Trúc từ lâu đã vượt qua khuôn khổ của một loài cây cảnh thông thường để trở thành một biểu tượng văn hóa giàu ý nghĩa – hội tụ của khí chất quân tử, tinh thần tự tại và vẻ đẹp an nhiên. Khi bước vào không gian sống đương đại, hình ảnh cây trúc vẫn giữ nguyên sự thanh thoát vốn có nhưng được thể hiện linh hoạt hơn qua nhiều hình thái: có khi mềm mại trong một dáng bonsai nhỏ đặt trên bàn làm việc, có khi lại hiên ngang giữa khoảng hiên đầy nắng. Tùy theo cách lựa chọn và chăm sóc, trúc có thể bổ trợ cho kiến trúc, trở thành điểm nhấn lặng lẽ nhưng đầy chất riêng trong tổng thể ngôi nhà.
Ảnh: Danielle Moore
Ý nghĩa và giá trị phong thủy của cây trúc trong đời sống
Cây trúc là biểu tượng quen thuộc trong văn hóa Á Đông, đặc biệt là tại Việt Nam, Trung Quốc và Nhật Bản. Xuất hiện trong thi ca, hội họa và cả triết lý sống, trúc không chỉ là hình ảnh của thiên nhiên mà còn là biểu tượng của nhân cách, của đạo làm người. Vẻ ngoài mảnh mai nhưng cứng cáp, thân trúc mọc thẳng, các đốt nối nhau đều đặn là hiện thân của sự chính trực, kiên cường và bất khuất. Dù trải qua giông tố, trúc vẫn giữ dáng đứng hiên ngang, như một lời nhắc về phẩm chất của người quân tử trong mọi thời đại.
Ảnh: Cate Brodersen
Cây trúc cũng được xem là đại diện cho sự giản dị và thanh cao. Không khoe sắc như hoa, không xum xuê như những tán cây cổ thụ, trúc mang trong mình vẻ đẹp mộc mạc nhưng đầy sức sống. Trong nhiều truyền thống nghệ thuật, hình ảnh cây trúc gắn liền với sự tu dưỡng nội tâm và tinh thần khiêm nhường. Các đốt trúc nối tiếp nhau tựa như từng bậc của sự trưởng thành và phát triển trí tuệ – đi lên nhưng không kiêu căng, phát triển nhưng vẫn giữ được cốt cách giản đơn.
Ảnh: CHUTTERSNAP
Không chỉ mang giá trị tinh thần sâu sắc, cây trúc còn có vai trò đặc biệt trong phong thủy. Theo quan niệm phương Đông, trúc là loài cây cát tường, hội tụ linh khí của đất trời. Việc trồng hoặc bày cây trúc trong nhà không chỉ mang lại vẻ xanh mát, mà còn thu hút năng lượng tích cực, giúp tăng vượng khí cho không gian sống. Trúc thường được tin là có khả năng xua đuổi tà khí, hóa giải những điềm xấu và mang đến sự an lành, thanh tịnh. Trong nhiều gia đình, cây trúc được đặt tại phòng khách hoặc gần cửa ra vào như một biểu tượng của sự thịnh vượng, trường thọ và bình an.
Ở góc độ sâu hơn, trúc còn tượng trưng cho sự hòa thuận và bền vững trong các mối quan hệ. Bởi dáng cây dẻo dai nhưng không dễ gãy, trúc gợi nhớ đến khả năng thích ứng và ứng xử mềm mỏng – một trong những đức tính quan trọng để gìn giữ kết nối trong gia đình và xã hội. Dù là trúc phú quý, trúc quân tử hay trúc Nhật, mỗi loại đều mang một lớp nghĩa riêng, nhưng tất cả đều cùng góp phần tạo nên hình ảnh một loài cây khiêm nhường mà kiêu hãnh, dung dị mà sâu sắc, vừa đẹp về hình thức, lại thấm đẫm tinh thần triết lý Á Đông.
Ảnh: Eugene Nelmin
Nên đặt cây trúc ở đâu trong nhà?
Cây trúc có tính âm cao nên thích hợp đặt ở những nơi có nhiều người qua lại như phòng khách, cầu thang hay cửa lớn… Tuy nhiên, bạn nên tránh đặt cây ở chính giữa những lối đi vì điều đó có thể làm rối loạn việc trao đổi năng lượng và mất cân bằng âm dương.
Trước cửa nhà cũng là một vị trí tốt để trồng trúc bởi cây mang tính âm còn ánh sáng mang tính dương, vừa thuận lợi cho sự phát triển của cây vừa thu hút nhiều điều tốt lành.
Ảnh: Hiroyuki Oki
Các loại trúc cảnh thường được trồng trong nhà
Trúc tăm: Có tên khoa học là Bambusa multiplex Fernleaf và xuất thân đến từ Trung Quốc. Loài cây này được ưa chuộng và nhân giống rộng rãi ở Việt Nam bởi vẻ đẹp độc đáo và tuổi thọ cao. Trúc tăm thường mọc thành bụi, sở hữu những đặc điểm cơ bản của các loài cây cùng họ. Tuy nhiên, thân cây trúc tăm khá nhỏ nhắn và thanh mảnh, chỉ cao khoảng 30-90 cm, trên thân có nhiều đốt nhỏ. Ngọn cây uốn cong đẹp mắt kết hợp với dáng lá hình giáo mác đã tạo nên sức hút riêng biệt. Chính vì vẻ ngoài đặc biệt thơ mộng, trúc tăm thường được trồng trong chậu để sàn hoặc để bàn, mang tính trang trí cao và phù hợp với thẩm mỹ văn phòng.
Ảnh: Tư liệu
Trúc bách hợp: Nhờ nguồn gốc xuất xứ từ Bắc Ấn và đảo Madagascar, trúc bách hợp là một trong những loài hiếm hoi có thân gỗ và lá rất rậm. Đây là loài cây dễ chịu bởi đặc tính sinh trưởng mạnh mẽ dù ở dưới nắng hay trong bóng râm nên bạn có thể đặt chúng ở bất kỳ đâu trong nhà mà không phải đắn đo. Tuy nhiên, giống trúc này kỵ nước, bạn cần phải ghi nhớ tần suất tưới, tốt nhất là 1 lần/ tuần để cây có thể phát triển khỏe mạnh.
Trúc bách hợp còn có khả năng hấp thụ các tia bức xạ và khí độc, chẳng hạn: xylene, trichloroethylene, formaldehyde,… bởi thế, chúng được trồng trong nhà và các không gian thương mại như sảnh khách sạn.
Ảnh: Green Lens
Trúc mây: Có thể xem phiên bản nhỏ của cây cọ vì thân mảnh và tán lá to hình quạt chia thành từng mảng rộng của chúng rất giống nhau. Cây trúc mây thuộc họ nhà tre, có nguồn gốc từ Nhật Bản và Trung Quốc, nên thường mọc theo khóm, bụi to. Cây trưởng thành có kích thước tối đa khoảng 2-3m khi trồng trong nhà và hơn 4m nếu trồng ngoài trời.
Loài trúc này có sức sống mãnh liệt, dù hạn hán hay mưa lũ cũng có thể sống sót với tốc độ sinh trưởng tương đối chậm, hoàn toàn phù hợp cho những ai thích trồng cây cảnh trong nhà nhưng lại không có quá nhiều thời gian chăm sóc. Tuyệt vời hơn, các nhà khoa học đã chứng minh rằng cây trúc mây có khả năng làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư ở người vì nó thường xuyên lọc khí amoniac bảo vệ hệ hô hấp.
Ảnh: Kara Riley
Trúc Nhật: Là loài cây mọc theo từng khóm, có lá màu xanh và đôi khi sẽ chuyển sang màu trắng nếu cây ở trong bóng tối quá lâu. Cây trưởng thành có chiều cao trung bình khoảng 1 đến 2m. Thân chia thành từng đốt như tre nhưng đường kính rất nhỏ, chỉ khoảng 3mm-1cm.
Trúc Nhật chịu hạn rất tốt nên bạn chỉ cần tưới nước cho chúng 1-2 lần/tuần và không nên tưới tràn lên bề mặt đất vì độ ẩm quá nhiều có thể làm cho cây yếu dần và chết đi. Đặc biệt, khác với các loài cây cùng họ, trúc Nhật rất yêu thích bóng râm nên bạn hãy đặt chúng bên cạnh ghế sofa hoặc ở góc tường nơi ít ánh nắng chiếu vào.
Ảnh: Tư liệu
Trúc Phú Quý: Còn có tên gọi khác là cây Phất Dụ, có nguồn gốc từ các nước Đông Nam Á nên dễ trồng và phù hợp với điều kiện khí hậu ẩm. Đặc trưng của loài cây này là không có cành, lá mọc thành từng chiếc đơn lẻ có bẹ ép sát vào thân. Phiến lá dày, có màu xanh bóng, hình giáo mác (nhọn dần về phía đuôi).
Tại Việt Nam, Trúc Phú Quý là loại cây phong thủy được ưa chuộng nhất trong họ nhà trúc bởi khả năng tương hợp với tất cả ngũ hành, từ Kim, Thủy đến Mộc, Hỏa và Thổ. Đây cũng là loài cây có thể nở hoa, dù rất hiếm vì chỉ khi được trồng trong môi trường cực kỳ lý tưởng và chăm sóc rất tốt, cây mới có thể ra hoa. Hoa Trúc Phú Quý báo hiệu rằng những điều may mắn, tài lộc và sự giàu sang chuẩn bị đến với gia chủ.
