Xin bà cho biết cơ duyên hình thành nên Không gian Lưu niệm Lê Bá Đảng?
Sinh thời họa sĩ Lê Bá Đảng đã từng mơ về một không gian mở tới vô biên và khép kín đến sâu thẳm, nơi ông có thể tự do sáng tạo và trưng bày các tác phẩm của mình với chiều kích thật. Cho đến khi ông qua đời vào năm 2015, mong ước đó vẫn chưa trở thành hiện thực.
Tôi có “duyên” được làm việc với họa sĩ Lê Bá Đảng trong suốt hơn một thập kỷ. Đối với tôi, ông là người thầy, người cha, người mà tôi vô cùng quý trọng, nên tôi luôn luôn trăn trở và muốn tìm mọi cách để hoàn thành tâm nguyện này của ông. Sau khi về hưu vào năm 2014, có nhiều thời gian hơn, lòng tôi lại càng nung nấu phải thực hiện cho bằng được. Tôi âm thầm tìm kiếm một không gian có núi, đồi, suối và thung lũng như lời ông dặn dò.
May mắn cho tôi tìm được mảnh đất mà lúc đầu, nơi đây là một ngọn đồi hoang vắng, đất đỏ khô cứng và trơ cằn sỏi đá. Mặc dù rất ít người đồng tình, tôi vẫn quyết định chọn mua vì nhìn thấy được bóng dáng của một không gian đẹp trong tương lai.
Năm 2016, một năm sau ngày mất của họa sĩ Lê Bá Đảng, tôi đã mời bà Myshu, phu nhân họa sĩ lên thăm khu vườn nhỏ và ấm áp này. Bà rất thích và khi biết tôi có ý định xây dựng một Không gian Lưu niệm Lê Bá Đảng, đã đồng ý và ủng hộ ngay từ lúc đó. Không gian lưu niệm Lê Bá Đảng hiện có diện tích hơn 16.000m2, là nơi trưng bày và lưu giữ gần 300 tác phẩm, hiện vật, và phác thảo của họa sĩ.
Nội thất của Không gian Lưu niệm Lê Bá Đảng.
LÚC ĐẦU, NƠI ĐÂY LÀ MỘT NGỌN ĐỒI HOANG VẮNG, ĐẤT ĐỎ KHÔ CỨNG VÀ TRƠ CẰN SỎI ĐÁ. MẶC DÙ RẤT ÍT NGƯỜI ĐỒNG TÌNH, TÔI VẪN QUYẾT ĐỊNH CHỌN MUA VÌ NHÌN THẤY ĐƯỢC BÓNG DÁNG CỦA MỘT KHÔNG GIAN ĐẸP TRONG TƯƠNG LAI.
Với quy mô đồ sộ như vậy, dự án mất bao lâu để từ ý tưởng trở thành hiện thực? Khó khăn lớn nhất của việc khởi tạo nó là gì? Quá trình làm việc với KTS diễn ra thế nào?
Một thời gian sau chuyến thăm của bà Myshu LeBaDang, chúng tôi bắt đầu có những cuộc thảo luận về việc thiết kế công trình. Sau khi cân nhắc nhiều phương án thiết kế, bà Myshu đã quyết định chọn một tác phẩm cắt trên giấy của họa sĩ Lê Bá Đảng làm kiến trúc tòa nhà chính và yêu cầu tuân thủ theo nguyên mẫu. Theo đó tòa nhà chính đã được xây dựng ở độ cao 10m so với nền đất.
Tôi đã mời nghệ sĩ Hélène Mugot, họa sĩ Tô Bích Hải, KTS Hồ Viết Vinh, chuyên gia thiết kế truyền thông Luc Ho, chuyên gia thiết kế nội thất Éric Mignard và kỹ sư xây dựng Vũ Trung Kiên. Với tất cả nghiên cứu và nỗ lực, chúng tôi đã hiện thực hóa tác phẩm cắt trên giấy này từ tỉ lệ nhỏ thành một tòa nhà tráng lệ với công năng và quy mô hoàn chỉnh như ngày nay.
Ngày 21/4/2019, giấc mơ của họa sĩ Lê Bá Đảng đã thành hiện thực với sự ra đời của Không gian Lưu niệm Lê Bá Đảng (Lebadang Memory Space) tại thôn Kim Sơn, xã Thủy Bằng, thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế. Giấc mơ của họa sĩ Lê Bá Đảng cùng lời hứa của tôi với ông đã vẹn tròn nhờ sự giúp đỡ của những người yêu nghệ thuật Lê Bá Đảng trong nước và trên thế giới.
“KHU VƯỜN CHÍNH LÀ TÂM HỒN VÀ TÌNH CẢM CỦA TÔI DÀNH CHO ÔNG LÊ BÁ ĐẢNG VÀ BÀ MYSHU. TÔI TỰ SẮP ĐẶT CẢNH QUAN TỰ NHIÊN VÀ ĐẶC BIỆT CHỌN LỌC NHỮNG LOÀI HOA, CÂY ĂN TRÁI MÀ LÚC SINH THỜI ÔNG YÊU THÍCH. MÀU TÍM VÀ MÀU ĐỎ CỦA CÁC LOÀI HOA LÀ MÀU CHỦ ĐẠO”.
Xin bà chia sẻ những quan sát và hiểu biết của cá nhân mình về mối duyên giữa họa sĩ Lê Bá Đảng và Cố đô Huế?
Khi đến Huế lần đầu vào khoảng năm 1992, họa sĩ Lê Bá Đảng đã bày tỏ sự yêu thích đặc biệt với Cố đô Huế. Ông luôn nói rằng Huế là một bức tranh tuyệt đẹp, một thành phố cổ kính, trầm mặc, có những di sản của triều Nguyễn gắn bó hài hòa với thiên nhiên.
Ông về tham dự Festival Huế ngay từ kỳ đầu tiên vào năm 2000. Sau này ông càng thường xuyên về Huế. Ông thấy người dân Huế hiền hòa, lãnh đạo chính quyền Thừa Thiên Huế trân trọng những di sản nghệ thuật và văn hóa. Ngoài những yếu tố thu hút như các giá trị về di sản, văn hóa nghệ thuật, thiên nhiên đẹp thì điều quan trọng nhất vẫn là từ sự ưu ái, trân trọng của những người lãnh đạo. Họ đã tạo mọi điều kiện để lập nên Bảo tàng Lê Bá Đảng tại số 15 Lê Lợi Huế. Và ông đã trở về, hiến tặng 394 tác phẩm cùng với những tư liệu về hoạt động chống chiến tranh Việt Nam vào năm 1968, khi ông tham gia ký vào kiến nghị cùng với các trí thức nổi tiếng cùng thời với ông như Pablo Picasso, Louis Aragon.
“ÔNG LUÔN NÓI RẰNG HUẾ LÀ MỘT BỨC TRANH TUYỆT ĐẸP, MỘT THÀNH PHỐ CỔ KÍNH, TRẦM MẶC, CÓ NHỮNG DI SẢN CỦA TRIỀU NGUYỄN GẮN BÓ HÀI HÒA VỚI THIÊN NHIÊN”.
Bảo tàng dự kiến xây dựng thêm không gian tưởng niệm hoạ sĩ Lê Bá Đảng nhằm tái hiện lại không gian sống và làm việc của cố hoạ sĩ lúc sinh thời để du khách có thể chiêm nghiệm sâu sắc hơn triết lý sống cũng như tư duy sáng tạo của ông. Đồng thời mở rộng không gian tổ chức hội thảo với quy mô lớn để đáp ứng việc tổ chức các sự kiện văn hóa và nghệ thuật dành cho khách trong và ngoài nước.
Hình thức vận hành và những định hướng hoạt động chính trong tương lai của bảo tàng là gì?
Không gian Lưu niệm không chỉ là nơi trưng bày các di sản nghệ thuật của cố họa sĩ Lê Bá Đảng mà còn là một không gian nghệ thuật về kiến trúc cảnh quan. Nơi mà người trong giới đến thưởng thức nghệ thuật, nhưng cũng còn là một không gian mở với khối kiến trúc cảnh quan xanh độc đáo để mọi du khách có thể chiêm nghiệm, cảm nhận đồng thời tạo điều kiện giáo dục mỹ cảm cho thế hệ trẻ.
Bà có thể chia sẻ cụ thể hơn về kế hoạch phát triển dự án trong thời gian tới?
Mặc dù rời xa đất nước hàng chục năm và phong cách sáng tác đậm tính đương đại nhưng hình ảnh đất nước và tình yêu quê hương vẫn luôn thấm đẫm trong các tác phẩm của họa sĩ Lê Bá Đảng. Ông là họa sĩ đa chất liệu. Ngoài hội họa, ông còn là người làm thời trang, nhà điêu khắc. Mặc dù được mệnh danh là họa sư, là nghệ sĩ lớn nổi tiếng thế giới nhưng ở Việt Nam vẫn còn nhiều người chưa có cơ hội tiếp xúc với nghệ thuật của ông.
Thời gian tới, chúng tôi sẽ xây dựng thêm không gian tưởng niệm họa sĩ Lê Bá Đảng nhằm tái hiện lại không gian sống và làm việc của cố họa sĩ lúc sinh thời để du khách có thể chiêm nghiệm sâu sắc hơn triết lý sống cũng như tư duy sáng tạo của ông. Không gian Lưu niệm Lê Bá Đảng mong muốn được góp một phần trong việc xây dựng Huế thành Kinh đô Nghệ thuật của Việt Nam, như họa sĩ đã từng mơ ước!
Xin cảm ơn bà!
Bài: Thùy Dương | Minh họa: Bùi Ngân.
Xem thêm:
