Mối lương duyên giữa người miền Tây và mùa nước nổi, hệt như mối tình Ngưu Lang Chức Nữ. Mỗi năm lại hẹn gặp nhau một lần, thời gian bắt đầu từ cuối tháng Sáu kéo dài hết tháng Mười âm lịch. Trong dòng nước từ sông mẹ Mekong đổ về khắp Đồng bằng sông Cửu Long, không chỉ mang theo phù sa bồi đắp đồng ruộng, mà còn cả tôm cá khoản đãi con người những món ăn ngon.
1. Canh chua cá linh bông điên điển
Nếu có dịp về miền Tây chơi, bạn sẽ được chủ nhà mời cơm với canh chua. Mỗi thìa canh là một sự hòa quyện tinh tế của những vị đặc trưng: chua nhăn mặt từ những gia vị chua tự nhiên như lá me non, lá giang, trái bần, trái giác, hay trái khóm; dằn lại bằng độ ngọt đậm của đường; thêm vị mặn mà của muối và nước mắm và vị cay quéo lưỡi của ớt xiêm xanh. Rau nấu canh không có công thức chung, nhà nào có gì thì nấu đó.
Ảnh: Tư liệu
Mùa nước nổi là mùa của món canh chua cá linh bông điên điển, bởi chỉ vào thời điểm này, cá linh mới về non, thịt mềm ngon đến nỗi có thể nhai được cả xương. Còn với cây điên điển mới trổ bông vàng rực, những chùm hoa tươi tắn nổi bập bềnh trên sóng nước. Loại bông này có vị đầu tuy đắng, nhưng càng nhai, hậu vị càng ngọt và bùi. Tô canh chua phiên bản mùa nước nổi nóng hổi “hợp rơ” với chảo cá linh kho lạt và chén muối ớt giã nhuyễn, tạo nên một bữa ăn đậm chất miền Tây.
2. Mắm kho rau ghém
Đến cuối mùa nước, cá linh to hơn, thịt bớt ngọt, xương cứng hơn, gọi là cá linh già, thích hợp để làm mắm cá linh. Chỉ cần nhắc tới mắm cá linh, ta đã cảm nhận được mùi thơm từ nồi mắm kho quánh quện hay tô bún mắm nghi ngút khói.
Nước cốt mắm kho được nấu từ mắm cá linh trộn với cá sặc, lại thêm hương thơm đậm đà từ tỏi, sả, ớt. Thêm các loại cá phong phú mùa nước như cá linh, cá chốt, cá heo, cá chạch, kho chung với khổ qua nhẫn đắng và cà tím bùi bùi. Có điều, sự hấp dẫn của món mắm kho không đến từ phần nhân đầy đặn, mà là rổ rau ghém ăn kèm.
“Muốn ăn bông súng mắm kho. Chờ mùa nước nổi ăn cho đã thèm” là câu ca dao nói về món ăn đặc sản của miền Tây sông nước, đặc biệt là vùng Đồng Tháp. Ảnh: trangpinkyy
Sự góp mặt của nhiều loại rau vườn đủ vị, thêm các loại rau mùa nước như bông súng ma mảnh khảnh mà giòn ngọt, hẹ nước giòn xốp ngọt thanh, rau muống nước dai giòn, bông điên điển vàng tươi đắng nhẹ, làm nên sự ngon miệng kì diệu ấy. Người miền Tây gắp một đũa rau tập tàng, cuốn thành lọn tròn trịa nằm gọn trên đầu đũa, rồi chấm ngập vào chảo mắm kho, để vị mắm đậm đà len lỏi vào từng thớ rau rồi bùng nổ nơi đầu lưỡi. Chưa hết, mắm kho còn được biến tấu thành lẩu mắm và bún mắm, với đủ loại nhân như tôm tươi, mực giòn, chả cá dai ngon và cả heo quay da giòn rụm.
3. Bánh xèo tép đồng bông điên điển
Ở miền Tây, người ta thường đổ bánh xèo trong những dịp quây quần, chuyện trò rôm rả. Thường vào cuối tuần, hay những lúc nhà có khách quý, hay có con cháu ở xa về chơi, người ta lại rủ nhau làm món bánh ăn chơi này. Nhất là vào mùa nước nổi, không gì có thể sánh bằng hương vị của món bánh xèo tép đồng bông điên điển.
Cái bánh xèo vàng ươm có phần viền giòn rụm, phần thân dai mềm và béo ngậy nhờ nước cốt dừa. Bên trong là phần nhân đậm đà mang vị ngọt của tép đồng và giòn ngọt thanh khiết của bông điên điển. Dĩa bánh xèo nóng hổi bày ra, không thể thiếu chén nước mắm chua ngọt pha khéo với củ cải ngâm chua và rổ rau sống xanh mơn mởn đủ loại. Thực tình, bánh xèo mà thiếu rau thì vị ngon như mất đi hơn nửa. Cái tươi mát của các loại rau khéo léo “giấu” bớt cái mỡ màng của bánh hay của thịt ba rọi, vị đắng – nồng – chát – chua của đọt xoài non, lá ổi, cải bẹ xanh, lá cách, lá sung như bồi đắp thêm vị ngon cho món bánh xèo.
Ẩm thực mùa nước nổi là bức tranh mang sắc màu thiên nhiên: xanh của rau trái, vàng nghệ của bánh xèo, màu đất khoác lên con cá lóc nướng trui. Ảnh: Peterpham
Mùa nước nổi ưu ái dành tặng cho vùng đất Phương Nam một thực đơn theo mùa độc đáo. Với những ai yêu thích việc ngồi vỏ lãi, xuồng máy lênh đênh trên sông nước và khám phá tẩm thực theo mùa, hãy ghé thăm miền Tây Nam Bộ. Đến đây, bạn không chỉ được thưởng thức những làn điệu đờn ca tài tử mượt mà, nghe người dân hồn hậu kể chuyện đan lờ, lợp cá, mà còn được đánh thức mọi giác quan bằng mùi thơm nồng nàn bốc lên từ nồi mắm kho, tiếng xèo xèo quyến rũ từ chảo bánh xèo và hương khói thơm lừng của con cá lóc nướng trui. Tất cả hẳn sẽ là một trải nghiệm giác quan trọn vẹn và đáng nhớ.
Thực hiện: Thu Hà
Xem thêm:
Món ngon Ý kết hợp từ thịt prosciutto và trái cây
Các quy tắc trong kết hợp rượu vang và ẩm thực
Những sự thật thú vị về ngôi sao Michelin – chứng nhận ẩm thực danh giá hàng đầu thế giới