó mà ông rất coi trọng vật liệu tự nhiên như gỗ đá, biến chúng thành vẻ đẹp trung tâm trong các công trình của mình và đặc biệt tránh tô trét.

Wright sáng tạo các đồ án của mình dựa trên nguyên tắc thiết kế từ trong ra ngoài và bố cục khai phóng. Ở một số công trình, ông nhấn mạnh quan điểm “hình thức vượt lên công năng” khi ưu ái hoàn thiện bằng các vật liệu thiên nhiên như gỗ, đá rồi mới đến bê tông, cốt thép. Đây là đặc điểm cho phong cách kiến trúc lãng mạn đậm chất thơ của ông và cũng là yếu tố gây ra nhiều tranh cãi nhất khi nhắc đến công trình của F.L.Wright. Những người hâm mộ thì cho rằng đây là điều khiến ông trở nên khác biệt khi tôn vinh vai trò, nét đẹp của tự nhiên giữa một rừng các công trình bê tông, cốt thép cứng nhắc khô khan. Nhưng những luận điểm thiên về tính thực tiễn lại phản bác rằng các sáng tạo của Wright chỉ thoả mãn phần nhìn mà không đảm bảo về kết cấu và hiệu quả trong sử dụng. Bằng chứng là rất nhiều trong số chúng nhanh chóng bị sụp mái, rò nước và xuống cấp theo thời gian. Tuy vậy, không ai có thể phủ nhận những ấn tượng đặc biệt sâu sắc mà chúng để lại cùng phần nội thất duy mỹ hài hoà, hoàn hảo đến từng chi tiết do Wright một tay sắp xếp, tạo nên.

Các công trình nổi tiếng nhất trong sự nghiệp

Những toà nhà của Frank Lloy Wright trải qua rất nhiều thay đổi, và dần hoàn thiện hơn qua các thời kỳ. Ông tự hào ví von chúng như những bản vẽ, rằng càng “vẽ” nhiều sẽ càng lên tay. Dù thực tế hay lãng mạn, thì Frank Lloyd Wright sẽ mãi được nhớ đến như một tài năng lớn cùng lối tư duy khác biệt, một kiến trúc sư với sức ảnh hưởng mạnh mẽ và không ngừng truyền cảm hứng cho các thế hệ tiếp nối sau này. Mời bạn đọc hãy cùng ELLE Decoration điểm qua những sáng tạo nổi bật nhất của nhà thiết kế tài năng này nhé.

Biệt thư Fallingwater tại khu bảo tồn Bearun, Pennsylvania.