Trong cuốn sách mới 150 Libraries You Need to Visit Before You Die của mình, nhà báo – biên tập viên Léa Teuscher đã dẫn dắt người đọc vào hành trình khám phá thế giới qua những kiến trúc thư viện đa dạng. Trong lời tựa, cô viết: “Thư viện là biểu tượng của sức mạnh tri thức, có thể trở thành chìa khóa cho nền dân chủ, hoặc chiến trường của các cuộc chiến văn hóa. Cũng có khi, chúng là không gian an toàn để tranh luận được nở rộ và các tụ điểm sáng tạo phát triển.” Nhận định này mở ra một góc nhìn sâu rộng, cho thấy thư viện hiện đại không đơn thuần chỉ là nơi lưu giữ sách, mà còn là trái tim văn hóa và tư tưởng của xã hội.
Được truyền cảm hứng từ góc nhìn đó, bài viết này giới thiệu đến bạn đọc 15 thư viện hiện đại đáng chú ý trên thế giới trong cuốn sách. Chúng không chỉ làm say lòng những người yêu sách, mà còn có sức cuốn hút với những ai đam mê cái đẹp và sự sáng tạo.
1. Thư viện Craigieburn (Úc)
Kiến trúc sư Úc Francis-Jones Morehen Thorp từ văn phòng FJCstudio thiết kế Thư viện Craigieburn vào năm 2014, sử dụng đất nện địa phương. Lựa chọn này xuất phát từ đặc tính nhiệt và ý nghĩa biểu tượng của vật liệu, giúp công trình hòa nhập với bối cảnh xung quanh. Hệ thống mái thép và gỗ nhẹ được thiết kế như một chuỗi các gian nhà đan xen. Khuôn viên bao gồm một phòng trưng bày nghệ thuật và quán cà phê. Ngay khi khánh thành, công trình được nhận danh hiệu Thư viện Công cộng của Năm do IFLA trao tặng nhờ tạo được cảm giác thân thuộc cho cộng đồng, vừa là trung tâm học tập, vừa là điểm tụ họp.
Ảnh: Trevor Mein
Ảnh: Trevor Mein
2. Thư viện Thành phố Parramatta (Úc)
Tại vùng ngoại ô Parramatta phía Tây Sydney, thư viện được hoàn thành vào năm 2023 do Manuelle Gautrand Architecture thiết kế, lấy cảm hứng từ hệ thực vật địa phương. Mái của công trình được định hình để tối ưu hóa ánh sáng mặt trời và tạo sự tương tác với kết cấu hạ tầng xung quanh. Kiến trúc sư Gautrand giải thích: “Khối tích được tạo tác tỉ mỉ cuối cùng mang lại cảm giác như đang thực sự uốn cong dưới hành trình của mặt trời xuyên bầu trời.” Ngoài là nơi đọc sách, thư viện còn tích hợp một trung tâm dành cho trẻ em, một nhà hát, và đặc biệt là một “Keeping Place” – không gian linh thiêng dành riêng cho cộng đồng thổ dân Dharug bản địa, nơi lưu giữ và tôn vinh các hiện vật văn hóa của họ.
Ảnh: Sara Vita
Ảnh: Sara Vita
3. Thư viện Bắc Kinh (Trung Quốc)
Về góc độ kiến trúc, Thư viện Bắc Kinh do văn phòng Snøhetta thiết kế sở hữu không gian đọc có điều hòa lớn nhất thế giới và hệ thống kính chịu lực lớn nhất Trung Quốc. Bên trong, công trình được thiết kế như một cảnh quan tự nhiên với những khối kệ sách hình đồi núi phân chia các khu vực chức năng. Thiết kế công nghệ cao của thư viện còn bao gồm hệ thống lưu trữ sách tự động lớn nhất toàn cầu và đạt tiêu chuẩn bền vững cao nhất tại quốc gia này.
Ảnh: Yumeng Zhu
Ảnh: Yumeng Zhu
Xem thêm: Thư viện Bắc Kinh: Thế giới sách giữa rừng cây bạch quả
4. Thư viện Cloud Cave (Trung Quốc)
Thư viện là một phần trong dự án tái phát triển đường bờ biển Hải Khẩu (Trung Quốc), được hoàn thành bởi MAD Architects vào năm 2021. Với ý tưởng kiến tạo “một hành trình vượt khỏi thời gian và không gian”, công trình có biệt danh là “Wormhole”, sở hữu một kết cấu bê tông cong mượt mà với những không gian bên trong tựa hang động, có sức chứa 10,000 cuốn sách. Kiến trúc sư trưởng Ma Yansong chia sẻ: “Kiến trúc, nghệ thuật, tính nhân văn và thiên nhiên hội tụ tại đây, mở ra một hành trình cho trí tưởng tượng của du khách để khám phá và thưởng thức ý nghĩa mà những vẻ đẹp khác nhau mang lại cho cuộc sống của họ.”
