Từ nền móng khiêm tốn của những công trình kỹ thuật, bê tông ngày nay đã bước vào thế giới kiến trúc với vai trò mới: một vật liệu hoàn thiện đầy tính thẩm mỹ. Trong đó, bê tông mài nổi bật như một giải pháp linh hoạt và hiện đại, mang vẻ đẹp công nghiệp sắc sảo nhưng không kém phần tinh tế. Sự kết hợp giữa tính năng bền vững, khả năng tùy biến cao và hiệu ứng thị giác ấn tượng khiến nó trở thành giải pháp được ưa chuộng trong nhiều không gian – từ nhà ở đến những công trình quy mô lớn.
Ảnh: Jonathan Leijonhufvud
Ra đời từ thời La Mã cổ đại, bê tông là một trong những vật liệu xây dựng lâu đời và phổ biến nhất trên thế giới. Thành phần cơ bản của bê tông bao gồm xi măng, nước, cát và đá – những vật liệu tưởng chừng đơn giản nhưng khi kết hợp với nhau lại tạo nên một hỗn hợp có độ bền và khả năng chịu lực đáng kinh ngạc. Khi trộn lẫn, phản ứng hóa học giữa xi măng và nước sẽ kết dính các thành phần còn lại, tạo nên một khối rắn chắc có thể định hình linh hoạt theo khuôn đúc.
Ảnh: Dave Keluza
Trải qua hàng thế kỷ phát triển, công nghệ sản xuất bê tông không ngừng được cải tiến – từ việc bổ sung các loại phụ gia, sử dụng cốt liệu tái chế, cho đến ứng dụng bê tông hiệu suất cao hay bê tông thân thiện với môi trường. Ngày nay, bê tông vừa là vật liệu nền móng cho kết cấu, vừa được tôn vinh như một chất liệu hoàn thiện, nơi kỹ thuật và thẩm mỹ giao thoa trong các công trình đương đại.
Trong các công trình hiện đại, bê tông mài được ứng dụng rộng rãi nhất ở sàn nhà – nơi tận dụng tối đa bề mặt cứng, phản chiếu và dễ bảo trì. Tuy nhiên, các kiến trúc sư đương đại đã không ngừng mở rộng giới hạn của nó: từ tường trang trí, mặt sàn sân hiên đến các tấm ốp ngoại thất quy mô lớn, như trong công trình mở rộng Bảo tàng Nghệ thuật Saint Louis của David Chipperfield.
Ảnh: Shannon McGrath
Tính linh hoạt trong ứng dụng
Vẻ ngoài của bê tông mài có thể được điều chỉnh linh hoạt, từ việc pha trộn màu sắc, cốt liệu (như đá thạch anh, sỏi tự nhiên) cho đến việc tạo hiệu ứng bề mặt khác nhau. Nhờ quy trình mài nhẵn với các cấp độ mịn từ 800 đến 3000 grit, bề mặt có thể được hoàn thiện ở nhiều mức độ bóng và phẳng, thậm chí có thể mô phỏng vật liệu khác như đá tự nhiên hay gạch men, nhưng với khả năng bảo trì đơn giản hơn. Các đường nét hoặc họa tiết cũng có thể được khắc trực tiếp trong giai đoạn đổ bê tông để tạo hiệu ứng như gạch lát.
Đặc điểm kỹ thuật và bảo trì
Có ba phương pháp chính để tạo ra bê tông mài: grind and seal (mài và phủ sealant), honed concrete (mài nhẵn với lớp phủ thẩm thấu), và bê tông mài cơ học – thường dùng trong công trình thương mại nhờ độ bền cao và tuổi thọ lâu dài. Bê tông sau khi được làm cứng bằng hóa chất sẽ được mài dần bằng các dụng cụ chuyên biệt, tạo nên lớp hoàn thiện mịn màng, chắc chắn. Mặc dù bê tông có thể xuất hiện vết nứt do độ ẩm hoặc lún nền, các vật liệu vá chuyên dụng có thể xử lý những điểm này một cách kín đáo.
Yếu tố bền vững
Về mặt môi trường, bê tông mài có thể được xem là một lựa chọn “xanh” khi tận dụng chính nền sàn hiện hữu, không cần thêm vật liệu phủ bề mặt. Nhờ khả năng tích nhiệt, bê tông còn góp phần điều hòa nhiệt độ trong không gian, ấm áp vào mùa đông và mát mẻ trong mùa hè. Tuy vậy, quy trình sản xuất bê tông có lượng khí thải carbon cao hơn so với vật liệu như gỗ hoặc thép, nên cần được cân nhắc trong tổng thể thiết kế bền vững. Dù chi phí đầu tư ban đầu có thể dao động tùy theo độ hoàn thiện, bê tông mài vẫn là một giải pháp hiệu quả lâu dài so với sàn gỗ hoặc gạch cao cấp.
Một số ứng dụng của bê tông mài trong xây dựng
Nhà The Apple Store do pH+ thiết kế
The Apple Store là một dự án cải tạo độc đáo, biến đổi một trạm đóng gói táo cũ thành ngôi nhà năm phòng ngủ kết hợp không gian làm việc linh hoạt tại Goudhurst, Kent – khu vực được công nhận là Vùng Cảnh quan Thiên nhiên Đặc biệt (Area of Outstanding Natural Beauty) thuộc vành đai trái cây Goudhurst nổi tiếng. Công trình được thiết kế bởi pH+ với sự thấu hiểu và nhạy cảm về bối cảnh lịch sử, hướng đến việc bảo tồn tinh thần nông nghiệp vốn có của khu đất, đồng thời thổi vào đó nhịp sống đương đại.
Trong bức tranh không gian sống rộng mở và linh hoạt của The Apple Store, sàn bê tông mài đóng vai trò cốt lõi trong việc định hình tính thẩm mỹ và chức năng của nội thất. Chất liệu bê tông được sử dụng xuyên suốt toàn bộ công trình, từ không gian sinh hoạt chung đến các phòng ngủ riêng biệt, giúp tạo nên sự liền mạch về thị giác và bề mặt. Lớp hoàn thiện bóng nhẹ của bê tông mài mang lại cảm giác mộc mạc nhưng tinh tế, đồng thời phản chiếu ánh sáng một cách mềm mại – đặc biệt là dưới hệ mái kim loại cao rộng và những ô cửa lớn mở ra tầm nhìn rừng cây bên ngoài.
Ảnh: Tim Soar
Bê tông không chỉ là giải pháp vật liệu bền bỉ, dễ bảo trì, mà còn góp phần duy trì DNA công nghiệp của tòa nhà – yếu tố được bảo tồn theo yêu cầu quy hoạch. Trong một dự án nơi tính linh hoạt, công năng và tính biểu cảm của không gian cần hòa quyện, bê tông mài trở thành chất liệu trung gian lý tưởng – giúp kết nối những yếu tố đối lập: lịch sử và hiện đại, nông nghiệp và đô thị, cá nhân và cộng đồng.
Ảnh: Tim Soar
Phòng trưng bày Concrete 0023 do studio eight twentythree thiết kế
Concrete 0023 là một phòng trưng bày và triển lãm cố định của một công ty thiết kế và sản xuất vải tại Mumbai, Ấn Độ. Không gian được hình thành như một phần trong định hướng mới của studio – nơi nghiên cứu, thử nghiệm và tôn vinh bê tông như một chất liệu chính trong cả thiết kế nội thất lẫn vật phẩm ứng dụng. Dự án do chính studio nội bộ của công ty thực hiện, với triết lý thiết kế tối giản, tôn trọng nguyên bản vật liệu. Từ bê tông, gỗ đến đá tự nhiên – mỗi chất liệu được giữ nguyên cấu trúc, màu sắc và sắc thái ban đầu, tạo nên một phông nền thuần khiết cho các tác phẩm và bộ sưu tập vải dệt thủ công của thương hiệu.
Bê tông đóng vai trò trung tâm trong việc xác lập cả thẩm mỹ lẫn bản sắc không gian. Tường và sàn được xử lý bằng nhiều kỹ thuật hoàn thiện bê tông khác nhau, từ bê tông mài cho đến bê tông ốp lát thủ công, mỗi bề mặt mang một tông độ và kết cấu riêng biệt. Một bức tường đặc biệt được hoàn thiện bằng những tấm bê tông được chính studio thiết kế và sản xuất riêng cho dự án, đây vừa là một chi tiết thẩm mỹ, vừa thể hiện năng lực chế tác vật liệu của thương hiệu.
Ảnh: studio eight twentythree
Sàn khu vực trưng bày chính được ốp gạch bê tông nhỏ hơn, tạo hiệu ứng đồng bộ nhưng tinh tế. Dải đá basalt đen viền quanh khu vực sàn giúp tạo độ tương phản mạnh mẽ về màu sắc và chất liệu, đồng thời tôn lên kết cấu tự nhiên của bê tông. Các bức tường khác trong không gian được hoàn thiện bằng bê tông mài với công thức trộn khác nhau, tạo nên bề mặt không đồng nhất – điều mà nhóm thiết kế xem như một phần của vẻ đẹp bất định và ngẫu hứng trong thi công.
Ảnh: studio eight twentythree
Nhà The Wolf do Wolf Architects thiết kế
Căn nhà là tổ ấm đa thế hệ được thiết kế với tầm nhìn dài hạn, bao gồm 28 không gian sống đan xen nhau qua 10 cao độ khác biệt. Đây vừa là nơi ở, vừa là nơi làm việc, vui chơi, trưng bày bộ sưu tập cá nhân và nuôi dưỡng những khoảnh khắc gia đình – tất cả được sắp đặt trong một dòng chảy không gian linh hoạt và xuyên suốt. Công trình được Wolf Architects kiến tạo với tinh thần kiến trúc không tường – trong đó các khu vực sinh hoạt như phòng khách, phòng ăn và bếp được kết nối qua các khoảng mở, phân tách bằng các yếu tố kiến trúc như lò sưởi hai mặt, thảm sàn hay chênh lệch cao độ, thay vì bằng vách ngăn truyền thống. Không gian là kết quả của sự hợp tác chặt chẽ giữa kiến trúc sư và chủ nhà – những người đặt trọng tâm vào sự linh hoạt, tính bền vững và lối sống gắn kết.
Trong toàn bộ cấu trúc đa lớp của ngôi nhà, bê tông – đặc biệt là bê tông mài – được sử dụng như một chất liệu hoàn thiện, đồng thời là một phần của chiến lược sống thông minh và linh hoạt. Tại hiên nhà hướng bắc, nơi đóng vai trò như phòng sinh hoạt mở ra sân chơi cho trẻ nhỏ, sàn bê tông mài sẫm màu được phủ lớp sealant đặc biệt, giúp bề mặt trở thành bảng đen khổng lồ để trẻ vẽ phấn tự do. Đây là một ví dụ điển hình cho tính ứng dụng đa năng của bê tông trong thiết kế nội thất gia đình hiện đại.
Ảnh: Dave Keluza
Chênh lệch sàn giữa bên trong, hiên nhà và thảm cỏ ngoài trời được thiết kế tối thiểu, tạo sự chuyển tiếp mềm mại và gần như vô hình – một thủ pháp giúp bê tông phát huy vai trò làm cầu nối không gian. Ở nhiều khu vực khác, chất liệu này xuất hiện như lớp nền trung tính cho những chi tiết cá nhân hóa: từ tường trưng bày bộ sưu tập Star Wars của gia chủ cho đến các mặt phẳng đơn sắc giúp ánh sáng tự nhiên lan tỏa hiệu quả suốt ngày dài.
Ảnh: Dave Keluza
Nhà hàng Lievito do MDDM Studio thiết kế
Lievito là nhà hàng thuộc một khách sạn ven sông, được thiết kế như một không gian gặp gỡ, thưởng thức và chia sẻ – nơi ẩm thực Ý đương đại giao thoa cùng tinh thần thiết kế tối giản nhưng đầy chiều sâu. Trên mặt bằng trải dài từ sảnh khách sạn phía nam đến cửa mở lớn nhìn ra sông phía bắc, dự án tổ chức không gian theo các mức độ riêng tư khác nhau: từ khu vực xã giao sôi động đến những góc ngồi yên tĩnh, giúp thực khách có thể chọn lựa trải nghiệm phù hợp với tâm trạng. Công trình được thực hiện bởi MDDM – một studio thiết kế kiến tạo không gian qua sự kết hợp hài hòa giữa vật liệu và ánh sáng.
Tại Lievito, bê tông vừa là chất nền, vừa là yếu tố chủ đạo định hình toàn bộ thẩm mỹ của không gian. Những bức tường hoàn thiện bằng lớp xi măng thô được xử lý theo các cấp độ khác nhau, tạo ra một bề mặt phức tạp đầy chủ ý – đóng vai trò như nền trung tính cho các điểm nhấn bằng đồng và đá xám. Cùng với khu vực bar và bếp được đúc từ đá nguyên khối, bê tông góp phần hình thành nên các hình khối kiến trúc mang tính điêu khắc.
Ảnh: Jonathan Leijonhufvud
Trong toàn bộ dải không gian từ bar đến khu lounge và phòng ăn, sàn và tường bê tông giữ vai trò kết nối xuyên suốt, tạo cảm giác liên tục, đồng thời đóng vai trò phông nền cho hệ thống chiếu sáng và đồ nội thất kim loại đen nổi bật. Những chi tiết bằng đồng, như dải trang trí chạy dọc tường, đèn treo tùy chỉnh và các điểm nhấn trong cấu trúc quầy bar, trở thành vệt sáng quý giá nổi bật trên nền bê tông xám mộc. Chính sự tương phản này làm bật lên ngôn ngữ thiết kế hiện đại, tinh gọn nhưng giàu cảm xúc.
Ảnh: Jonathan Leijonhufvud
Nhà The Brick do Clare Cousins Architects thiết kế
The Brick House là ngôi nhà riêng của nữ kiến trúc sư Clare Cousins – một không gian vừa để ở, vừa là nơi thử nghiệm những quan điểm sống và thiết kế mà cô theo đuổi trong hành trình nghề nghiệp. Nằm trên một mảnh đất dài và hẹp giữa khu dân cư đông đúc, dự án vừa tôn trọng diện mạo Edwardian ban đầu của ngôi nhà, vừa mạnh dạn mở rộng bằng một phần kiến trúc mới mang tinh thần đương đại. Chính Clare Cousins là người thiết kế không gian sống này cho gia đình mình, với sự cộng tác thân thiết từ chồng cô – người thi công công trình – và người chú là kiến trúc sư cảnh quan Rick Eckersley. Mối quan hệ gia đình đã giúp quá trình thiết kế, thi công trở thành một cuộc đối thoại liên tục, cho phép những ý tưởng táo bạo được thử nghiệm một cách linh hoạt.
Bê tông trong The Brick House không được giấu đi như lớp nền kỹ thuật mà trở thành yếu tố quan trọng định hình ngôn ngữ thiết kế. Một sàn bê tông mài kéo dài từ phòng khách đến sân trong như một dòng chảy liền mạch, kết nối bên trong và bên ngoài một cách tự nhiên. Những bức tường bê tông trần – vốn là vật liệu thường thấy bên ngoài, được đưa vào sử dụng trong nội thất, tạo nên vẻ đẹp thô mộc nhưng đầy chiều sâu. Chúng thay thế cho lớp ốp truyền thống trong khu vực bếp, kết hợp với gạch tráng men tạo hiệu ứng phản chiếu ánh sáng một cách tinh tế.
Ảnh: Shannon McGrath
Thiết kế cũng đặt trọng tâm vào tính bền vững: bê tông kết hợp với gạch trần, gỗ và kính hai lớp góp phần duy trì nhiệt độ ổn định, hạn chế nhu cầu sử dụng năng lượng. Trần gỗ được kéo dài thành mái hiên, cùng hệ lam gỗ ngoài trời giúp giảm hấp thụ bức xạ mặt trời. Từ hệ thống thông gió tự nhiên, thu nước mưa, đến việc sử dụng vật liệu địa phương ít xử lý công nghiệp – tất cả cùng tạo nên một hệ sinh thái nhỏ ngay trong chính ngôi nhà.
Thông qua việc đưa các vật liệu thô vào môi trường sống – như gạch xây không trát, bê tông đúc sẵn, kim loại đục lỗ – kiến trúc sư vừa định hình một phong cách thẩm mỹ độc đáo, vừa đặt ra câu hỏi về tính ứng dụng của vật liệu trong bối cảnh đương đại.
Ảnh: Shannon McGrath
Trụ sở Kristalia do Sandro Burigana thiết kế
Trụ sở mới của Kristalia là dự án tái cấu trúc và mở rộng trụ sở công ty Kristalia – một thương hiệu nội thất Ý khởi nguồn từ ngành phụ kiện kính, nay nổi tiếng với triết lý thiết kế tối giản và chú trọng trải nghiệm sống. Thay vì xây dựng mới hay chuyển ra nước ngoài, Kristalia lựa chọn phương án hồi sinh một khu công nghiệp cũ ở Prata di Pordenone, miền Bắc nước Ý – quê hương của mình, để tạo nên một không gian làm việc bền vững, linh hoạt và gần gũi với thiên nhiên. Dự án được phát triển nội bộ bởi Sandro Burigana với tính vòng tròn khép kín – nơi trụ sở công ty vừa là nơi sản xuất, vừa là không gian cộng đồng, chia sẻ giá trị địa phương, con người và cảnh quan tự nhiên. Thiết kế được hướng theo các tiêu chí minh bạch, tối giản, kết nối giữa thiên nhiên và con người – đúng với tinh thần đã làm nên tên tuổi Kristalia.
Bê tông là một trong những vật liệu chủ đạo của dự án, nhưng thay vì xuất hiện như một yếu tố nặng nề hay thô ráp, được hòa quyện vào tổng thể kiến trúc nhờ sự cân bằng giữa ánh sáng, không khí trong lành và cảnh quan xung quanh. Kristalia đã chứng minh rằng, trong một môi trường nơi cây xanh, ánh sáng tự nhiên và bầu không khí sạch chiếm ưu thế, bê tông cũng có thể “thở” và trở nên nhẹ nhàng, tinh tế.
Ảnh: Paolo Contratti
Các khối bê tông trong trụ sở vừa đóng vai trò kiến tạo không gian làm việc, sản xuất và trưng bày sản phẩm, vừa mở ra những khu vực cộng đồng như phòng nhạc, sân thể thao, khu ăn uống và showroom nghệ thuật, tất cả được quy hoạch trong một cấu trúc đơn giản nhưng đầy sống động. Bê tông, trong trường hợp này, chính là hiện thân cho giá trị “trắng – đen – xanh” mà Kristalia theo đuổi: trắng của ánh sáng, đen của chiều sâu và đối lập thị giác, và xanh của thiên nhiên – tất cả cùng tồn tại trong một không gian tối giản nhưng ấm áp và giàu tính nhân văn.
Ảnh: Paolo Contratti
Thực hiện: Quốc Huy | Theo: ArchDaily
Xem thêm:
Vẻ đẹp của bê tông trong Chủ Nghĩa Thô Mộc
