Dựa trên các hiện vật gốm tam thái, gốm ngũ thái còn lưu lại của gốm Lái Thiêu xưa mang phong cách Triều Châu, có thể khẳng định đây là một dòng gốm nghệ thuật hơn là gốm gia dụng thông thường như mặc định. Sản phẩm gốm Lái Thiêu phủ men tam thái, ngũ thái (gốm ngũ thái) có tạo hình đa dạng, với đủ chủng loại như đĩa, chén, bình, thố, gối, chậu, ống đũa, ống bút, bình đựng nước… Mỗi lối tạo hình lại có phương cách trang trí riêng, không theo chuẩn mực, quy tắc nhất định nào. Nguyên do khi các nghệ nhân đặt bút vẽ lên cốt thai gốm, chỉ áng chừng bằng mắt, do vậy mỗi đề tài đều là những nét vẽ có chủ đích, nhưng tính ngẫu hứng cao, tạo nên yếu tố tự nhiên và độc bản của từng sản phẩm.
Gạc-bù-lệch đề tài mẫu đơn – trĩ bằng men ngũ thái, tạo hiệu ứng mỹ thuật khác biệt hẳn so với các dòng men khác.
Gối với những đường nét trang trí hoa mỹ của men ngũ thái.
Đĩa quả tử với những đường nét trang trí hoa mỹ của men ngũ thái.
Những đồ án thường gặp trên dòng gốm ngũ thái thường là các đề tài cổ điển. Hình ảnh sơn thủy, ngọn núi, dòng sông uốn lượn, bảo tháp vươn trong làn sương mờ của mây núi xa xa, hay bát bửu, cổ đồ, cá chép, cá vàng, các đề tài cặp đôi như tùng – hạc, bươm bướm – mẫu đơn, phù dung – trĩ, mai – điểu… mang hàm ý chúc mừng, đẹp và tính trang trí cao.
Mỗi kiểu dáng của cốt gốm, người thợ vẽ sẽ thể hiện các đề tài phù hợp, có tính ngẫu hứng và yếu tố độc bản.
Gốm Tiều được nhận định đa dạng
về sản phẩm, chủng loại ,
với chất lượng, kiểu dáng, tạo hình, mỹ thuật đẹp nhất
trong các phong cách gốm Lái Thiêu.
Cá, gà, tùng, hạc, sơn thủy… đều là những đề tài cổ điển trong trang trí gốm Lái Thiêu xưa.
Ống bút với lối công bút, phóng bút rất tự nhiên, bố cục hoàn chỉnh.
Điều tạo nên thành công của gốm men màu Lái Thiêu, ngoài tay nghề điêu luyện của các nghệ nhân gốm còn là kỹ pháp làm chủ chất liệu mực. Tương truyền để vẽ trên gốm, các nghệ nhân sử dụng một số loại bút lông, có loại cứng, loại mềm, và tùy từng nét vẽ sẽ sử dụng bút cho phù hợp. Trong đó, kỹ thuật mạc vận (cách dùng mực) trong hội họa truyền thống được áp dụng triệt để. Những đường nét khi mờ ảo, khi đanh chắc, khi uyển chuyển, nét bút khi đậm – nhạt, khi đặc – loãng lột tả những đề tài một cách sống động, thần thái đầy chân thực với nét hoa mỹ trên cốt thai gốm được biểu đạt tối thượng.
Các sắc màu biểu đạt sống động hình ảnh cổ đồ, lư hương tỏa khói như một tác phẩm hội họa.
Khi sản phẩm hoàn thiện, do dụng men màu có nhiệt độ lò thấp, gốm ngũ thái cần đến kinh nghiệm của người thợ lửa, biết khống chế, điều khiển để sắc độ lên mức tối đa. Tuy vậy, việc nung lò củi khiến nhiệt độ không ổn định, 10 phần nung chỉ lấy được đôi ba phần. Do vậy, những dòng gốm Lái Thiêu men ngũ thái trên thị trường tuy đẹp, nhưng rất khan hiếm là vì vậy.
Bộ ống cắm đũa các đề tài khác nhau của gốm Lái Thiêu phong cách Triều Châu.
Chén ăn cơm trang trí tùng – hạc, hiện vật quen gặp trong các gia đình Nam bộ xưa.
Thực hiện: Nguyễn Đình – Ảnh: Nguyễn Đình.
Xem thêm:
“Chơi với Gốm”: Gốm Việt của cô gái Pháp – Camille
Gợi ý những địa điểm học làm gốm dễ thương ngay tại Sài Gòn | ED Pin Places