Ảnh: CreatAR Images
Ảnh: CreatAR Images
5. Thư viện Đông Thượng Hải (Trung Quốc)
Được thiết kế bởi studio Đan Mạch Schmidt Hammer Lassen (SHL) và hoàn thành vào năm 2022, thư viện có thiết kế hiện đại, thể hiện tinh thần sưu tập và kết nối – một không gian mang tính hội tụ. Hình khối công trình tôn vinh hình ảnh những viên đá Thái Hồ mà các học giả xưa dùng để tìm cảm hứng và tĩnh tâm. Mặt ngoài được phủ bằng các tấm ốp in hình vân cẩm thạch. Tòa nhà có sức chứa lên tới 4.8 triệu cuốn sách, cùng các khu vui chơi, phòng đọc ngoài trời và tầm nhìn toàn cảnh thành phố.
Ảnh: RawVision
Ảnh: RawVision
6. Thư viện Muyinga (Burundi)
Được thiết kế bởi văn phòng kiến trúc BC Architects and Studies (Bỉ), Thư viện Muyinga là một phần của ngôi trường giáo dục hòa nhập dành cho trẻ em khiếm thính. Công trình sử dụng vật liệu địa phương như gạch đất nén và ngói đất nung, vừa tạo cơ hội việc làm cho lao động địa phương, vừa thúc đẩy nền kinh tế khu vực. Điểm nhấn đặc biệt của thư viện là chiếc võng xơ sisal khổng lồ được dệt từ thực vật tại chính công trường, có thể tiếp cận thông qua một kệ sách đa năng kiêm thang leo.
Ảnh: BC Materials & studies
Ảnh: BC Materials & studies
7. Thư viện công Drummondville (Canada)
Thư viện Drummondville gắn liền với lịch sử địa phương và sứ mệnh phát triển thể thao mùa đông của thành phố. Được thiết kế bởi Chevalier Morales cùng DMA Architectes, tòa nhà mang vẻ đẹp tôn vinh di sản công nghiệp thép và thủy điện nơi đây, trong khi đường nét kiến trúc được lấy cảm hứng từ sân trượt băng ngoài trời lân cận.
Ảnh: Chevalier Morales Architects
Ảnh: Chevalier Morales Architects
8. Thư viện Yuyarina Pacha (Ecuador)
Thư viện trẻ em Yuyarina Pacha là kết tinh từ nỗ lực của một câu lạc bộ đọc sách do các tổ chức địa phương Laboratorio Creativo Sarawarmi và Witoca khởi xướng. Công trình được thiết kế vào năm 2024 bởi công ty kiến trúc Al Borde có trụ sở tại Quito. Tòa nhà phản ánh các kỹ thuật xây dựng bản địa, với kết cấu làm từ gỗ chonta – một loại cây cọ Amazon nổi tiếng nhờ độ bền và chắc chắn, cùng mái lợp dốc bằng lá và một giếng trời lấy sáng bằng kính.
Ảnh: JAG Studio
Ảnh: JAG Studio
9. Thư viện Oodi (Phần Lan)
Được thiết kế bởi ALA Architects và khánh thành năm 2018, không gian đa chức năng này tích hợp rạp chiếu phim, xưởng sáng tạo với máy in 3D, phòng chơi game và không gian đọc sách truyền thống. Bà Anna-Maria Soininvaara, Giám đốc thư viện, khẳng định: “Oodi chào đón tất cả mọi người, và sự bình đẳng là giá trị cốt lõi nhất.” Tuyên bố này đưa Oodi trở thành hình mẫu lý tưởng về một không gian công cộng mang tính hòa nhập và tiên phong của thế kỷ 21.
Ảnh: Tuomas Uusheimo
Ảnh: Tuomas Uusheimo
10. Thư viện L’Animu Porto Vecchio (Pháp)
Công trình được khánh thành vào năm 2021, trùng với thời điểm chính phủ Pháp công nhận thư viện là một dịch vụ công cốt yếu. Các kiến trúc sư đã tạo nên một tòa nhà hài hòa với cảnh quan xung quanh, dựa trên vị trí của những cây ô liu và khối đá tự nhiên hiện hữu trên khu đất. Thiết kế bao gồm một khu vườn, sân thượng có mái che và quầy bar phục vụ vào mùa hè, biến nơi đây thành một không gian cộng đồng sống động, nơi kiến trúc và thiên nhiên giao thoa.
Ảnh: Eugeni Pons – Dominique Coulon & Associés
Ảnh: Eugeni Pons – Dominique Coulon & Associés
11. Thư viện Oscar Niemeyer (Pháp)
Đây là một trong hai công trình có hình núi lửa do Oscar Niemeyer thiết kế tại Le Havre. Không gian này ban đầu được xây dựng vào cuối những năm 1970 như một hội trường văn hóa giữa những khu chung cư theo chủ nghĩa hiện đại của Auguste Perret. Đến năm 2006, chính kiến trúc sư đã cho phép cải tạo tòa nhà thành một thư viện công cộng. Cuộc chuyển mình đầy tâm huyết này do Françoise Sogno và Deshoulières Jeanneau thực hiện, với việc tân trang không gian bằng ánh sáng tự nhiên và một khu vườn mùa đông, thổi một làn gió mới vào di sản kiến trúc hiện đại.
Ảnh: Atelier Cambium
Ảnh: Atelier Cambium
12. Thư viện Birmingham (Anh)
Thư viện Birmingham do Mecanoo thiết kế là tổ hợp thư viện hiện đại và nhà hát, nổi bật với cấu trúc được tạo thành từ những đường tròn, với mặt tiền trang trí tinh xảo lấy cảm hứng từ các ngành thủ công và công nghiệp của thành phố. Thiết kế là lời tri ân đến di sản trang sức và ngành công nghiệp thép địa phương, với kết cấu trung tâm dựa trên tám khối vòm tròn. Điểm nhấn đặc biệt là một căn phòng ánh vàng trên tầng thượng, nơi lưu giữ Đài tưởng niệm Shakespeare thời Victoria của thư viện.
Ảnh: Christian Richters
Ảnh: Christian Richters
13. Thư viện Đại học Nghệ thuật Tama (Nhật Bản)
Công trình là một trong những kiệt tác của kiến trúc sư đoạt giải Pritzker Toyo Ito, với thiết kế gồm những mái vòm bê tông như đang lơ lửng giữa khuôn viên trường đại học. Kiến trúc sư chia sẻ: “Một không gian nhẹ nhàng và nhịp nhàng được tạo ra bằng cách bố trí liên tục các vòm cong với chân đế thon nhẹ theo các hướng khác nhau; nhưng tổng thể không gian nội thất vẫn toát lên cảm giác tĩnh lặng và thanh thoát.” Thư viện hiện đại này ngoài là nơi lưu trữ tri thức, bản thân tòa nhà đã là một tác phẩm nghệ thuật kiến trúc, kết hợp hài hòa giữa sức mạnh của kết cấu và vẻ đẹp của sự tinh tế.
Ảnh: Rasmus Hjortshøj – COAST
Ảnh: Rasmus Hjortshøj – COAST
14. Thư viện Mariam (Tanzania)
Thư viện là một phần trong dự án Parallel Gives của Parallel Studio, một sáng kiến tình nguyện hướng đến cộng đồng. Công trình được xây từ gạch lỗ, có thiết kế thông minh nhằm giữ mát và tạo bóng râm tự nhiên, trong khi mái tôn gợn sóng giúp lọc ánh sáng hiệu quả. Người sáng lập Parallel Studio, bà Mai Al Busairi, chia sẻ: “Trọng tâm của chúng tôi là làm thế nào để đóng góp cho cộng đồng toàn cầu, kiến trúc có thể tác động tích cực đến sự phát triển con người ra sao, và làm thế nào để chúng tôi có thể truyền cảm hứng cho đồng nghiệp lan tỏa lòng tử tế như thế.”
Ảnh: Nassor Othman
Ảnh: Nassor Othman
15. Thư viện Sách và Bản thảo quý hiếm Beinecke (Mỹ)
Thư viện Beinecke của Đại học Yale sở hữu một không gian nội thất độc đáo với tòa tháp sách sáu tầng được bọc kính, lưu giữ khoảng 180,000 cuốn sách quý hiếm. Được Skidmore, Owings & Merrill thiết kế vào năm 1963, công trình sử dụng hệ thống tấm cẩm thạch Vermont mờ đục xếp dạng lưới, vừa đóng vai trò như cửa sổ đón sáng, vừa bảo vệ bộ sưu tập sách khỏi ánh sáng trực tiếp.
Ảnh: Ezra Stoller
Ảnh: Iwan Baan
Thực hiện: Hoàng Lê | Theo: Wallpaper*
Xem thêm
Thư viện hiện đại cho trẻ em: Không gian đọc đa chức năng
Thư viện Trung tâm Văn hóa Hàn Quốc tại New York: Dấu ấn bản sắc Á Đông
