Đống sắt vụn của người này, lại là báu vật của người kia, triết lý ngược ngạo ấy áp vào rất hợp với dân chơi xe máy cổ. Trần Gia Tuấn – tay chơi giữ nhiều chữ “nhất” trong môn sưu tầm các dòng xe cổ có bàn đạp (Moped) như Mobylette, VeloSolex, Sachs… kể lại câu chuyện anh từng săn được Mobylette 2 đũa: Gia chủ không sử dụng lâu năm, xe treo chuồng heo ở Bà Rịa – Vũng Tàu, với lớp sơn nguyên bản hiếm tìm. Sau thời gian dài đeo đuổi, xe đổi chủ, vẻ ngoài gỉ sét nhưng vẫn đủ mượt mà duyên dáng để giành giải quán quân về xe cổ nguyên bản nhất trong cuộc hội ngộ giới chơi xe cổ ở Khánh Hòa năm ấy.
Moped cổ liên quan đến sự kiện lịch sử giữa thập niên 1960. Khi ấy, phương tiện di chuyển chủ yếu của tầng lớp khá giả Sài Gòn là VeloSolex, Goebels máy Sachs… Năm 1964, thị trường xe máy khởi sắc khi ông Đặng Đình Đáng, Giám đốc công ty ĐĐĐ trên đường Ngô Tùng Châu, nhập xe PUCH 3 đèn vào bán ở thị trường Sài Gòn. Đây là dòng Moped cuối cùng nhập vào Việt Nam. Người mua phải nộp tiền trước, đợi suốt 3 tháng trời vẫn chưa có hàng cung cấp kịp.
Mobylette AV89 sản xuất 1958, dòng cực hiếm ở thị trường Việt Nam.
Con kiến nhỏ Rumi Formichino độc nhất ở Việt Nam.
Vẻ đẹp cổ điển với màu sơn nguyên bản của Peugeot Confort P55C ra đời 1947.
Hộp đựng dụng cụ của Peugeot Confort P55C được thiết kế tinh tế.
Đến 1965, Honda dame 65cc vào Việt Nam, nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường vì là động cơ 4 thì, không phải pha nhớt vào xăng, khi chạy ít hao nhiên liệu, vận hành tốt, tải được hàng nặng hơn so với Moped. Người tiêu dùng quay lưng Moped ngay lập tức, dẫn đến kết cục phá sản của công ty ĐĐĐ. Những chiếc Moped đi dần vào quên lãng từ ngày đó.
Ở môn chơi Moped, hàng độc không nhiều, chiếc Motoconfort của Mobylette đời AV89 sản xuất năm 1958 của Tuấn là một điển hình. Nét độc đáo của AV89 là phuộc trước quỳ, bình xăng 4 lít – lớn nhất của dòng Mobylette, xe còn nguyên bản đến hơn 90%, dân nghiền xe cổ nhìn là mê tít. Cái thú săn xe, khi gặp được đối tượng ưng ý để đu bám, sở hữu bằng được, luôn mang lại nhiều kịch tính và bất ngờ, mỗi chiếc xe thường chứa đựng những chuyện dài thú vị. Lấy ví dụ về Rumi Formichino (con kiến nhỏ), một dòng Scooter sản xuất tại Ý, từng được mệnh danh là “ngôi sao Sài Gòn”, là Rolls-Royce scooter, được kê vào “sách đỏ” của giới sưu tầm không chỉ Việt Nam mà cả các châu lục.
Màu sơn nguyên bản của chiếc 72 thuộc dòng SS50 do Honda sản xuất năm 1972.
Một chiếc Cub 65 theo phong cách nguyên bản.
Mỗi chiếc xe cổ luôn ẩn chứa đằng sau một chuyện kể thú vị.
Về lai lịch, con kiến nhỏ được anh em nhà Rumi cho ra đời 1954, ý đồ cạnh tranh dòng scooter của Piaggio và Innocenti. Chiếc xe có thiết kế độc đáo, toàn thân đúc bằng nhôm, cách điệu từ hình con kiến, mang dáng khí động học, hệ thống 4 số mạnh mẽ, tính năng ngược của thắng, chân số, cần khởi động càng làm Rumi trở thành dị biệt với các dòng xe cùng thời. Được vài trăm chiếc xuất xưởng, giá đắt gấp 3 so với các xe scooter khác, cộng thêm sự cạnh tranh khốc liệt của những mẫu scooter thể thao hàng đỉnh như Rally180, GP200, GS160… Con kiến nhỏ – Rumi Formichino dần mất bóng, nhà Rumi giải nghệ vào thập niên 60. Và theo thông tin giới chơi Rumi, cả thế giới còn khoảng 60 chiếc, lăn bánh được hơn chục chiếc, trong đó có một chiếc ở Việt Nam. Ở thú chơi các dòng xe phổ thông theo thứ tự từ Moped, Vespa, khi qua SS50 của Honda – quen gọi là xe 67, thị trường từ ngay lúc đương thời đến cả hiện tại, thú chơi xe này vẫn không hề lỗi mốt.
Có những chiếc 67 thị trường hiện nay được định giá tiền tỷ bởi độ nguyên bản của máy, phụ tùng, nước sơn… không còn là chuyện lạ. Kể về cuộc chơi 67, thường người mới vào nghề chọn xe độ, xe lai, sau đi lên xe nguyên bản, cổ điển. Nhưng cũng có trường hợp như Minh-tq thì ngược lại, hễ gặp xe nuyên bản là tìm gạ mua, Minh kể: “Nghe dưới An Giang bán chiếc 67 nguyên bản, tui cùng nhóm chơi xe đến nơi đã 12 giờ đêm, chủ nhà nấu cháo đãi khách xong đi ngủ, hôm sau bàn chuyện xe, cả đám mua xe không ai ngủ được, kéo nhau dậy thắp đèn dầu ngồi ngắm từng bộ phận, từng con ốc, phát hiện thứ gì nguyên bản là cả đám lại trầm trồ, ồ à với niềm sướng chỉ dân xe mới hiểu”.
Dream 300, dòng xe được Honda sản xuất nhắm đến thị trường Mỹ, đây là chiếc hiếm hoi ở Việt Nam.
Tùy độ hiếm, độc, lạ, tính nguyên bản của tổng thể và phụ tùng, càng tăng thêm giá trị cho xe cổ.
Giàn xe SS50 trong một lần hội ngộ ba miền của những người cùng đam mê.
Trong số những chiếc SS50 Minh sưu tầm, có một chiếc 66 được chủ nhân cưng chiều, bởi đó là xe kỷ niệm của ông ngoại, thêm mấy đời chủ sau toàn chú bác trong gia đình. Chuyển qua đời Minh chiếc xe như đống sắt vụn, ngày chạy từ Vĩnh Long về Sài Gòn, nhìn chiếc xe mà trong đầu không hình dung dọn từ đâu vì: Xe chạy sườn kêu, máy kêu, dè kêu, ốc kêu, nói chung cái gì cũng kêu, trừ cái kèn không kêu. Chiếc 66 dọn lại theo nhiều phong cách khác nhau, khi hầm hố với màu lính, bửng đắp lưới mắt cáo chuồng gà, khi dọn theo nguyên bản phong trần kiểu 67 để rong ruổi đường xa, xuyên Việt cùng anh em Honda 67 hay làm những chuyến khám phá vẻ đẹp núi đồi theo vòng cung Tây Bắc.
Mỗi dòng xe cổ, mỗi kiểu chơi, mỗi tính cách, hợp thành niềm đam mê chung đầy hấp dẫn. Mỗi dịp cuối tuần, ở những quán quen tụ tập các nhóm chơi xe, không khó để thấy mái đầu bạc phơ cùng tuổi trẻ Gen Z chúi đầu vào bình phẩm nhiệt tình một con ốc, một chi tiết máy, một đời xe cổ độc lạ vừa được trình làng. Chơi xe, chỉ như cái cớ, có được con xe, chỉ như phương tiện, để qua niềm đam mê, qua con xe yêu quý, người chơi có thêm bạn mới, học hỏi nhau thêm nhiều chuyện đời thú vị.
Thực hiện: Nguyễn Đình
Xem thêm
Cảm hứng xe hơi đương đại đến từ năm 1960s
Trà cụ: Muôn kiểu chơi tìm về tao nhã