Trong kiến trúc và nội thất, gạch lát nền không đơn thuần là một vật liệu hoàn thiện bề mặt mà còn đóng vai trò định hình thẩm mỹ tổng thể, đồng thời đảm bảo hiệu suất sử dụng lâu dài cho công trình. Đặc biệt, gạch đất nung terracotta với vẻ đẹp nguyên bản và tính bền vững đã trở thành lựa chọn được nhiều kiến trúc sư ưa chuộng, mang đến sự cân bằng tinh tế giữa yếu tố kỹ thuật và cảm quan thẩm mỹ.
Ảnh: Carmo Oliveira, Gonçalo Grácio
Đất nung đại diện cho một trong những vật liệu xây dựng lâu đời nhất của nhân loại. Loại gạch này được tạo thành từ đất sét tự nhiên qua quá trình nung ở nhiệt độ cao, tạo nên một chất liệu có độ cứng vừa phải, khả năng hút ẩm tốt và màu sắc đặc trưng từ đỏ cam đến nâu đất. Không chỉ dừng lại ở vai trò kỹ thuật, gạch terracotta còn là lớp phủ thẩm mỹ mang đậm tinh thần thủ công, giúp định hình ngôn ngữ thiết kế ấm áp và gần gũi cho toàn bộ không gian.
Một viên gạch terracotta chất lượng cần hội tụ đầy đủ các tiêu chí kỹ thuật đặc trưng của vật liệu đất nung. Độ bền cơ học cao giúp chịu được tải trọng và chống mài mòn trong quá trình sử dụng lâu dài, trong khi tính chất xốp tự nhiên của terracotta mang lại khả năng điều hòa độ ẩm hiệu quả. Đặc biệt, bề mặt terracotta có độ ma sát tự nhiên, giúp chống trơn trượt một cách an toàn. Riêng đối với các khu vực ngoài trời, gạch terracotta còn thể hiện khả năng chịu nhiệt và chống sốc nhiệt tốt nhờ vào đặc tính vật lý của đất nung, hạn chế rạn nứt khi thời tiết thay đổi đột ngột.
Ảnh: Raitt Liu
Giá trị thẩm mỹ của gạch terracotta nằm ở vẻ đẹp nguyên bản và không hoàn hảo một cách có chủ ý. Màu sắc đặc trưng của terracotta dao động từ đỏ đất, cam cháy đến nâu ấm, tạo nên một bảng màu tự nhiên phong phú mà không cần can thiệp thêm lớp men. Bề mặt gạch thường được giữ nguyên kết cấu thô ráp, mang lại cảm giác mộc mạc và chân thật. Sự không đồng đều về màu sắc và kết cấu trên từng viên gạch không phải là khuyết điểm mà chính là nét đặc trưng làm nên vẻ đẹp độc đáo của vật liệu này.
Ảnh: Brett Boardman
Về kích thước, gạch terracotta thường được sản xuất theo các tiêu chuẩn truyền thống, với kích thước vừa phải giúp tạo nên nhịp điệu đều đặn cho không gian. Việc lát gạch terracotta với đường ron rõ ràng không chỉ mang tính thẩm mỹ mà còn tôn vinh bản chất thủ công của vật liệu này. Điều này trái ngược với xu hướng gạch khổ lớn hiện đại, tạo nên một phong cách riêng biệt mang đậm tính nhân văn.
Cùng ELLE Decoration khám phá những công trình sử dụng gạch lát nền đất nung terracotta như một điểm nhấn đặc sắc, nơi vẻ đẹp nguyên bản của vật liệu này được thể hiện một cách tinh tế và đầy cảm hứng.
1. Lodging Can Picafort thực hiện bởi TEd’A arquitectes
Nằm trên một khu đất thông suốt từ đường phố ra đến biển tại Can Picafort (Mallorca), dự án cải tạo này biến một công trình hiện hữu thành tổ hợp căn hộ du lịch nhỏ. Tòa nhà gồm hai khối cao thấp khác nhau: một khối hai tầng hướng biển, kết hợp với mái hiên thấp tầng phía trước, và một khối ba tầng hướng ra đường phía sau.
Về mặt vật liệu, toàn bộ nội thất được xử lý bằng ngôn ngữ mộc mạc và thô ráp của gốm nung – một chất liệu quen thuộc trong kiến trúc địa phương. Gạch đất nung Termoarcilla, được đặt nghiêng, vừa đảm nhiệm chức năng hoàn thiện bề mặt, vừa tham gia tạo hình cho không gian chính. Loại gạch này không phải tường chịu lực, cũng không phải vật liệu cách âm, nó hiện diện như một lớp da bao bọc mềm mại và khiêm nhường, đồng thời mang lại nhịp điệu thị giác đặc trưng cho toàn bộ công trình. Từng viên gạch lát sàn với mạch rộng, gạch ốp tường với mạch hẹp hơn, hay gạch tráng men bảo vệ các khu vực tiếp xúc với nước, tất cả đều góp phần xây dựng một không gian mang tính thủ công rõ nét. Chính sự tích lũy của những mảnh gạch nhỏ khác nhau, cùng với độ chênh lệch nhẹ về màu đất nung, đã làm giảm cảm giác công nghiệp và tạo nên một không gian mang tính người, gần gũi và dễ sống hơn.
Ảnh: Luis Díaz Díaz
Ảnh: Luis Díaz Díaz
2. Showroom The Brick Bond thực hiện bởi RENESA Architecture Design Interiors Studio
Tại showroom The Brick Bond, trung tâm trải nghiệm thương hiệu Jindal Mechno Bricks – gạch bên cạnh là vật liệu xây dựng cơ bản, đã trở thành ngôn ngữ thiết kế chủ đạo, truyền tải toàn bộ câu chuyện thương hiệu bằng hình ảnh và cảm quan không gian. Với mục tiêu định hình lại bản sắc thương hiệu sau hơn 50 năm hoạt động, không gian này được kiến tạo như một lò gạch đương đại, nơi từng viên gạch từ sàn, tường, trần đến mặt đứng, đều tham gia vào trải nghiệm kiến trúc theo cách nhất quán nhưng không đơn điệu.
Sàn nhà tại showroom được lát bằng các module gạch nung có màu sắc và kết cấu biến đổi tùy theo nhiệt độ nung và thành phần đất địa phương. Những sắc độ đất ấm như vàng nhạt, đỏ gạch, nâu và xám taupe trải đều trên toàn bộ bề mặt, tạo nên nền tảng tự nhiên và có chiều sâu cho toàn bộ không gian. Việc sử dụng xen kẽ nhiều kiểu liên kết gạch, không chỉ tăng tính đa dạng hình học mà còn cho thấy khả năng ứng dụng linh hoạt của vật liệu trong thực tế.
Ảnh: Niveditaa Gupta
Ảnh: Niveditaa Gupta
3. Rạp chiếu phim Haikou GAOXINGLI Insun thực hiện bởi One Plus Partnership
Tại thành phố cảng Hải Khẩu trên đảo Hải Nam, cụm rạp GAOXINGLI Insun Cinema mang đến một trải nghiệm thị giác độc bản khi khai thác hình ảnh đại dương qua lăng kính của vật liệu gạch – một chất liệu tưởng chừng không liên quan nhưng lại gợi lên sự liên kết chặt chẽ với cát biển, gốc chất làm nên từng viên gạch. Thay vì sử dụng bảng màu xanh đặc trưng cho biển cả, nhóm thiết kế lựa chọn tiếp cận chủ đề này một cách trừu tượng hơn, bằng cách tạo hình gạch thành những con sóng. Gạch được xếp lớp theo nhịp điệu cong lượn, cho phép người xem cảm nhận hình ảnh sóng biển ở mọi góc nhìn, không ồn ào, không minh họa, mà gợi cảm một cách nền nã và có chiều sâu.
Sàn nhà được xử lý tinh tế với từng đường gạch vẽ thành sóng nhỏ, có viền màu xám nhạt để tạo độ nổi và định hướng di chuyển trong không gian. Không chỉ đóng vai trò thẩm mỹ, lớp gạch lát nền này còn có tác dụng an toàn khi ánh sáng được bố trí để hắt nhẹ vào từng đường sóng, giúp định hình lối đi và giảm nguy cơ trượt ngã. Trong không gian tiền sảnh, nơi ánh sáng tự nhiên được dẫn vào một cách hiếm thấy đối với một rạp chiếu phim, gạch tiếp tục thể hiện vai trò chủ đạo. Bề mặt gạch thô ráp nhưng được bố trí trong một bố cục uyển chuyển, tạo ra một cảm giác mềm mại và ấm cúng trái ngược với kết cấu cứng cáp vốn có.
Xem thêm: Rạp phim Gaoxingli Insun: Những gợn sóng biển Hải Nam
Ảnh: Jonathan Leijonhufvud
Ảnh: Jonathan Leijonhufvud
4. Studio by the Hill thực hiện bởi Mind Manifestation Design
Nằm bên sườn đồi phía Đông thành phố Pune, Studio by the Hill – văn phòng làm việc của Mind Manifestation Design – là công trình thể hiện rõ triết lý thiết kế của chính kiến trúc sư: tôn trọng bối cảnh tự nhiên, lựa chọn vật liệu hài hòa với khí hậu và tinh thần địa phương. Không gian được cải tạo từ một căn hộ nằm trong tòa nhà dân cư, với mặt sàn 120m2 được giữ thoáng, phân chia tối thiểu bằng các vách kính trong suốt.
