Phụ nữ là thành viên không thể thiếu trong mọi cộng đồng thiết kế, họ truyền cảm hứng và tạo ra nhiều sáng tạo trong nhiều lĩnh vực như kiến trúc, thiết kế và quy hoạch đô thi. Tuy nhiên, sau thời gian dài phát triển của các phong trào bình đẳng giới, những đóng góp của họ vẫn tiếp tục bị hoài nghi lẫn so sánh khập khiễng. Tạp chí Metropolis vừa qua đã đăng tải một loạt các dữ liệu để nhìn lại lịch sử nữ quyền trong kiến trúc, làm sáng tỏ lại một thời kỳ thăng trầm của các nữ KTS.
“Joinery” tại WSPA. Ảnh: Women’s School of Planning and Architecture Records, Sophia Smith Collection, Smith College.
“Hỡi các nữ KTS, tôi nhìn thấy các bạn… Tôi thấy các bạn dưới những chiếc mũ cứng, đôi giày Nike thiết kế, quản lý, giảng dạy và viết lách. Tôi thấy các bạn đang giúp đỡ và dẫn dắt nhiều trường kiến trúc hàng đầu. Tôi thấy bạn xoay chuyển cân bằng cuộc sống, công việc… Nếu chúng ta không tự nhìn thấy chính mình, ai sẽ nhìn thấy chúng ta?” – Theo Mimi Zeiger, từ Metropolis.
“Fantasy Workshop” của Birkby cùng cộng tác viên Leslie Kanes Weisman. Ảnh: Women’s School of Planning and Architecture Records, Sophia Smith Collection, Smith College.
Số lượng nữ KTS đã tăng lên nhiều trong vài thập kỷ vừa qua, một số ảnh hưởng của họ đôi khi còn vượt lên so với những người đàn ông cùng thời. Giáo sư kiến trúc và quy hoạch thuộc Đại học Buffalo – Despina Stratigakos – đã xuất bản một đầu sách vào năm 2016 với tựa đề Where are the Women Architects? Trong đầu sách này, tác giả đã đặt ra những câu hỏi dẫn dắt độc giả, vì cô nhận ra rằng lịch sử về nữ KTS tuy phong phú nhưng lại không thấy được phản ánh trong các bảo tàng, ấn phẩm.
Trường cao đẳng St. Joseph, năm 1975. Ảnh: Women’s School of Planning and Architecture Records. Sophia Smith Collection, Smith College.
Có lẽ nỗ lực đầu tiên đưa người phụ nữ ra ánh sáng trong kiến trúc là cuộc triển lãm kèm các thông cáo báo chí những năm 1970 với tiêu đề Women in American Architecture: A Historic and Contemporary Perspective (Phụ nữ trong kiến trúc Mỹ: Quan điểm mang tính lịch sử và đương đại). Sự kiện này được tổ chức bởi Liên đoàn Kiến trúc New York và bộ Lưu trữ về Phụ nữ trong Kiến trúc vừa mới được thành lập lúc bấy giờ, tại bảo tàng Brooklyn năm 1977. Triển lãm bao gồm nhiều bản phác thảo và thuyết trình về những người phụ nữ đã đóng góp cho ngành công nghiệp kiến trúc trong suốt chiều dài lịch sử đến thời điểm hiện tại.
“Making Room: Women and Architecture” – Tạp chí Feminist Collective Journal Heresies, số 11 năm 1981. Ảnh: Metropolis.
Để trả lời cho câu hỏi “Các nữ KTS đang ở đâu”, trước hết hãy nhớ rằng thế giới hiện đại vẫn tồn tại những tên tuổi có tầm ảnh hưởng mạnh mẽ như Zaha Hadid, Jeanne Gang hay Elizabeth Diller. Họ vẫn ở đó, vẫn cống hiến nhưng ở thời điểm trước đây trong quá khứ, khi mà các điều kiện như phân biệt giới tính, phân biệt chủng tộc, việc hạn chế giáo dục, thiếu phương pháp giáo dục đúng đắn hay khả năng phân bổ trách nhiệm công việc trong nước đều trở thành rào cản của người phụ nữ trong kiến trúc. Hiện nay, thế giới đã có nhiều nhận thức hơn về nữ quyền. Mọi người công nhận nhiều hơn các thiết kế của phụ nữ, chuyên gia tư vấn hay nhà thầu xây dựng khi mà quyền bình đẳng giới, bản sắc riêng, các vấn đề về chủng tộc đã được công nhận rộng rãi.
Noel Phyllis Birkby năm 1981. Ảnh: Noel Phyllis Birkby Papers.
“Có bao nhiêu đối tác nữ trong các văn phòng lớn đã kết hôn hoặc dành thời gian đáng kể để phát triển, tận hưởng cuộc sống cá nhân? Cho đến khi có sự thay đổi diễn ra, cho đến khu phụ nữ gần như tự do như đàn ông, cống hiến sức lực cho nghề nghiệp của họ, những khó khăn trong việc cân bằng các yêu cầu của cuộc sống cá nhân và nghề nghiệp sẽ tiếp tục là trở ngại lớn đối với phụ nữ.” – Theo Susana Torre, biên tập viên của Women in American Architecture Catalog.
Thực hiện: Đức Nguyên | Theo: Archdaily | Ảnh: Tư liệu.
Xem thêm:
