Dấu ấn văn hóa trong kiến trúc đền thờ

Qua kiến trúc và đường nét trang trí của những ngôi đền cổ, chúng ta có thể phần nào khám phá một phần văn hóa của một nền văn minh sở tại.

Để tìm hiểu về văn hóa của một quốc gia hay một nền văn minh, kiến trúc là một trong những nguồn đem lại nhiều tư liệu quý giá nhất, được các nhà sử học, khảo cổ học nghiên cứu, trong đó có những ngôi đền uy nghi. Để phục vụ cho mục đích thờ tự, bên cạnh những công trình mang tính di sản, nhiều quốc gia có tôn giáo lớn đã xây dựng nên những tòa nhà mới, chứa đựng những nét truyền thống đặc trưng riêng. 

1. Đền Lotus (New Delhi, Ấn Độ)

Nằm tại trung tâm thủ đô New Delhi, Lotus Temple với hình dáng hoa sen hiện lên như một biểu tượng cho hòa bình và sự thuần khiết. Công trình được kiến trúc sư Iran – Mỹ Fariborz Sahba thiết kế vào năm 1986, với 27 cánh hoa được làm từ bê tông phủ đá cẩm thạch trắng sắp xếp thành các cụm ba cánh, tạo nên chín mặt ngoài. Đá được nhập khẩu từ núi Penteli ở Hy Lạp, nơi cung cấp vật liệu cho các công trình như đền Parthenon. Thiết kế mở với các khoảng trống thoáng đãng, cho phép không khí lưu thông tự nhiên và ánh sáng len lỏi qua mái vòm vừa tiết kiệm năng lượng vừa tạo hiệu ứng thị giác độc đáo cho ngôi đền. Là ngôi đền Bahá’í giáo, không gian bên trong không có bất kỳ biểu tượng tôn giáo nào. Lotus Temple mở cửa cho tất cả mọi người thuộc mọi tín ngưỡng đến đây cầu nguyện và thiền định. 

den tho kien truc ton giao lotus temple

27 cánh hoa bằng đá cẩm thạch trắng tượng trưng cho 27 vị thánh trong tín ngưỡng Bahá’í. Ảnh: Bahá’í World News Service

hoi truong kien truc tin nguong ton giao lotus temple

Với sức chứa lên đến 2.500 người, đền là điểm dừng chân linh thiêng, khuyến khích mọi người tự lắng nghe chính mình mà không cần nghi thức tôn giáo phức tạp. Ảnh: Bahá’ís of India

2. Đền Byodo-In (Kaneohe, Hawaii)

Ngôi đền nằm ẩn mình giữa không gian xanh ngát của Công viên Tưởng niệm Valley of the Temples trên đảo Oahu, là hiện thân của vẻ đẹp truyền thống Nhật Bản tại Hawaii. Công trình được xây dựng nhằm kỷ niệm 100 năm ngày những người Nhật đầu tiên di cư đến quần đảo. Byodo-In là phiên bản tái hiện của ngôi đền cùng tên nổi tiếng ở Kyoto, biểu tượng của phong cách kiến trúc thời Heian với những mái ngói cong và không gian hài hòa với thiên nhiên. Tại đền Byodo-In có một quả chuông đồng lớn, nặng khoảng 3 tấn. Khách tham quan có thể gõ chuông để cầu nguyện may mắn và bình an trong cuộc sống. 

den tho nhat ban byodoin kien truc ton giao

Byodo-In là biểu tượng tôn giáo và bảo tồn văn hóa Nhật Bản tại Hawaii. Ảnh: thebeyondparadise.com

tuong phat vang byodoin nhat ban

Bên trong Đền Byodo-In có một đặt bức tượng Phật dát vàng cao 18 feet. Ảnh: thebeyondparadise.com

chuong den tho byodoin kien truc ton giao

Quả chuông đồng 3 tấn ở đền Byodo-In. Ảnh: thebeyondparadise.com

3. Shri Swaminarayan Mandir (Robbinsville, New Jersey)

Là một trong những ngôi đền Hindu lớn nhất Bắc Mỹ, Shri Swaminarayan Mandir nổi bật với kiến trúc tinh xảo, đặc biệt là các chi tiết chạm khắc trên đá cẩm thạch trắng và sa thạch hồng. Các phiến đá được chế tác thủ công tại Ấn Độ, sau đó vận chuyển đến New Jersey để lắp ráp hoàn chỉnh. Thiết kế đối xứng tạo nên cảm giác hài hòa về mặt thị giác, biểu trưng cho sự cân bằng, hoà bình và sự phát triển tinh thần. Shri Swaminarayan Mandir còn chú trọng đến tính bền vững trong thiết kế, với các biện pháp hiệu quả để sử dụng năng lượng một cách tiết kiệm và thân thiện với môi trường, ví dụ như kiến trúc đền được tính toán để ánh sáng tự nhiên chiếu vào những vị trí cần thiết.

den tho kien truc ton giao Shri Swaminarayan Mandir

Ngôi đền còn là trung tâm tổ chức các sự kiện văn hóa và giáo dục, góp phần truyền bá các giá trị và triết lý của đạo Hindu đến cộng đồng. Ảnh: Joe Warner

hoi truong nha tho kien truc ton giao Shri Swaminarayan Mandir

Phải mất hơn 1,5 triệu giờ làm việc từ hàng ngàn nghệ nhân Ấn Độ để hoàn thiện tất cả các chi tiết chạm khắc thủ công trên đá cho ngôi đền. Ảnh: Joe Warner

tuong tho Shri Swaminarayan Mandir

Ảnh: Joe Warner

4. Meenakshi Amman Temple (Madurai, Ấn Độ)

Nằm tại thành phố cổ Madurai, đền Meenakshi Amma là một trong những công trình có bề dày lịch sử lâu đời và nổi bật nhất trong nền văn hóa và kiến trúc của Nam Ấn. Ngôi đền là minh chứng cho kiến trúc Dravidian truyền thống, thể hiện qua 14 ngọn tháp gopuram rực rỡ sắc màu và những bức tượng thần linh, chiến binh, ma quỷ và các loài vật. Sự đa dạng này nhằm biểu thị tính chất phong phú của thế giới tâm linh và cuộc đấu tranh giữa thiện và ác. Đền có bốn lối vào chính, mỗi lối quay về một hướng khác nhau, tượng trưng cho sự tiếp đón và chia sẻ đức tin với toàn thế giới. Công trình thờ chính dành riêng cho nữ thần Meenakshi và thần Shiva, thu hút hàng triệu tín đồ và du khách đến chiêm ngưỡng mỗi năm.

den tho ton giao an do Meenakshi Amman Temple

Với hơn 33.000 bức tượng, đền Meenakshi Amman trở thành một công trình nghệ thuật tôn giáo phong phú, thể hiện đậm nét văn hóa và tín ngưỡng cổ xưa của người dân Nam Ấn. Ảnh: Chaudhary

 ton giao an do Meenakshi Amman Temple

Tượng trên tháp được trùng tu mỗi 12 năm để duy trì vẻ đẹp nguyên bản của ngôi đền. Ảnh: Dbimages

5. Pura Taman Ayun (Bali, Indonesia)

Được xem là một trong những ngôi đền đẹp nhất Bali, Pura Taman Ayun được xây dựng vào năm 1634 bởi vua Tjokorda Sakti Blambangan của vương quốc Mengwi, từng là trung tâm tâm linh chính của vương triều lúc bấy giờ. Đền gồm nhiều sân và khu vực khác nhau, tượng trưng cho các cấp độ tâm linh. Bố cục tuân theo nguyên tắc vũ trụ học của Bali, với khu vực ngoài tượng trưng cho thế giới trần tục và khu vực trong tượng trưng cho nơi thiêng liêng nhất. Điểm nhấn của Pura Taman Ayun là các tháp Meru với nhiều tầng mái, tượng trưng cho núi Meru – ngọn núi thiêng trong vũ trụ quan Hindu và Phật giáo. Mỗi tháp được dành riêng cho các vị thần và tổ tiên tâm linh, với thiết kế cao nổi bật giữa không gian xanh mướt của khu đền.

den tho bali Pura Taman Ayun

Trong các lễ hội, tháp Meru thường trở thành tâm điểm của các nghi lễ, nơi các tín đồ cầu nguyện và dâng lễ vật cho các vị thần. Ảnh: Nick Fewings

Taman Ayun kien truc ton giao di san dong nam a bali

Cổng vào uy nghi của Đền Taman Ayun là minh chứng cho sự thịnh vượng của Vương quốc Mengwi. Ảnh: Arushad Ahmed

Pura Taman Ayun den tho kien truc ton giao dong nam a bali

Pura Taman Ayun nằm trong Danh mục Di sản Văn hóa của tỉnh Bali và được UNESCO công nhận vì vai trò quan trọng trong hệ thống thủy lợi Subak. Ảnh: Reg Marjason

6. Bahá’í House of Worship (Wilmette, Illinois)

Đền thờ Bahá’í House of Worship ở Wilmette, tiểu bang Illinois (Hoa Kỳ), thường được gọi là “Ngôi Đền Mẹ của Phương Tây”, là đại diện cho sự thống nhất giữa con người và các tôn giáo. Lớp ngoài của công trình được làm từ xi măng Portland kết hợp với thạch anh nghiền, trong khi phần khung bên trong chủ yếu là thép để tạo độ bền vững cho toàn bộ cấu trúc. Được thiết kế bởi kiến trúc sư người Canada gốc Pháp Louis Bourgeois, tòa nhà kết hợp các yếu tố Gothic và Romanesque, cùng với các họa tiết Ả Rập và các biểu tượng lấy cảm hứng từ Đông Nam Á.

den tho bahai house of worship ton giao kien truc

Đền thờ Bahá’í House of Worship không chỉ là nơi cầu nguyện mà còn là trung tâm giao lưu văn hóa, nơi tổ chức các buổi thuyết trình và sự kiện nhằm thúc đẩy sự hiểu biết và đoàn kết giữa các tôn giáo. Ảnh: MichaelDPhotos

Đền có chín mặt cùng một mái vòm trung tâm, biểu trưng cho sự hòa hợp và thể hiện niềm tin của Bahá’í về sự kết nối của nhân loại và tôn giáo. Mỗi cột trụ đều được khắc các biểu tượng đại diện cho các tôn giáo lớn của thế giới, sắp xếp từ dưới lên trên theo thứ tự xuất hiện trong lịch sử. Tuy nhiên, bên trong đền không có hình ảnh hay biểu tượng nào ngoài dòng chữ “O Glory of the All-Glorious” (Lạy Ngài, Sự Vinh Quang Của Đấng Tối Cao). 

den tho bahai house of worship ton giao kien truc

Mỗi chín cột bao quanh bên ngoài đều được gắn một ngôi sao chín cánh, biểu tượng của đức tin Bahá’í. Số 9 mang ý nghĩa sâu sắc về sự toàn diện và hoàn hảo, biểu trưng cho sự hợp nhất và hoàn thiện. Ảnh: The Not So Innocents Abroad

7. Angkor Wat (Siem Reap, Cambodia)

Angkor Wat, nằm gần Siem Reap, Campuchia, là một trong những công trình tôn giáo lớn nhất và nổi tiếng nhất thế giới. Ngôi đền được xây dựng vào đầu thế kỷ 12 dưới thời vua Suryavarman II để thờ thần Vishnu theo Ấn Độ giáo, nhưng sau đó đã chuyển thành một ngôi đền Phật giáo. Công trình đồ sộ này bao phủ diện tích 162,6ha, với một hào nước rộng bao quanh và kéo dài gần 5,5km.

angor wat den tho cambodia unesco di san kien truc

Là di sản thế giới của UNESCO, Angkor Wat xuất hiện trên quốc kỳ Campuchia như biểu trưng cho niềm tự hào và tinh thần dân tộc. Ảnh: Paul Szewczyk

Kiến trúc Angkor Wat nổi bật với các bức phù điêu tinh xảo, miêu tả những câu chuyện huyền thoại từ sử thi Hindu như Ramayana và Mahabharata. Tháp trung tâm của ngôi đền, cao khoảng 65m, tượng trưng cho núi Meru – trung tâm của vũ trụ trong tín ngưỡng Hindu và Phật giáo. Đặc biệt, bố cục của Angkor Wat có sự ăn khớp với các hiện tượng thiên văn: vào ngày xuân phân, mặt trời mọc ngay phía sau tháp trung tâm. Không giống nhiều đền thờ Hindu khác, Angkor Wat lại quay mặt về hướng Tây, điều này được cho là biểu trưng cho thế giới của thần Vishnu và có khả năng liên quan đến ý nghĩa về tang lễ và sự kết thúc.

kien truc angor wat cambodia di san

Angkor Wat là một kiệt tác kiến trúc đại diện cho thời kỳ hoàng kim của nền văn minh Khmer. Ảnh: Christos Koutsikopoulos

Thực hiện: Tú Nguyên


Xem thêm

Vẻ đẹp trường tồn của những ngôi làng cổ nổi tiếng nhất thế giới

Rajasthan: Những mảng màu kiến trúc di sản

Câu chuyện trùng tu của các công trình di sản