Năm 2017, văn phòng kiến trúc MAD Architects nhận nhiệm vụ thiết kế một trường mầm non kế bên khu chung cư dành cho người cao tuổi tại Bắc Kinh, hiện thực hóa triết lý hòa hợp thế hệ của chủ đầu tư khi kết hợp giáo dục mầm non với chăm sóc lão niên. Khu đất rộng 9.275m² bao gồm một bao gồm một sân Tứ Hợp Viện nguyên bản từ thế kỷ 18, một sân mô phỏng liền kề được xây dựng vào những năm 1990 và một tòa nhà hiện đại cao bốn tầng. Sau khi hoàn thành vào cuối năm 2019, công trình hiện cung cấp không gian giáo dục mầm non cho 390 trẻ em từ 1,5 đến 6 tuổi.
Trường mầm non YueCheng là một sự giao thoa giữa kiến trúc mới và cũ.
Kiến trúc sư Ma Yansong chia sẻ: “Khi nhìn lại tuổi mẫu giáo của mình, hay những ngôi trường từng thấy sau này, tôi luôn băn khoăn điều gì làm trẻ em khao khát nhất. Có lẽ đó là sự tự do và tình yêu thương. Một trường mầm non không nhất thiết phải sở hữu trang thiết bị hay cấu trúc phức tạp, nhưng phải luôn mang đến cho trẻ cảm nhận về tự do và yêu thương – thứ sẽ dẫn các em tới những khả năng vô tận.”
Trong quá trình định hình dự án, studio đã lựa chọn phương án dỡ bỏ sân phụ bên ngoài sân tứ hợp cổ từ thế kỷ 18, thay vào đó là một không gian mới bao bọc lấy sân, được thiết kế với hình khối mềm mại ở tầm thấp, tạo nên sự tương phản với bố cục nghiêm ngắn, trật tự của kiến trúc lịch sử. Sự tương phản rõ nét này đã thổi vào công trình một sức sống mới mà ở đó, cái mới không lấn át cái cũ, quá khứ không chi phối hiện tại.
Tòa nhà mới tạo thành một mái nổi kết nối các không gian độc lập một cách hài hòa, đồng thời mang đến cảm giác như bước vào một thế giới khác lạ.
Ngoài những bức tường đỏ và ngói vàng của Tử Cấm Thành, kiến trúc xưa của Bắc Kinh chủ yếu được định hình bởi gạch xanh và ngói xám của những con hẻm. Trường mầm non YueCheng hướng đến việc đưa con người vượt ra khỏi bối cảnh này, không chỉ của Bắc Kinh mà còn của Trái đất; để chiêm ngưỡng và hình dung về chiều dài lịch sử trước mắt từ một không-thời gian khác.
Mái nổi gợi nhớ đến câu thành ngữ dân gian của trẻ em Bắc Kinh xưa: “Ba ngày không bị phạt, mái nhà sập xuống”. Địa hình uốn lượn của mái nhà tạo nên một cảnh quan tựa như một hành tinh xa xôi, mời gọi trẻ em chạy nhảy, vui chơi và tương tác với không gian và với nhau.
Ở tầng trệt, studio thiết kế ba sân trong xung quanh những cây cổ thụ hiện hữu. Các sân mới tương ứng với kết cấu sân tứ hợp truyền thống, cung cấp ánh sáng, thông gió và không gian mở ngoài trời cho khu vực giảng dạy, trong khi cầu trượt và cầu thang kết nối các sân này với cảnh quan trên mái.
Khi bước vào bên trong từ tầng trên, không gian toát lên cảm giác ấm áp và tươi sáng. Đáp ứng nhận thức về tỷ lệ và nhu cầu thoải mái của trẻ nhỏ, phần nội thất công trình được treo từ một hệ thống vách nhôm lưới duy nhất, giúp hạ thấp chiều cao thị giác trong khi vẫn truyền tải được bầu không khí ấm áp tựa gia đình. Các bức tường kính từ sàn đến trần cho phép ánh sáng mặt trời tràn vào, đồng thời tạo kết nối thị giác với ngôi nhà sân vườn cổ kính. Tại đây, lịch sử tuyến tính ba trăm năm giữa công trình cũ và mới trở thành không gian ba chiều sống động.
Ảnh: Tian FangFang
Khu vực chuyển tiếp từ tầng một xuống tầng lửng ở phía đông sảnh chính được thiết kế thành một nhà hát với đỉnh này được bao quanh bởi bức tường sách truyện tranh song ngữ hình vòng cung. Sân khấu nhà hát đồng thời là lối vào khu vui chơi trong nhà hai tầng, phục vụ hoạt động vui chơi của trẻ và là nơi tổ chức các sự kiện nghệ thuật và hội thao cho toàn trường.
Ảnh: Tian FangFang
Ảnh: Tian FangFang
Phía tây của sảnh chính dẫn đến khu vực học tập, nơi bố cục không gian chảy mềm tạo nên bầu không khí cộng đồng tự do cùng tỷ lệ và mật độ kiến trúc độc đáo. Trong các lớp họp, các nhóm tuổi hỗn hợp không bị phân cách bởi những bức tường kín, mà bằng các bức tường cong cách đều nhau – vốn là kết cấu chịu lực nguyên bản của tòa nhà.
Ảnh: Tian FangFang
Ảnh: Tian FangFang
Ngôi nhà ba cổng được kết nối với không gian mới thông qua sân vườn và hành lang, đóng vai trò là nơi tổ chức các hoạt động ngoại khóa văn hóa, nghệ thuật và sáng tạo cho trẻ, đồng thời là không gian làm việc của nhân viên. Mái hiên, ngói âm dương của các sân cổ cùng những cây cổ thụ, trở thành điểm chạm cảm hứng trong tâm trí trẻ thơ, giúp các em thấu hiểu sâu sắc hơn về lịch sử.
Ảnh: Tian FangFang
Trường Mầm non Sân vườn YueCheng minh chứng cho cách những yếu tố kiến trúc tưởng chừng khác biệt, thậm chí đối lập từ các thời kỳ lịch sử khác nhau có thể cùng tồn tại hài hòa mà vẫn giữ được tính chân thực và cá tính. Hơn thế, chúng có thể phối hợp nhịp nhàng để tạo ra sự phong phú và cởi mở mới, mang đến cho trẻ nhận thức khách quan và chân thực về môi trường xung quanh.
Thực hiện: Hoàng Lê | Theo: Divisare | Ảnh: Tian FangFang
Xem thêm
Nhà trẻ Kaleidoscope: Kính vạn hoa giữa cao nguyên Hoàng Thổ
Cung Văn hóa Thiếu nhi ở Việt Nam: Kiến trúc ươm mầm tài năng tương lai
