Trong những năm gần đây, châu Phi là đề tài giành được nhiều sự quan tâm tại nhiều lĩnh vực bao gồm thời trang lẫn kiến trúc. Một trong những sự kiện quan trọng của ngành kiến trúc là Venice Architecture Biennale được tổ chức vào tháng 5 năm nay cũng lấy châu Phi làm chủ đề chính. Mặc dù là lục địa có khí hậu khô và nóng, nhiều hoang mạc, nhưng di sản văn hóa của các quốc gia tại đây lại nhiều màu sắc và giàu tính tượng hình phong phú. Trên các công trình kiến trúc truyền thống, yếu tố trang trí lại càng thể hiện rõ nét thông qua lối trang trí tươi tắn, cầu kì, có thể kể câu chuyện và mang bản sắc của văn hóa địa phương. Qua nền văn hóa của 4 bộ tộc dưới đây, chúng ta sẽ được hiểu rõ hơn về phong cách trang trí nhà cửa độc đáo và giàu cảm hứng tại châu Phi.
Ndebele
Ndebele là nhóm dân tộc xuất phát từ miền nam Zimbabwe và Nam Phi từ thế kỉ 18, được biết đến qua những tranh chấp lãnh thổ với bộ tộc Boer lân cận, dẫn đến việc mất quê hương. Hậu quả của xung đột này là họ phải làm việc dưới danh nghĩa người lao động theo khế ước.
Ảnh: Malie Rich-Griffith
Trong thời kì bị áp bức này, người Ndebele đã tạo ra loại hình nghệ thuật và màu sắc của riêng mình. Những người phụ nữ sơn nhà bằng họa tiết và màu sắc như một cách bí mật để truyền đạt nỗi đau buồn và sự phản kháng về mặt văn hóa dưới sự đàn áp thống trị của nông dân Boer. Từ hai màu căn bản là trắng và đen với motif trang trí hình học, họ phát triển thành hệ thống năm màu mang tính tượng trưng cao: đen thể hiện con người của thế giới tâm linh, trắng tượng trưng cho sự tinh khiết, đỏ là sự đam mê và sức mạnh, vàng là sự phì nhiêu và hy vọng, cuối cùng là xanh lá cây tượng trưng cho lãnh thổ và nông nghiệp. Đan cài những màu sắc trên cùng ý nghĩa tượng trưng của chúng trong họa tiết hình học là một dạng ngôn ngữ của người Ndebele, thể hiện trên những ngôi nhà của họ để truyền đạt về địa vị của chủ nhà hay thông báo lễ cưới, cầu nguyện hoặc chống đối.
Ảnh: ClaudeVoyage
Nubia
Là một trong những dân tộc có nền văn minh sớm nhất thung lũng sông Nile ở phía bắc Sudan và Ai Cập, Nubia có di sản văn hóa lâu đời từ năm năm 2000 trước công nguyên, thể hiện qua các tư liệu về văn tự, cổ vật và đền thờ. Bên cạnh đó, họ còn có lịch sử gắn liền với Ai Cập cổ đại với những tranh chấp lãnh thổ và tranh giành quyền kiểm soát các tuyến đường thương mại và cạnh tranh giành quyền lãnh đạo.
Ảnh: Jon Chica
Việc đưa màu sắc vào kiến trúc của người Nubia chỉ mới diễn ra trong lịch sử gần đây. Do lũ lụt từ một hồ chứa, họ buộc phải di dời đến các vùng lãnh thổ mới giữa Aswan, Ai Cập, và trung thượng sông Nile thuộc Sudan, nơi họ xây dựng 35.000 ngôi nhà. Bộ tộc vẫn giữ đặc điểm kiến trúc truyền thống của người Nubia là sử dụng gạch bùn khô và mái vòm nhưng đã bổ sung thêm rất nhiều màu sắc tươi sáng, biểu tượng và hoa văn hình học cho bên ngoài ngôi nhà của họ. Hầu hết tranh vẽ và đồ trang trí trong nhà đều dựa trên ý nghĩa tôn giáo, chẳng hạn như một con mắt được vẽ bằng những bức bích họa mô tả bàn tay của Fatima hoặc con mắt của nhà tiên tri Hồi giáo. Người Nubia tin rằng những biểu tượng này mang lại sự bảo vệ chống lại các thế lực tà ác và sử dụng màu sắc để tạo ra những tấm khiên bảo vệ. Họ cũng sử dụng các họa tiết hoa trên mặt tiền và một số có các yếu tố đương đại như xe lửa, máy bay, ô tô và tàu, mang lại cảm giác đầy màu sắc và vui tươi cho kiến trúc chung.
Ảnh: Nick Brundle
Hausa
Đây là tộc người lớn nhất khu vực Tây và Trung Phi, chủ yếu sinh sống ở các khu vực phía nam Niger và các khu vực phía bắc Nigeria. Từ thế kỷ 11, người Hausa đã sống trong mê cung của những ngôi làng nhỏ với nền văn hóa phản ánh mạnh mẽ tín ngưỡng Hồi giáo của họ. Kiến trúc truyền thống của họ bắt nguồn từ việc xây dựng bằng đất để tạo ra các hoa văn hình chữ nhật đẹp mắt và hệ thống trần vòm có mái che. Từ những ngôi nhà đến các công trình công cộng, nhà thờ Hồi giáo và cung điện, các hình thức xây dựng của người Hausa bùng nổ với các họa tiết và đồ trang trí đầy màu sắc như một cách sử dụng kiến trúc của họ để tôn vinh văn hóa di sản.
Ảnh: Jordi Zaragozà Anglès
Ảnh: Jordi Zaragozà Anglès
Tiébélé
Ngôi làng nhỏ nằm ở phía nam Burkina Faso và bắc Ghana, nơi có những ngôi nhà của tộc người Kassena cổ xưa tại Tây Phi. Bên ngoài các ngôi nhà hình tròn và chữ nhật có niên đại từ thế kỷ 15 tạo nên nét đặc biệt qua những bức tường sơn họa tiết đầy biểu tượng. Bộ tộc Kassena khám phá màu sắc thông qua kiến trúc trang trí tường gồm các hình dạng hình học và biểu tượng của văn hóa dân gian địa phương. Công việc trang trí thủ công này do phụ nữ của bộ tộc chỉ huy và đồ trang trí được làm bằng vật liệu đất nung tự nhiên. Đá ong được sử dụng để tạo ra màu đỏ, đất sét Kaolin cho màu trắng và than chì cho màu đen. Những màu sắc này mang ý nghĩa cụ thể đối với người Kassena: màu đỏ tượng trưng cho lòng dũng cảm, màu trắng tượng trưng cho sự trung thực và thuần khiết, trong khi màu đen tượng trưng cho màn đêm và thế giới vô hình.
Ảnh: Tư liệu
Ảnh: Rita Willaer
Thực hiện: Hoàng Lê | Theo: ArchDaily
Xem thêm
