Frédéric Chaubin và tàn tích của kiến trúc Liên Xô

10:37, 10/09/2021

Trong hành trình đi tìm lại những tro bụi của Liên bang Xô Viết, Frédéric Chaubin mang người đọc quay trở lại bầu không khí điêu tàn của những khát vọng và một hệ tư tưởng đã đến bờ vực của sự sụp đổ.

Được bình chọn là cuốn sách kiến trúc của năm bởi FILAF ở Perpignan, Pháp, cuốn Cosmic Communist Constructions Photographed (CCCP) của Frédéric Chaubin khám phá 90 tòa nhà ở 14 nước Cộng hòa thuộc Liên Xô cũ. Theo Chaubin, mỗi cấu trúc được phân tích trong sách đều thể hiện điều mà ông coi là thời đại thứ tư của kiến trúc Liên Xô, một quá trình phát triển chưa từng được biết đến diễn ra từ năm 1970 cho đến năm 1990.

Ảnh: TASCHEN.

Trái ngược với những năm 1920 và 1950, không có trường phái hay xu hướng chính nào xuất hiện trong khoảng thời gian cuốn sách nói đến. Những tòa nhà trong CCCP đại diện cho thứ năng lượng hỗn loạn mà hệ thống đương thời mang lại. Các KTS đã vượt xa chủ nghĩa hiện đại mà đi ngược về cội nguồn hoặc hướng đến những đổi mới tự do. Một số nhân vật táo bạo đã hoàn thành các dự án mà những người theo chủ nghĩa Kiến tạo từng mơ ước (với những công trình như Viện điều dưỡng Druzhba ở Yalta), những người khác thì thể hiện trí tưởng tượng của họ theo trường phái Biểu hiện (với Palace of Weddings ở Tbilisi).

Ảnh: TASCHEN.

Ảnh: TASCHEN.

Frédéric Chaubin khám phá những địa điểm có khả năng tái hiện cực kỳ rõ nét tư tưởng và khát vọng của Liên Xô thời bấy giờ. Một trại hè, lấy cảm hứng từ các bản phác thảo của một căn cứ nguyên mẫu trên Mặt Trăng, khẳng định ảnh hưởng của chủ nghĩa Siêu việt (trại trẻ Prometheus ở Bogatyr). Tiếp sau đó, những công trình “kiến trúc biết nói” được phổ biến rộng rãi trong những năm cuối của Liên Xô: một lò hỏa táng được trang hoàng bằng những ngọn lửa bê tông (Crematorium ở Kiev), một viện công nghệ với chiếc đĩa bay trên mái nhà (Viện Nghiên cứu Khoa học ở Kiev), và một trung tâm chính trị theo dõi bạn như thế lực đứng đầu (House of Soviets ở Kaliningrad).

Ảnh: TASCHEN.

Ảnh: TASCHEN.

Những tòa nhà này hiện thân cho tàn tích của một hệ thống đang sụp đổ trong phong cách và chiến lược đằng sau sự ra đời của chúng. Qua sự đa dạng và kỳ lạ của mình, chúng đã minh chứng cho sự rộng lớn của lãnh thổ Liên Xô cũng như cái kết đang dần xâm chiếm Liên bang Xô viết. Tuy vậy, chúng đồng thời cũng bất tử hóa nhiều giấc mơ trong ý thức hệ của đất nước và thời đại này, từ nỗi ám ảnh về công nghệ vũ trụ đến sự tái sinh của hệ thống.