Ảnh: Matthew Lloyd
Cây thủy trúc: Trong số các loài cây được liệt kê ở bài viết này, thủy trúc đặc biệt nhất bởi nó thuộc họ cói và là cây thân thảo, có hình dáng giống cỏ nên dễ nuôi dưỡng. Ngoài tự nhiên, loài cây này thường mọc ở các khu rừng nhiệt đới ẩm, sườn núi, bên sông suối, mương hoặc các nơi ẩm ướt nên bạn chỉ cần cho một nhánh cây vào bình thủy tinh có chứa ít nước là nó đã có thể sống và phát triển tươi tốt. Đặc tính ưa nước và vẻ đẹp thanh tao, trang nhã của thủy trúc khiến cho nó trở nên phù hợp với nhiệm vụ trang trí, làm tiểu cảnh bên trong hồ nước và bể cá.
Ảnh: Doji1989
Ảnh: Yang Minhao
Cách trồng và chăm sóc cây trúc cảnh
Do sự đa dạng về chủng loại, nên trước khi trồng, bạn cần xác định rõ mong muốn của mình dành cho cây trúc trong không gian sống. Nếu yêu thích sự mềm mại, gu thẩm mỹ thiên về nghệ thuật tạo hình và muốn dùng cây như một điểm nhấn nhỏ xinh trên bàn làm việc hoặc các góc nội thất thì giống trúc tăm hay trúc Phú Quý sẽ là lựa chọn lý tưởng. Ngược lại, nếu bạn mong muốn có một luống trúc hiên ngang, đứng thẳng tại lối vào hay ban công thì trúc mây, trúc Nhật hoặc trúc bách hợp với thân hình thanh mảnh nhưng vững vàng lại rất đáng để cân nhắc. Tùy vào vị trí đặt cây, ánh sáng và độ ẩm, người trồng hoàn toàn có thể chọn được loại trúc phù hợp mà không làm mất đi tính thẩm mỹ tổng thể của không gian.
Ảnh: Raissa Lara Lutolf Fasel
Dẫu dễ sống và thích nghi tốt với nhiều điều kiện, trúc cảnh vẫn cần được chăm sóc cẩn thận để có thể phát triển khỏe mạnh, giữ dáng đẹp và phát huy trọn vẹn giá trị thẩm mỹ lẫn phong thủy. Trước hết, bạn nên chú ý đến loại đất bởi rễ trúc không chịu được úng, đất trồng lý tưởng phải tơi xốp, thoát nước tốt và có độ ẩm vừa phải. Với những ai trồng trúc trong chậu, đặc biệt là trúc bonsai để bàn, nên ưu tiên các loại đất pha mùn hoặc tro trấu nhằm giữ cho bộ rễ thông thoáng và bền chắc.
Ảnh: Tommao Wang
Trúc là loài cây có đặc tính hướng sáng linh hoạt, vẫn có thể sống tốt trong điều kiện bán râm, miễn là không quá tối và bí bách. Để duy trì sắc xanh tươi tắn và dáng lá vươn cao, tự nhiên, cây trúc nên được đặt ở nơi có thể đón được ánh sáng gián tiếp, chẳng hạn: gần cửa sổ, hành lang hay ban công. Với những loại trúc ưa bóng như trúc Nhật hay trúc tăm, ánh sáng vừa phải, không rọi trực tiếp quá 1 tiếng/ngày sẽ giúp cây giữ được sắc lá mượt mà và không bị cháy xém.
Ảnh: Yingying Li
Việc tưới nước cho trúc cũng cần phải tiết chế, không quá nhiều nhưng cũng không để cây khô kiệt quá lâu. Tùy thuộc vào loại trúc và độ ẩm không khí trong nhà, bạn có thể điều chỉnh tần suất tưới từ một đến ba lần mỗi tuần.
Để giữ cho cây trúc luôn gọn gàng và hài hòa với không gian, bạn nên có kế hoạch tỉa lá úa, cành già và thay chậu định kỳ khi nhận thấy rễ cây bắt đầu mọc trồi lên khỏi mặt đất. Ảnh: Daiga Ellaby
Không đòi hỏi quá nhiều công chăm sóc, trúc cảnh vẫn lặng lẽ mang đến sự hài hòa cho ngôi nhà, vừa tạo vẻ đẹp thanh thoát, vừa như một biểu tượng sống động cho nội lực bền bỉ và sự cân bằng khéo léo giữa cứng rắn và mềm mại như chính triết lý sống mà bao đời nay người Á Đông vẫn luôn theo đuổi.
Thực hiện: Thùy Như
Xem thêm:
Hoa sen: Biểu tượng của sự thuần khiết và kiên định