Ngay từ lối vào, lớp gạch lát nền bằng đất nung đã tạo nên một ngữ cảnh vật liệu mang tính dẫn dắt. Mặt sàn lát gạch thô tiếp tục chạy liền mạch ra khu vực sân thượng, xóa mờ ranh giới trong – ngoài và tạo cảm giác không gian như đang trượt dài về phía thiên nhiên. Trong khi đó, hệ tường và trần sử dụng vữa vôi tông xanh pastel giúp duy trì vi khí hậu dễ chịu, hỗ trợ cho hoạt động làm việc kéo dài. Những khu vực đón nắng gắt phía Nam được xử lý bằng các tấm gạch trượt đục lỗ, vừa đảm bảo thông gió chéo vừa giảm thiểu bức xạ nhiệt, đồng thời đóng vai trò như lớp vỏ công trình mang tính biểu tượng nhẹ nhàng. Bên cạnh chức năng, vật liệu gạch còn được khai thác như một yếu tố định hình ngôn ngữ thiết kế tổng thể: mộc mạc, giảm thiểu can thiệp nhưng vẫn hiện đại và có chiều sâu.
Ảnh: Hemant Patil
Ảnh: Hemant Patil
5. Nhà miền quê ở Mahiravani thực hiện bởi Environ Planners
Nằm ở nơi rìa đô thị Nashik, căn nhà nông thôn của Environ Planners không xuất hiện bằng hình thức hoành tráng hay mặt tiền gây ấn tượng thị giác. Thay vào đó, công trình chọn xuất hiện một cách lặng lẽ, thông qua hành trình tiếp cận kéo dài, từ con đường nhỏ xuyên đập nước đến lối đi quanh co len giữa rừng cây, như một quá trình chậm rãi dẫn lối về với thiên nhiên. Giây phút lớp tường đá nghiêng thoắt hiện, cùng tiếng chim râm ran, làn gió nhẹ, và bề mặt mát lạnh của gạch đất nung dưới chân chạm vào, không gian bắt đầu mở ra bằng tất cả giác quan. Chính lớp gạch lát sàn màu gạch non, mộc mạc và âm tính, đã thiết lập cảm xúc đầu tiên – một kết nối trực tiếp giữa con người và mặt đất.
Vật liệu trong công trình này vừa mang tính chức năng, vừa là công cụ tạo ra những chuyển biến tinh tế trong cảm nhận không gian. Gạch lát nền bằng đất nung được sử dụng xuyên suốt khu vực chuyển tiếp từ trong ra ngoài, giúp không gian liên kết chặt chẽ với khí hậu địa phương và chu trình sinh học của vùng đồi. Lớp gạch mịn màng đối lập nhẹ nhàng với đá thô trong kết cấu tường, đồng thời phối hợp hài hòa với gỗ cũ từ các dinh thự truyền thống Wada được thu hồi và tái sử dụng. Sự chồng lớp giữa chất liệu cũ – mới, thô – mịn, tự nhiên – thủ công này là cốt lõi hình thành một không gian sống vừa đương đại vừa lắng đọng truyền thống.
Ảnh: Deeshika Jain, Atul Kanetkar, PHX India, Pritesh Patil
Ảnh: Deeshika Jain, Atul Kanetkar, PHX India, Pritesh Patil
6. Casa Monte dos Coureleiros thực hiện bởi Gonçalo Grácio
Trong quá trình cải tạo Casa Monte dos Coureleiros tại vùng Alentejo, Bồ Đào Nha, kiến trúc sư Gonçalo Grácio đã chọn tiếp cận công trình bằng một góc nhìn đương đại, trong khi vẫn giữ nguyên tinh thần kiến trúc truyền thống địa phương. Khối nhà một tầng mang hình khối rắn rỏi, sử dụng vật liệu đất nung và lớp vôi trắng đặc trưng, thể hiện sự giản dị và chất mộc không phô trương vốn là dấu ấn của vùng Alentejo. Lối thiết kế tiết chế, không màu mè, tập trung vào hình khối và vật liệu cơ bản, tạo nên một không gian sống chậm, bền vững và có chiều sâu.
Nổi bật trong toàn bộ không gian là lớp lát sàn được xử lý đồng nhất bằng một loại vật liệu duy nhất – đất nung thủ công – trải đều từ phòng khách đến các không gian chức năng liền kề. Sự lựa chọn này vừa gợi nhắc đến chất liệu truyền thống trong nhà nông thôn Bồ Đào Nha, vừa đóng vai trò quan trọng trong việc giữ ổn định nhiệt độ nội thất, phù hợp với khí hậu khô nóng đặc trưng của vùng. Màu sắc ấm áp và bề mặt thô mịn của gạch đất nung trở thành phông nền hoàn hảo, giúp tôn lên những chi tiết tinh tế trong nội thất, từ các món đồ dân dã đến thiết kế đương đại được chọn lọc kỹ lưỡng.
Ảnh: Carmo Oliveira, Gonçalo Grácio
Ảnh: Carmo Oliveira, Gonçalo Grácio
Thực hiện: Quốc Huy
Xem thêm:
Gạch lát Majolica – Tinh hoa gốm sứ Tây Âu
