Suzanne Lecht và ngôi nhà nghệ sĩ

10:03, 02/10/2017

Nhà là nơi bắt đầu ngày mới với hình ảnh bóng sáng hắt qua những nét chạm mềm mại trên nền bao lam cổ kính, là không gian thiền định – nơi có thể bay trong trí tưởng tượng đời người, là nơi bước qua ngưỡng cửa bỗng thấy mình như đắm trong thâm linh dưới mái chùa quê Việt… Đây là những tâm sự của Suzanne Lecht – một người Mỹ – về không gian sống đậm chất nghệ sĩ của bà tại Việt Nam.

Suzanne Lecht và các tác phẩm hội họa trưng bày trong không gian nhà sàn người Thái.

Xám – đen – trắng, ba gam màu chủ đạo kết hợp cùng những đường nét dân tộc. Một nhà sàn của người Thái trắng, một bàn thờ gia tiên, một cổng tam quan quen thuộc dưới mái chùa quê khắp miền Bắc bộ… sự hòa trộn nhiều không gian đậm hồn Việt ấy là ngôi nhà kỳ lạ của Suzanne Lecht – người sáng lập phòng tranh Art Vietnam Gallery – với hơn 20 năm sống và gắn bó tại Việt Nam, đồng thời là người góp phần giới thiệu các họa sĩ và nghệ thuật đương đại Việt ra với thế giới.

Suzanne đến với Việt Nam từ một sự tình cờ, rồi bén duyên và ở lại luôn nơi này để bắt đầu cuộc sống mới, gắn với lĩnh vực hội họa. Ngôi nhà, là không gian sống, vừa là nơi trưng bày các tác phẩm nghệ thuật của Art Vietnam Gallery, hợp thành từ ý tưởng của Suzanne và họa sĩ Phạm Quang Vinh.

Một góc nhỏ trong ngôi nhà của Suzanne với các tác phẩm của Nguyên Cầm, Đinh Công Đạt và Lê Quốc Việt, Vũ Kim Thư.

Bộ tượng 12 con giáp và những chiếc mặt nạ của họa sĩ Nguyễn Thị Chinh Lê tạo sự duyên dáng cho cầu thang thông tầng.

“Tôi yêu bản tính lao động và sáng tạo của các nghệ sĩ Việt. Với họ, dường như chẳng có gì là nguyên tắc và luôn đi ngược với suy nghĩ thông thường. Ngôi nhà tôi hình thành cũng vậy, nhà được xây và hoàn thiện từ phần nóc mái, tiếp đến mới là các tầng bên dưới” – bà chia sẻ.

Không gian trưng bày như một cuộc sắp đặt đầy ngẫu hứng các tác phẩm đương đại đa chất liệu.

Phòng khách, cũng là nơi làm việc, với kiến trúc cột trụ lấy ý tưởng từ hình thái chùa cổ Bắc bộ.

Bên cạnh đó, Suzanne Lecht cũng cho biết thêm :“Tôi chọn các tác phẩm không mang tính phù phiếm và đem lại cho tôi xúc cảm. Tôi không nghĩ việc lựa chọn ấy như một quyết định thương mại, không quan tâm đến chuyện người khác muốn mua nó hay không, chỉ là tác phẩm khiến tôi xúc động, có thể vui, buồn, rối trí hay tăm tối”.

Các tác phẩm mang triết lý Phật giáo của họa sĩ Lê Quốc Việt trên nền giấy dó.

Từ vẻ đẹp nguyên bản của nếp nhà sàn của người Thái trắng trên Mai Châu được đưa về Hà Nội, ý tưởng tạo nên không gian mới cho nhà sàn được hình thành không theo nguyên tắc hay khuôn phép nhất định.

Suzanne kể lại: “Tôi rất thích không gian kiến trúc cột trụ, sự thanh lặng và yên tĩnh của chùa chiền miền quê Bắc bộ. Thế nên khi đưa nhà sàn Thái về, tôi và anh Vinh lên ý tưởng lấy hình thái chùa làm kiến trúc nền, nhà sàn được đưa lên tầng cao nhất. Việc dựng nhà chúng tôi làm từ phần nóc, mang công năng để ở, tiếp đến là tầng hai và tầng trệt làm không gian sinh hoạt, thờ tự, còn lại là để trưng bày tranh và các tác phẩm nghệ thuật”.

Nét Á Đông và văn hóa Phật giáo bên tác phẩm “đám mây đen” của họa sĩ Nguyên Cầm.

Khoảng xanh nơi sân vườn với tác phẩm điêu khắc sắp đặt có chủ ý.

Vừa qua khỏi cánh cổng nhỏ xinh của Art Vietnam Gallery, gian nhà chính với ngạch cửa cao khiến khách phải nhón chân chậm rãi, cúi nhìn cẩn trọng bước vào phòng khách, nơi vô số tác phẩm nghệ thuật đủ mọi thể loại, chất liệu, ngôn ngữ được biểu đạt qua sự sắp đặt ngồn ngộn, nhưng toát lên vẻ chỉn chu, ngăn nắp và lịch lãm. Đây cũng là không gian làm việc của chủ nhân, là nơi khách tham quan được nghe Suzanne kể về đời sống của bà ở Việt Nam, về ngôn ngữ sáng tác của họa sĩ có tác phẩm trưng bày, về hội họa đương đại Việt một cách am tường, sâu sắc.

Tác phẩm đa phương tiện của nghệ sĩ Bradford Edwards với thiết kế từ các chi tiết máy ảnh của nhiếp ảnh gia, nhà điêu khắc Lolo Zazar người Pháp và bộ tác phẩm sắp đặt thể hiện trong không gian ba chiều của tác giả Vũ Kim Thư. Đầu sư tử cắt bằng giấy bìa của họa sĩ Vũ Dân Tân, bên dưới là tranh của Maritta Nurmi.

Bên phải là 3 light box của Vũ Kim Thư, bên trái là tranh lụa của Chinh Lê.

“Tôi quan niệm nghệ thuật là sự trường tồn, bao gồm âm nhạc, văn học, hội họa… là những thành tố làm nên tâm hồn của một dân tộc” – bà tâm sự.

Không gian của Art Vietnam Gallery không chỉ là ngôi nhà nghệ thuật, đó còn là nơi Suzanne hỗ trợ các họa sĩ Việt đang trong quá trình tìm tòi và hình thành nên tố chất, ngôn ngữ riêng. Người xem dễ dàng nhận ra những đường nét kỳ ảo của Lê Quốc Việt trên nền giấy dó, những “cõi thiền” của Nguyễn Minh Thành, đến nét đời đầy nội tâm và siêu thực của Đinh Thị Thắm Poong, cả những sắp đặt hình tượng của họa sĩ Nguyễn Thị Chinh Lê qua 12 con giáp, hay “thay hình đổi mặt” với việc kết hợp các tác phẩm 3D miêu tả sự phát triển dự án nhà ở xã hội tại Hà Nội của Nguyễn Thế Sơn…

Trong không gian kiến trúc khác lạ, các tác phẩm nghệ thuật cũng khác lạ, Suzanne gợi cho người đối diện hình ảnh người phụ nữ sâu lắng tâm hồn Việt. Bà lý giải: “Từ nền văn hóa này chuyển thể qua không gian văn hóa khác, đó là sự khác biệt lớn nhưng cũng sẽ có những nối kết nhất định, nếu không sẽ dễ bị đào thải. Tôi sống, học hỏi từ văn hóa Việt, và biết những việc kiêng kỵ, nên hoặc không nên làm theo tâm thức người Việt. Đó là những yếu tố khiến tôi yêu thích và gắn bó với Việt Nam”.