Trải qua hơn 160 năm, Central Park tại trung tâm thành phố New York vẫn là điểm đến quen thuộc của người dân sinh sống tại đây. Qua các tài liệu lưu trữ vào những năm 1850, vị trí quy hoạch công viên ban đầu cách xa các khu vực xây dựng ở trung tâm Manhattan. Theo ghi chép của Cơ quan Bảo tồn Central park, công viên từng là nơi có dân cư thưa thớt với các trang trại nhỏ, một vài khu vực đầm lầy và đồi đá; trái ngược hoàn toàn với khu đông dân cư Seneca – một cộng đồng chủ yếu là người Mỹ gốc Phi. Làng Seneca đã được di dời để quy hoạch diện tích xây dựng công viên, chính vì vậy mà cho đến nhiều thập kỷ sau, vào năm 2001, một tấm bảng lịch sử đã được công bố để tưởng nhớ Seneca.
Bản vẽ Central park | Ảnh: Tư liệu.
Phía nam Central park, tháng 6, 1858.
( Tên gọi chính: Bản vẽ Central park, 1873) | Ảnh: Cung cấp từ The New York public library.
Bộ đôi KST Frederick Law Olmsted và Calvert Vaux đã thiết kế Central park trở thành một nơi kết hợp giữa cảnh quan và trải nghiệm sống. Khu vực bao gồm các bãi cỏ rộng, rừng cây, những dòng suối tự nhiên uốn khúc và hồ nước – chúng kết nối nhau bằng những con đường nối tiếp. Tháng 12 năm 1858, hồ nước khu vực phía tây nam của công viên là địa điểm đầu tiên mở cửa tiếp đón khách tham quan, sau đó khu vực phía nam tiếp giáp đường 79 của thành phố gần như được hoàn thành vào năm 1860, một năm trước khi cuộc nội chiến ở Mỹ bắt đầu. Sân thượng Bethesda – Địa điểm nổi tiếng và mang tính biểu tượng nhất của công viên là khu vực quan trọng được hoàn thành ngay sau đó. Khu vực phía bắc của Central Park là những lối đi dạo rợp bóng cây và có hướng nhìn bao quát ra bên ngoài khuôn viên.
Bản vẽ Central park bởi nghê sĩ Martel, 1864 | Ảnh: Cung cấp từ The New York public library.
Khu vực đường 110th Central park, 1866 | Ảnh: Cung cấp từ The New York public library.
Nhân công đang làm đường tại Central park, 1871 | Ảnh: Cung cấp từ The New York public library.
Tổng cộng 27 mái vòm và cầu đã được xây dựng trong công viên từ năm 1859 đến 1866, thiết kế chính bởi KTS Calvert Vaux với sự hỗ trợ từ KTS Jacob Wrey Mould. Thiết kế của Central Park không trùng lặp giữa các khu vực, mỗi nơi là sự xuất hiện của nhiều loại vật liệu và họa tiết khác nhau tạo nên sự phong phú cho cảnh quan. Đặc biệt trong số những cảnh quan phải kể đến “Cầu Gothic” – cây cầu số 28 nổi tiếng nhất trong số ba cây cầu gang, cho phép du khách trải nghiệm công viên theo một cách hoàn toàn mới vào thời điểm ấy.
Đài phun nước The Terrace, Central park, 1861 – 1880 | Ảnh: Cung cấp từ The New York public library.
Lâu đài Belvedere hoàn thành năm 1872 – đây là địa điểm kiến trúc nổi tiếng của công viên, được phụ trách thiết kế bởi KTS Calvert Vaux. Lâu đài tọa lạc tại đỉnh mỏm đá lớn có tên gọi Vista rock, một địa điểm tự nhiên cao thứ hai tại Central park. Lâu đài ban đầu được dự tính là một tháp quan sát ngoài trời để du khách có thể thưởng ngoạn quan cảnh. Sau này vào năm 1919, Cơ quan thời tiết Hoa Kỳ đã chuyển đổi nơi đây thành trạm thời tiết, cuối cùng họ di dời đi vào năm 1960.
Cây cầu đá cẩm thạch tại một lối vào Central park, 1850 – 1930 | Ảnh: Cung cấp từ The New York public library.
Môt góc cầu thang tại khu vực đài phun nước, 1850 – 1930 | Ảnh: Cung cấp từ The New York public library.
Theo thời gian và nhu cầu thực tế các khu vực mới đã được thêm vào gồm sân bóng chày và bóng đá, băng chuyền, sân trượt băng, sở thú, đài kỷ niệm, các địa điểm hòa nhạc và nhà hát. Ngoài những trải nghiệm giải trí Central park còn mang lại lợi ích về môi trường sống sinh thái với hơn 18.000 cây xanh giúp thanh lọc không khí, trở thành lá phổi xanh của cả thành phố. BST hơn 900.000 mục – từ sách, video, bản đồ, bản thảo và hình minh họa đến ảnh, luôn được bổ sung mỗi ngày, qua nhiều thời đại đến nay được lưu trữ bởi The New York public library giúp chúng ta có thể khám phá Central park dù ở bất cứ đâu.
Hình ảnh chụp tại Central park, 1850 – 1930 | Ảnh: Cung cấp từ The New York public library.
Một góc cầu tai Central park, 1850 – 1930 | Ảnh: Cung cấp từ The New York public library.
Hình ảnh chụp tại Central park, 1850 – 1862 | Ảnh: Cung cấp từ The New York public library.
Ảnh chụp người đàn ông tại chân một cây cầu Central park, 1862 | Ảnh: Cung cấp từ The New York public library.
Bản đồ Central park, 1863 | Ảnh: Cung cấp từ The New York public library.
Lối vào Central park tai Đại lộ thứ Năm & Đường 59, 1886 | Ảnh: Cung cấp từ The New York public library.
Central park, 1890 | Ảnh: Cung cấp từ The New York public library.
Khu vực “The Mall” tại Central park, 1908 | Ảnh: Cung cấp từ The New York public library.
Hướng nhìn từ Central park ra The Plaza hotel, 1912 | Ảnh: Cung cấp từ The New York public library.
Cây cầu No.28 với thiết kế mái vòm kiểu gothic | Ảnh: Jet Lowe, cung cấp từ The New York public library.
Hồ Jacqueline Kennedy Onassis (còn được gọi là hồ nước Central park), 2006
Ảnh: Carsten Keßler, Münster, Đức, cung cấp từ The New York public library.
Lâu đài Belvedere, 2007 | Ảnh: Stig Nygaard, Copenhagen, Đan Mạch, cập nhât từ wikimedia commons.
Bài: Giang Nguyễn | Theo: Designboom | Ảnh: Tư liệu.
Xem thêm:
